ԱՍԵՍ ՈՉԻՆՉ ԴԵՌ ՉԻ ԵՂԵԼ…
Թող այս օրն էլ ապրենք այնպես,
ասես ոչինչ դեռ չի եղել,
երազները մեր գունագեղ
ասես կյանքը դեռ չի խեղել,
ասես այսօր մենք ծնվեցինք
ու միշտ պիտի մնանք ջահել,
ասես թե մեր աշխարհ գալով
ինչ–որ մի մեծ բան ենք շահել…
Օրը լինի առաջին օր,
օրը լինի պատրանազերծ,
վերջ չունենա ոչ մի սկիզբ,
և այս օրն էլ չունենա վերջ…
Թող այն լինի հավատի տոն,
թող այն լինի հույսի շքերթ,
ու մերկ լինի ամեն մի բառ,
չհանդուրժի ոչ մի չակերտ…
Երազի մեջ գնանք ապրենք,
և երազը չունենա վերջ,
և երազը լինի բարի,
և չլինի կռիվ ու վեճ,
գնանք ապրենք հեքիաթի մեջ,
կասկածների պարսը քշենք
և աշխարհին նայենք այնպես,
ինչպես մանուկ օրն այս թավշե…
Սեր,
միայն սեր ու դարձյալ սեր,
լոկ սեր բուրի օրվա շնչից,
և սիրո տաք շնչի առաջ
ցավը լինի խեղճ ու չնչին…
Հավատանք,
որ էլ չենք խաբվի,
լինենք հպարտ
ու լինենք հեզ,
և միամիտ ձևանալով…
…………………………………
այսպես… խաբենք ինքներս մեզ…
ՀՈՒՅՍԸ
Կյանքն այնքան լավը չի կարող լինել,
որքան ուզում ենք,
բայց նաև այնքան վատը չէ, որքան
թվում է դա մեզ…
Լավ մարդիկ այնքա՜ն շատ կան աշխարհում,
պարզապես նրանք, չգիտես ինչու,
քի՜չ են պատահում,
ու ցավն այն է, որ
մենք առանց իրենց ապրել չենք կարող,
իրենք կարող են ապրել առանց մեզ…
Դժվար պահերին
կարելի է միշտ ՀՈՒՍԱԼ, իհարկե,
որ բարի մարդիկ կգան օգնության,
թեպետև ՀՈՒՅՍԸ կին է քմահաճ,
ում վերջին խոսքը
հազարից մեկ է լինում վերջնական…
Համենայնդեպս,
ամենաբարի մարդու հետ պիտի
հաստատ ՀՈՒՅՍ կապել,
մի՛ փնտրիր նրան,
ամենաբարի այդ մարդը դու ես…
ԷՎՈԼՅՈՒՑԻԱ
Մանուկները – ո՛չ նախապես, ո՛չ էլ հետո,
չեն մտածում, այլ անում են…
Ջահելները – նախ անում են, հետո արդեն,
մտածելով հասկանում են,
որ ինչքան էլ գլուխ ջարդեն,
միևնույնն է, չեն գտնելու
իրենց անմիտ արարքների ճիշտ անունը…
Ահելները – համառությամբ մի գերագույն–
նախ՝ մտածում երկար-բարակ,
ուղիներ են տարբերակում
և անում են ծանրութեթև,
այնուհետև
ճոճանակի նման պարապ
տատանվում են՝ մե՛կ աջ, մե՛կ ձախ–
անել-չանել, անել-չանել,
սակայն, ավա՜ղ,
երբ, ի վերջո, վճիռ հանում,
որոշում են, թե ինչ անել,
պարզվում է, որ ոչինչ անել
այլևս չեն կարողանում…
ԿԱՄԱՎՈՐ ՍՏՐՈՒԿԻ ԵՐԱԶԸ
Եթե կամավոր ստրուկը մի օր
իր նեղլիկ խցում արթնանում քնից,
աչքերը բացում
և չորուկ թախտին տակավին պառկած՝
աշխարհից ծածուկ
հայտարարում է ինքն իրեն արքա,
նշանակում է՝
այդ գիշեր կապույտ երազ է տեսել,
և ըմբռնել է նա վերջ ի վերջո իմաստը կյանքի–
իր կյանքի, հարկավ…
Ու երբ վերստին աչքերն է գոցում,
որ շարունակվի երազը կապույտ,
և կոպերի տակ այցի է գալիս
երկնքից առկախ աղոտ մի լապտեր,
հասկանում է նա վերջնականապես,
որ իր երազը այդքան տարիներ
չկատարվելու ահից էր կապտել…
Մեկն իր երազին հասնելու համար
պատրաստ է տալու արյունն իր անգին,
մեկն էլ չոր թախտին մեկնվել հանգիստ
և զեղչերի է սպասում կյանքից.
– Խելքի աշեցեք…
***
Կատակներ մի՛ արեք սեղանին,
երբ ձեզ հետ նստած է շեֆը ձեր,
հատկապես, երբ լավ է քեֆը ձեր,
կատակներ մի՛ արեք,
քանի որ,
երբ շեֆը ձեր անհամ կատակից,
իբր թե, հիացած,
ժպտում է՝
բերանը մինչև զույգ ականջները բացած,
ուրեմն՝
նա արդեն քերթել է ձեզանից յոթ կաշի
և պատրաստ է նաև աղալու
սեղանին մնացած ոսկորը ձեր բաժին…
Կատակներ մի՛ արեք շեֆի հետ
և սեղան մի՛ նստեք «իր հաշվին»…
ԻՄ ԴԺՎԱՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔ
Ի՜նչ շնորհ
և ինչ ձիրք,
և էլ ինչ արժանիք,
երբ ժանիքն է դառնում տիրակալ,
Ի՜նչ գանգատ,
ի՜նչ բողոք,
և էլ ի՜նչ գթություն,
երբ պսակ է դրվում կառափին խուժանի,
և ճոճվող աթոռին
բազմում է բթությունն
անողոք,
և էլ ինչ ազգային ընտանիք,
երբ տանիքն է վճռում ամեն ինչ,
երբ կախված է գլխիդ
սարսափը զնդանի,
երբ գայլը դառնում է ընտանի,
և շունը,
քո ոտքերը լիզող քո շունը՝
վայրենի…
Օ, դժվար, իմ դժվա՜ր Հայրենիք…
***
…և ի՞նչ կապ ունի,
օրը պայծառ է,
թե երկինքն ամպած…
Սեփական ուղին
կորցնելու ճամփան
դա բոլորի հետ
համաքայլ երթն է…
Համրաքայլ երթը…
Փախեք,
շքերթ է…
ՊԱՐԱԴՈՔՍ
Ամբարտակները
ճեղքվում են ջրի առատությունից,
և փուչիկները
պայթում են օդի առատությունից,
բյուջեն է միայն,
որ ճեղք է տալիս
հոսքերի պակաս-պռատությունից…
ՏԵՍԱԿԵՏ
Ահավասիկ այր մի՝
այրաբնակ…
Մի ճանապարհ գիտի,
դա արահետն է իր,
և այդ արահետով
ուր էլ որ նա գնա,
նետը միշտ հետն է իր,
և իր տեսակետը
նշանակետն է իր…
***
Ամեն ինչ կարծես նույնն է մնացել…
Նույն պատերն են չորս,
նրանցից մեկին՝ նույն պատուհանը,
որին ձմեռն իր մատներով սառցե
ի՜նչ պատկերներ է ասեղնագործել
մեն–մի ճերմակով,
առանց վրձինի…
Նույնն է ամեն ինչ…
Նույն հայելին է կանգնած առանձին,
նույն կահ-կարասին
և նույն ցարասին,
որ օրորվում է նույն ապակեպատ շրջանակի մեջ,
նույն ժամացույցն է ճոճանակավոր,
որ ես գնել եմ հենց նրա համար,
որ միշտ ուշանամ,
և գնացքները մեկնեն առանց ինձ,
օդանավերը թռչեն առանց ինձ…
Ամեն ինչ նույնն է…
Զննեցի ես ինձ հայելու առաջ,
զննեցի երկար,
և առեղծված է, թե աղետ է սա,
առաջին անգամ, առաջին անգամ,
ես հայելու մեջ ուրիշի տեսա:
ԱՀԱՎՈՐ ԴԱՇԻՆՔ
Պարանը,
նաև մահակն, իհարկե,
երկու ծայր ունեն,
այսքանով նրանք նման են իրար…
Բայց կան էական
և հույժ էական տարբերություններ
երկուսի միջև,
ոչ թե ծայրերի,
այլ պարանի և մահակի միջև-
մեկը ճկվող է,
մեկը՝ ծալծլվող,
մեկը՝ կոտըրվող – եթե շատ ճկվի,
մեկը՝ կտըրվող – եթե շատ ձգվի,
մեկով կարող ես ոտ ու ձեռ կապել,
մյուսով՝ խփել,
մեկով կարող ես ծեծել-սպանել,
մյուսով՝ հանգիստ կախաղան հանել,
մեկով կարող ես բարձել ու քարշ տալ,
մյուսով՝ քըշել…
Մնացյալ բոլոր տարբերություններն ինքներդ նշեք,
իսկ ես հավելեմ ձեր թույլտվությամբ,
որ երբ պարանն ու մահակն իրար հետ
կապում են դաշինք,
չես փրկի կաշիդ…
ՖԵՅՍԲՈՒՔՅԱՆ ԷՊԻԳՐԱՄ
մի գրամոլի
Ինքնուս, ինքնակոչ ու զրալեզու
ոմն վարժապետ՝ թարախով լեցուն,
մեկին խայթելով, մեկին բոթելով,
քիթն իր անվայել տեղեր խոթելով,
քուջուջ է անում բառարաններում՝
դասականներին շողոքորթելով…
Բառերն իրար հետ մի կերպ կապելով,
սրան կրկնելով, նրան կապկելով,
կռտած մտքերի պարկը շալակած,
չոնգուրն իր առած,
սազանդար դառած–
աչքերով արնած
գնում է Պառնաս…
Դոկտորն ո՞վ է իր միջնակարգի դեմ,
անբասիր վարքը՝ զազիր վարքի դեմ,
կրակն ի՞նչ է իր հանգած մոխրի դեմ,
նորարարն ո՞վ է նրա ոխի դեմ,
ինքը Չարենցի և Մեծարենցի,
Խայամի թայը, Ֆիրդուսու թայն է,
լայքեցեք նրան, ծափահարեցեք,
այլապես վայ ձեզ, ֆեյսբուքահայե՛ր…
Զգա՛ստ: Գալիս է վարժապետը ծեր,
դադարեցրեք քեֆը ձեր, մեծե՛ր,
դարպասը բացեք, Նարեկացինե՛ր,
թե չէ կջարդի – ձեռքին կացին է…
ԻՄ ՍՐՏԻ ՄԵՋ Է ԱՊՐՈՒՄ ՍԻՐՏԸ ՔՈ
Ֆրեդերիկ Շոպենին
Դու այն առաջին լեհն ես իմ կյանքում,
ում անունը ես օդում եմ լսել
(մեր ինքնաթիռը
իր վայրէջքին է նախապատրաստվում
Ֆրեդերիկ Շոպեն օդակայանում)
և ում վալսերը,
պոլոնեզները,
մազուրկաները
ունկնդրել եմ ես ոչ միայն բեմից,
այլև Վարշավա չքնաղ քաղաքի փողոցների մեջ՝
մարմարե բազում նստարաններին,
որ յուրօրինակ դաշնամուրներ են
անդաշնակահար:
Ես տեսել եմ քեզ ամեն լեհի մեջ:
Այդ ի՜նչ սիրով ես դու շրջապատված:
Ամենաթանկը,
որ Լեհաստանից բերել եմ ինձ հետ,
եղել է սիրտդ՝
զմռսված փոքրիկ մի որմնախորշում
մայրաքաղաքիդ Սուրբ Խաչ տաճարի:
Այն օրից ի վեր
իմ սրտի մեջ է քո սիրտը, Շո՛պեն,
քո կրտսեր եղբոր՝
սուրբ Կոմիտասի
տարաբախտ սրտի հարևանությամբ:
«ԷԼԵԿՏՐԻԿ – ԵՐԵՎԱՆ»
Ի՜նչ խայտառակ օրեր, տեր իմ Աստված,
ո՛չ խոսել է լինում,
ո՛չ լռել է լինում,
ո՛չ գրել է լինում,
ո՛չ ցրել է լինում
այս մտքերի հորդան խառնիճաղանջ…
Ո՛չ քթածակ ունեք, ո՛չ էլ՝ ականջ…
Դուք այս ի՞նչ եք դրել նժարներին –
մեկին ժողովուրդն է արտագաղթող,
մեկին ոմն բիբին՝
լկտի մի խոպանչի, դասական գող…
Ջրցան մեքենաներ…
Փշալարեր…
Ոստիկաններ՝ զինված մահակներով…
Տանկեր չունե՞ք, հանե՜ք սահմաններից, բերե՜ք,
զավակների՜ս բերեք զավակներիս վրա…
Դուք այս ի՜նչ եք անում,
բավական չէ՞ կեղտոտ եղունգներով
քրքրեք այս վերքը մեր սրտի մեջ բացված,
որ քառորդ դար արդեն
ո՛չ սպանում է մեզ,
ո՛չ էլ սպիանում…
Դուք այս ի՜նչ եք անում…
ԻՄ ՀՐԵՇՏԱԿՆԵՐ
Ամեն մի մանուկ
հրեշտակ է մի ոսկեփետուրիկ–
ախպերիկ լինի
թե լինի քուրիկ–
մինուճար արու
թե զույգ աղջնակ,
կապ չունի բնավ–
ամեն մի մանուկ
հրեշտակ է մի,
որի տոտիկներն ինչքան երկարում,
թևիկներն այնքան կարճանում են ու…
փետրաթափվում են
աստիճանաբար…
Բարի ճանապարհ, իմ հրեշտակներ,
բարի ճանապարհ–
մանկության անհուն դրախտից դեպի
կյանքի… ո՜նց ասեմ… լեզուս կապվում է…
* * *
Մանկացո՜ղ ծերուկ…
Ի՜նչ իմաստ ունի հայացքդ հառած
մանկության հեռու
օրերի գրկին,
հաճելի հուշեր
պահեստավորել
և ամեն գիշեր,
գլուխդ բարձին դնելուց առաջ,
ստուգել կրկին–
հո պատահաբար ոչինչ չի՞ կորել…
Ծերացո՜ղ մանուկ,
հուշերիդ տուփը բարձիդ տակ դրած,
այդ ո՜ւր ես տանում–
հեռացո՜ղ մանուկ…
* * *
Ինչի՞դ է պետք,
թե քո մասին ինչ են խոսում–
գովո՞ւմ արդյոք,
թե՞ փնովում են մրելով–
ինչի՞դ է պետք,
ի՞նչ ես թխպել,
ի՞նչ ես այդպես սիրտդ մաշում…
Ուրիշ ոչ ոք որ չիմանա,
դու հո՞ գիտես,
որ երբ շրջվես, ելնես ոտի,
լռե՜ն պիտի–
ժպիտները շողոմաշուրթ
երեսներին ծռմռելով–
լեզուները կո՜ւլ պիտի տան…
Երանի թե ո՜չ թե վախից,
այլ ամոթի՜ց,
այլ ամոթի՜ց,
կարմրելո՜վ…
* * *
Ինչպես երբեք,
ջանքերը՝ զուր,
բերքը՝ պակաս–
երաշտներն են հաճախացել,
ինչպես երբեք–
թե՛ մեր հիվանդ երկրի վրա՝
մեր իսկ ձեռքով ապականված անգթորեն,
թե՛ քայլ առ քայլ ամայացող
հոգիներում խեղճուկրակ–
հար և նման այն դաշտերին,
որ բաժին են դարձել ասես
չդադարող արշավանքին
ամենակուլ մորեխների…
Երաշտներն են հաճախացել
այս աշխարհի զորեղների
հոգիներում թշվառական…
Մեկ է, սակայն,
պտուղները ճշմարտության
ինչքան էլ որ լինեն սակավ,
առաջարկը շատ ավելի մեծ է,
քան թե պահանջարկը–
ինչպես միշտ է եղել ու կա…
Փառք Աստծու, որ դրանից
չի նվազում և չի աճում ո՛չ իր վարկը,
ո՛չ էլ գինը… շուկայական…
* * *
Կինը՝
էակն ամենաթույլ և անպաշտպան
(ինչպես դարեր ընդունված է կոչել նրան),
թույլ է անգամ ինքն իրենից,
երբ սիրում է…
Երբ սիրված է,
ամենազոր էակն է նա՝
աստվածորեն անքննելի,
անկասելի և աննահանջ…
Դիմադրել, ձեռնոց նետել
սիրված կնոջ քմայքներին, նույն բանն է, թե
զինել նրան նոր զենքերով,
որոնց առաջ չի՜ դիմանա, փորձե՜ք հապա,
չի՜ դիմանա մինչև անգամ
յոթ բովքի մեջ յոթնապատիկ
թրծված – կոփված – զրահապատ
ո՜չ մի վահան…
ԱՆՀԱՍՑԵ ՀՈՐԴՈՐ
Աչքներդ բացեք, բարեկամնե՛րս,
աչքներդ բացեք,
և ի սեր Աստծո, մի՛ հպարտացեք,
ձեր փորձառությամբ զահլա՜ տանելով…
Փորձը ոչ մի բան ամենևին էլ չի նշանակում,
քանզի ողջ կյանքում
կարող ես անել միևնույն բանը, բայց վա՜տ անելով…
Իսկ դուք հա՜ փորձեք,
վերստին փորձեք և էլի փորձեք,
փո՜րձն է միմիայն, որ թույլ է տալիս
հին սխալի տեղ նոր սխալ գործել…
* * *
Մի՜ շրխկացրու դուռն այդպես,-
անգո՜ւթ,-
թող շրջվե՜մ գոնե,
թե չէ հայա՜ցքս…
հայա՜ցքս թողի
դռան արանքում…
Ես՝ ջհանդամը, ծոցը գրողի,
բա պատկերը քո,
պատկերը քո լույս,
ես ինչ հնարով,
ինչ դեղուճարով,
ինչպես եմ նրա ցավն ամոքելու․․․
ՄԻ ՊՈԵՏԻԿԻ
ԱնՀամ ու անՀոտ,
անԴեմ ու անՍեռ,
անՄարմին, անՔաշ–
մի Բառ,
գեթ մի Բառ
չես կարող գտնել և ո՛չ մի լեզվում,–
մարդ որքա՜ն պիտի «հանճարեղ» լինի,
որ այդքան դատարկ,
այդքան պաղ,
ճապաղ,
այդքան գետնաքարշ,
այդքան անհնար տողեր հորինի…
Կոպերիս վրա ծանրացած դամքաշ,
երբ կարդում եմ քեզ, ուզում եմ քնել…
Ո՜նց չկրկնեմ–
երգը տրվում է «դժվա՜ր վարժությամբ»,
ոչ թե անպտուղ… ձեռնաշարժությամբ…
ՓՈԽԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆ
Շրխկացրիր դու անտարբեր, հեշտ ու թեթև,
և կողպեցիր հուսո դռներն իմ դեմ, ահա,
և ուզեցիր, որ սլանամ դեպի եթեր,
պոկված հողից,
որպես մի ծառ արմատահան…
Որպես մի ծառ արմատահան, կհամբառնամ,
անօթևան հուսո ցավը կոպերիս տակ,
սեր ու հավատ,
ավա՜ղ,
այդպես հող կդառնան,
հուշ կդառնան արցունքներն ու բառերը տաք…
Ինձ կսպասես դու երկնային դռների դեմ
և ընդառաջ կգաս ծաղկե մի ջահ ձեռքիդ,
և դռները բաց կլինեն, ես դա գիտեմ,
և մեղեդին կթևածի մի հին երգի…
Երկնային բաց դռների դեմ ինձ կսպասես,
և երկինքը պարզ կլինի, անմե՜ղ, անա՜մպ,
բայց ոչ մի բառ,
վախենում եմ,
ոչինչ չասես,
վախենում եմ,
այնպես արա, որ չարթնանամ …
ԵՐԵՔ ԿՐԱԿՈՑ՝ ՄԵԿ ՓԱՄՓՈՒՇՏՈՎ
Դժբախտ սիրուց
խելոքները սովորաբար,
ուրիշ ոչինչ որ չլինի,
սիրո մասին լալկան երգեր
գրելով են մխիթարվում,
հիմարները սովորական
կամ կամուրջից նետվում են ցած,
կամ պապայի մեքենայով են վթարվում –
նստած ղեկին,
կամ ուղղակի… սրահարվում,
իսկ սրանցից հիմարները
պարզապես չեն սիրահարվում…
Սրանք սակայն՝
վերջիններս,
հիմարներն են այն դասական
որ հաճույքը ծաղկեփնջի
(խոսքս կոպիտ թող չհնչի),
վայելում են ոչ թե քթով՝ հոտոտելիս,
այլ… ուտելիս,
բերանի մեջ, ատամի տակ –
և սեփական ատամների
ճերմակությունն ընդգծելու նպատակով
իրենց դեմքը մրով պատում
և գնում են ու ապրում են… անապատում…
Հե՜ր օրհնածներ,
ո՞վ չգիտե,
անապատում կարելի է ապրել միայն աղբյուրի մոտ,
սակայն մի՞թե
աղբյուրի մոտ կարելի է ապրել միայն անապատում…
ԵԼՔ ՓԱԿ ԴՌՆԵՐԻՑ
Անելանելի իրավիճակներ
չեն լինում երբեք,
լինում են ելքեր,
որոնց դռները բաց են մեր առաջ,
պարզապես դրանք մեզ ձեռք չեն տալիս…
Սակայն, մարդ Աստծո,
այս դռները փակ՝
սրանք էլ, ախր, դռներ են ելքի,
և այս դռներից ելնելու համար
բա գոնե մի քիչ զոռ չտա՞ս խելքիդ…
