ՋՐԻ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ / Արզուման ԱՅՎԱԶՅԱՆ

Ոգեղեն, ոգեղեն: Մարդ էինք, էլի, միս ու արյուն:
– Տղա, տղա:
Կինը իր գաղտնարանից դուրս քաշեց տղա արարելու իր մեթոդը և մեկ առ մեկ ասաց՝ ինչպես հարաբերվել, որ տղա ստացվի: Հետո բերանը սրբեց: Կինը տեղ էր հասել, իջավ: Ոգեղենը, միս արյունը իջավ:
– Գնամ, մարդուս ասեմ,- ասաց վարորդի կողքի կինը:
– Ինչ մարդ, բա ես, իմ լսածները,- առարկեց վարորդը,- մարդ է ու չստացվի: – Էդ մեկը լինելու բան չի:
Լուռ էի, ժպտում էի, մտքումս վարորդի կողմն էի: Հաջորդ տեղ հասնողը ես էի: Մեքենան շրջվեց և սուրաց: Վարորդը յոթերորդ երկնքում էր: Մեքենան՝ եթերային էր – սուրաց:
Պահակակետը անցա: Մուտքը ետնամասում է: Երկրորդ անգամն է, որ այստեղ եմ լինում: Աշխատակցուհին պատշաճ վերաբերմունքով ընդունեց հյուրիս: Հարկի ընտրությունը թողեց ինձ: 307 սենյակ: Բացում եմ դուռը: Պարզ կահավորանք է, թեթև, հանգիստ: Տեղավորվում եմ: Որոշել էի՝ առաջին գործս լոգանք ընդունելն է լինելու: Բացում եմ ծորակը: Տաք ջուր չկա: Ետ ու առաջ եմ անում սենյակում: Ինձ եմ վարժեցնում կացարանիս:
Գիտեի, որ Արփինեն էլ է գալու: Չիջա նրան դիմավորելու, որովհետև երեկ չէինք պայմանավորվել միասին գալու համար: Վերցնում եմ հեռախոսի գրքույկը և ծանոթանում հանգստյան տան կարգ ու կանոնին:
Պատից կախված գեղանկարը եկեղեցին է: Գմբեթին բու է ծվարած: Բվի աչքերը սպիտակ են և բիբեր չունեն: Ա՜յ քեզ հանգուցալուծում: Աճպարարությո՞ւն է, թե՞ հանելուկ: Վերցնում եմ ծխախոտս ու դուրս գալիս միջանցք: Պատուհանից դուրս կապույտ երկինք է, անտառը՝ խաղաղ: Գիտեմ, որ այստեղ օդը սուր է, իմ շնչառության բանը չէ: Նկարչին ուղարկում եմ անտառ՝ թարմ օդ շնչելու:
– Գնա թարմ օդ շնչիր, այնտեղ կտավդ բստրիր,- ասում եմ,- աշխատելով մոռանալ նկարն էլ, նկարչին էլ:
Ներսից լսվում է հեռախոսի զանգը: Պահակն է, հիշեցնում է մեր անցած տարվա ընկերությունը, հրավիրում իր մոտ: Մերժում եմ, ծիծաղում:
Ճաշի ժամ է: Մատուցողուհին ինձ ուղեկցում է իմ սեղանի մոտ: Առաջին անգամն է, կարգն է այդպես: Ողջունում եմ սեղանակցիս, տեղավորվում: Սրահը իմ տեսադաշտում է: Ծանոթ, անծանոթ դեմքեր: Սրահում է գյումրեցի գրչակիցս: Արփինեն էլ է այնտեղ: Երրորդ կնոջը չեմ ճանաչում:
Ճաշում եմ, դուրս գալիս: Աստիճաններից ձախ աթոռներ են շարված, աջը՝ խաղերի համար է: Ինչով կուզես, զբաղվիր: Սրահը լավ է կահավորված՝ նկարներ, դաշնամուր:
Ես գյումրեցի ընկերոջս եմ սպասում, նաև՝ Արփենին: Ահա և նրանք: Դիմավորում եմ: Զրուցում ենք: Մեր ամեն մի հանդիպումը խնջույք-միջոցառման է վերածվում Գյումրիում:
– Կինս է,- ասում է գյումրեցի ընկերս, ձեռքով ցույց է տալիս երրորդին՝ կնոջը:- Ուղեկցողս է, խնամակալս: Կաթվածը եկավ, գնաց,- կատակում է ընկերս,- հասցեն էլ չթողեց:
Մենք ծիծաղում ենք:
– Լավ, էստեղ ենք, դեռ կհասցնենք զրուցել:
Նրանք իրենց սենյակ բարձրացան:
– Այդպե՞ս են դիմավորում ընկերուհուն,- Արփինեն է, ջերմ, պահանջատիրական:
– Ինչպե՞ս թե, ես զգուշացրել էի աշխատակցուհուն:
Ես սկսում եմ փչել, նա ծիծաղում է և գլուխն է օրորում: Ես տեսնում եմ, որ նրա աչքը ջրակալված չէ: Երբ ծանոթացանք, աչքը լուսնի էր նման և ջրակալված էր: Իմ մեջ արթնացավ հիշողությունը, լիճը, լճափի նստարանի վրա տրվելու պատրաստ աղջիկը: Խոտածածկ գազոնում թպրտացող ձուկը: Աղջիկը բացեց աչքերը: Միայն գազոնում թպրտացող ձուկն էր: Իրիկնանում էր: Ծփում էր լճակը, լճակում արտացոլված խաչը, որը բեռնված նավ էր հիշեցնում: Արփենը գլուխն էր օրորում և ծիծաղում: Ես գազոնում թպրտացող ձուկն էի:
Հանգստացողներին ես երկու մասի էի բաժանել՝ տեղացիների և նորեկների: Նորեկներս դեռ պետք է վարժվեինք ինքներս մեզ, տեղին:
Ճաշից հետո, սրահում փոքր-ինչ հանգիստ առնելուց հետո, ամենքս բարձրանում ենք մեր կացարանները, ես էլ՝ սպիտակ էջերիս, կիսատ թողած տողերիս մոտ: Ես իմ սենյակում կախված գեղա­նկարի, գմբեթին ծվարած բվի սպիտակ հովտում եմ:
Առավոտյան վաղ եմ արթնացել: Սպասում եմ լույսը բացվի: Շենքի ճակատային մասում շնիկներ են: Ինձ ճանապարհ են տալիս: Նրանք տասից ավելի են: Ես չեմ կարողանում հաշվել նրանց: Երկրորդ շրջապտույտին հանդիպում եմ պահակին: Նա դրսում է լվացվում, պաղ ջրով, օդով: Հնարավորությունն է այդպես: Զրուցում ենք, հիշում մեր անցած տարվա հերոսությունները, ծիծաղում:
– Կաթսան վաղը պատրաստ կլինի,- ասում է ինձ պահակը:
Մնաց իմ լոգանք ընդունելը: Ես հրաժեշտ եմ տալիս, գնում պատրաստվելու նախաճաշի: Սրահում հանդիպում եմ Արփենին: Միասին ենք իջնում ճաշելու: Հիշեցնում եմ իր հերոսուհուն, թե ինչպես է նեխած ձկից ազատվելու համար մտնում արտաքնոց, ոտքը սահելիս փորձում է հենվել պատին: Ձեռքը ընկնում է նույն ձուկը:
– Հնարավոր բան չէ,- ասում եմ նրան:
– Ուրիշ ի՞նչ կարող է լինել տղամարդկանց արտաքնոցում: Արփենն առաջարկում է ընկերակցել: Մերժում եմ:
– Սեղանակցիս կվիրավորեմ:
Սրահում եմ: Մեկ առ մեկ ցցվում եմ նկարների առաջ: Երկար նայում եմ, հետո դուրս եմ գալիս բակ, նստում փայտյա աթոռին: Ահա և Արփենը: Նստում է կողքիս ճոճանակին և խելահեղ արագու­թյամբ ճոճվում է:
– Ճոճարանը կպոկվի,- զգուշացնում եմ նրան:
Ճոճարանը հանդարտվում է: Մենք նայում ենք իրար: Մեկս մյուսի աչքերում փնտրում ենք իրար: Ահա, նրա լուսին աչքը շողում է: Մենք լուռ նայում ենք իրար և մնջախաղի մեջ ենք: Արփենը գործի է դրել ողջ կանացի հմայքը և ինձ կանչում է ճոճքի: Քամի է: Անտառը գլուխն է օրորում: Չգիտեմ նկարիչի նոր կտավի հո՞ւնձքն է մերժում, թե՞ Արփենի փեշերն է ուզում տանել: Ինձ մոտ չի ստացվում տարածք պահել: Արփենը ինձ հաղթում է:
Մենք ճոճվում ենք և զրուցում: Արփենը փնտրտուքի մեջ է և գիտի՝ ինչ է փնտրում և ում: Նոր գործ է բերել տպա­գրության: Ես նրան մխիթարում եմ, նա չի մխիթարվում, պատմում է ու պատմում: Ես գիտեմ, Արփենը ստուգում է, որ համոզվի՝ ես էի գազոնում թպրտացող ձուկը: Ամեն ինչ համընկնում էր: Լճում արտացոլված խաչը, իմ պահվածքը, զգուշավոր զրույցը: Սպասում էի կշտամբանքին, որը, իհարկե, չեղավ: Քամին իր առաքելու­թյունն է անում՝ բարձրացնում է Արփենի փեշերը և ինձ մատուցում այն, որ եղել է լճափնյա աթոռին… Ձեռքս իջնում է այնտեղ և դողում է: Արփենը հրում է ձեռքս:
– Ծանոթ դողէրոցք է: Անփույթ է, դեմքը՝ ժպտերես, և աչքը՝ այն լուսինը, ես՝ գազոնում թպրտացող ձուկը:
Հետո Արփենը բարձրացավ: Սրահում նա գնաց դաշնամուրի մոտ, իսկ ես՝ իմ մենաստանը: Մենաստանի տիրակալը գեղանկարին ծվարած բուն է, նրա սպիտակ, անբիբ աչքերը: Իմ սենյակը՝ ճեփ-ճերմակ տարածք, և ես՝ նրա բնակիչը: Բվի աչքերից ինձ է հառնում դեղին ծաղկեփունջ և ինձ սրբում, մաքրում, քշում է սենյակից: Ու այդ լճակը, լճափնյա աթոռը: Ես ներս ու դուրս եմ անում: Մտածում եմ ճաշի չիջնել: Պետք չէ հոգս դառնալ խոհարարներին: Միս ու արյունդ սնվել են ուզում, որ հոգ տանեն ոգեղենին: Տարածություն պահիր, և վերջ: Ստացվում է: Սեղանակցիս աչքից չեմ վրիպում: Պատասխանում եմ.
– Ոչինչ, կանցնի…
Ընթրիքից հետո, դաշնամուրի հեկեկոցներից հետո, ինձ հյուր է գալիս Արփենը: Նա իր նոր գործն է բերել կարդալու: Գիտեմ, պատրվակ է: Ներս եմ հրավիրում, առաջարկում՝ նստել: Չի նստում: Նրա ուշադրությունն է գրավում պատից կախված գեղանկարը: Ես մտածում եմ, որ Արփենը տեսնում է այն, ինչ ես եմ տեսել: Նա առաջարկում է ինձ միանալ, իրենց հետ եկեղեցի գնալ: Ես մերժում եմ:
– Տանել չեմ կարող փուշ ու եղինջով ծածկված շիրմաքարերը, և հետո՝ օդի սրությունը խեղդում է ինձ:
Արփենի գնալուց հետո ես կարդում եմ պատմվածքը և՝ մի քանի անգամ:
Արթնանում եմ: Դուրս եմ գալիս միջանցք: Ո՛չ անտառը, ո՛չ էլ նրա ուրվագծերը չեն երևում: Սպասում եմ: Չեմ ուզում մտածել պատմվածքի մասին: Գիշերով մռայլ բաների մասին մտածելը ահավոր է:
Լույսը բացվում է: Ես շենքի ճակատային մասում եմ: Զվարթ ու երջանիկ՝ փորերը կորերին կպած շնիկները խաղում են: Նրանք հաշտվել, վարժվել եմ իմ գոյու­թյան հետ: Ես նրանց նկարչի շնիկներ եմ համարում: Թող անտեր չլինեն: Իսկ թե երբ և որտեղ են սնվում նրանք, անտառը գիտի և նկարիչը:
Արփենի սեղմ պատմվածքը իր մասին է.
«Ծեր կինը, խանձված շալով փաթաթված, սպասում է որսի գնացած ամուսնուն: Հեղեղը սրբում-տանում է և՛ ամուսնուն, և՛ տուն ու տեղը: Աղջիկը՝ Անգինը, գիտի շալը ինքն է խանձել, իսկ մայրը պնդում է, որ շալը օձից է խանձվել: Եվ գեղեցիկ արվեստով ասված կենսա­գրություն՝ թաքցնելով իրականը»:
Ստեղծագործական հանգիստ չեղավ, այլ՝ առճակատում: Մտածում և շրջում եմ շենքի շուրջբոլորը:
Ճաշից հետո նրանք եկեղեցի գնացին: Ես բարձրացա իմ սենյակը և պատից կախված գեղանկարը ուղարկեցի գրողի ծոցը, բաց թողի պատուհանը, որ արդարանամ: Արփենը իր սևեռումներն ու մոլուցքը կա՛մ ճոճքին էր տալիս, կա՛մ դաշնամուրին: Նա իմ սենյակ եկավ իր պատմվածքի համար և նկատեց, որ իմ պատի գեղանկարը չկա: Լռեց, լռեց ու գնաց: Հաջորդ օրը գյումրեցի գրչակիցս գնաց՝ ինֆարկտը հիշեցրել էր իրեն: Ճանապարհեցի նրան: Եվ հիմա նստած եմ փայտյա բազմոցին, ծխում եմ: Արփենը եկավ, նստեց կողքիս: Լուռ էր ու լռեց: Ես կարդացածիս մասին ոչինչ չասացի:
Արփենը, գլուխը առած ծնկների մեջ, հեծկլտում էր, հետո ձայնեց.
– Անգի՛ն, դուռը բա՛ց, հայրդ եկել է:
Իր պատմվածքի վերջին տողն էր: Հետո փաթաթվեց ինձ ու ասաց.
– Դու էիր, խաչի հանգուցակետը քանդողը դու էիր, ներիր ինձ: Եվ գնաց:
Ես էլ գնացի՝ չգիտեմ ուր: Ուշ երեկոյան փնտրում էի Արփենին, որ խոստովանեմ՝ ինձ անվայելուչ եմ պահել՝ հայհոյելով աշխարհը իր օրենքներով, մարդուն՝ այդ օրենքներում:
Առավոտյան, երբ ուշքի եկա, ոտքերս իջեցրի հատակին, հատակը ծածկված էր ջրով:
Ես մոռացել էի փակել տաք ջրի ծորակը…

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։