ՁՆԾԱՂԻԿՆԵՐԸ ՖՈՒՏԲՈԼԻ ԴԱՇՏՈՒՄ
Վ. Գ. -ի հիշատակին
Ֆուտբոլի թիմի մասաժիստը, որին կյանքն էր ստիպել զբաղվել այդ գործով, քանի որ ատում էր թե՛ ֆուտբոլը, թե՛ մերսելը, պարապմունքից առաջ դուրս եկավ դաշտ՝ մի քիչ թարմ օդ շնչելու: Ձմռան վերջն էր: Մասաժիստը մի պահ մեխվեց տեղում՝ տեսածից և շնչածից: Գորշականաչ դաշտն ամբողջովին ծածկված էր ձնծաղիկներով, իսկ օդում ասես քարացել էր դրանց արբեցնող թանձր բույրը:
Մասաժիստը ժպտաց կանաչին, ծաղիկներին, անուշահոտությանը, լռությանը, սառը օդին, աշխարհին: Մի պահ ցանկացավ կռանալ ու մի փունջ ձնծաղիկ հավաքել իր սիրելիի համար: Բայց անմիջապես հետ քաշվեց: Որքա՜ն պիտի ծիծաղեին ու ձեռ առնեին իրեն ֆուտբոլիստները, մարզիչները և մյուս մասաժիստը, եթե իրեն տեսնեին ֆուտբոլի դաշտում կռացած ծաղիկ հավաքելիս…
Պարապմունքը սկսվեց, և ռոմանտիկ մասաժիստի աչքի առաջ ձնծաղիկները մի քանի րոպեում ցեխ դարձան:
Երկու ժամ անց շոգեբաղնիքում մասաժիստը եռանդով մերսում էր ֆուտբոլիստների ոտքերը:
ԳՐՔԵՐՈՎ ՏՂԱՆ
Նախկին հայերենի ուսուցիչ, այժմ միայնակ թոշակառու, նախկին ընկեր, այժմ պարոն, նախկին ոչ վատ ապրող, այժմ վատ ապրող մի ծեր տղամարդ վերադառնում էր տուն: Հոգնած էր և անտրամադիր: Բակում նա տեսավ դեպի իրեն շարժվող մի երիտասարդ տղայի՝ կիրթ դեմքով, լավ հագնված, ձեռքին՝ գրքերի մեծ տրցակ:
Նախկին ուսուցչի սիրտը ջերմացավ: Ժպիտը դեմքին՝ սկսեց մտածել (անգամ մտքում նա գրական էր խոսում). «Օ, այս ի՜նչ լավ տղա է, մեր բակի՞ց է, արդյոք ո՞ւմ տղան է: Հապա ասում են, թե մեր օրերի ջահելները գիրք չե՞ն կարդում, այս տղան տեսնես տո՞ւն է տանում գրքերը, թե՞ ինչ-որ մեկին է տանում: Երևի թե հենց այդպես էլ կա, իր նման կիրթ մի ընկերուհի ունի, հավանաբար իրենց կուրսից, տանում է, որ նա էլ կարդա… վայ ապրես դու, բալի՛կ ջան: Նման երիտասարդներն իմ մեջ հույս են ներշնչում, որ ամեն բան կորած չէ: Այն օրը երթուղային տաքսիում մի տղա անկապ բաներ էր խոսում, ասացի իրեն՝ տղա՛ ջան, գիրք կարդա, ի՜նչ հիմար պատասխան տվեց, ասաց՝ թող գիրքն ինձ կարդա… ի՜նչ անդաստիարակն էր, իսկ ահա այս մեկը…»:
Երբ տղան հավասարվեց նրան, նախկին ուսուցիչն արագ հայացք նետեց գրքերին և անմիջապես ճանաչեց «Հայ դասական գրողներ» մատենաշարի հատորները: Սիրտն է՛լ ավելի ջերմացավ, օրը կարծես լուսավորվեց նրա համար, հոգնածությունն էլ ասես չքացավ: «Վայ, տես, է՞, հետո էլ ասում են՝ հայ գրողներին հիմա ո՞վ է կարդում… այ այսպիսի կիրթ տղաները կարդում են, վաղվա մեր մտավորականներն են, որոնք իսկական արժեքներով են կրթվում ու դաստիարակվում, այ այսպես… պիտի հետաքրքրվեմ, թե ով է այս գրքասեր պատանին, իմանամ՝ որ մուտքից է, մի օր տուն կկանչեմ, թոռներս գրքի հարգը չիմացան, լրիվ իրենց հորը քաշեցին, ես իմ ամենալավ գրքերը կնվիրեմ այս տղային, բալիկ ջան, ապրես դու, ապրես…»:
Այս մտքերով նա բարձրացավ երկրորդ հարկը և թռուցիկ նայեց սանդղահարթակի պատուհանից: Այն, ինչ տեսավ բակում, կաթվածահար գամեց նրան տեղում:
Երիտասարդ տղան գրքերի տրցակը շպրտեց ծխացող աղբամանը և ձեռքերը թափ տալով՝ շարունակեց իր ճամփան…
ԽՂՃՈՎ ԼՈՒՅՍԻ ՄԱՐԴԸ
Երբ Կարենենց՝ համախորհրդային նշանակություն ունեցող գիտահետազոտական ինստիտուտը բարեհաջող կերպով քարուքանդ արեցին ու փակեցին, նախկին ինժեները ստիպված սկսեց զբաղվել էլեկտրիկի միապաղաղ, հոգնեցուցիչ, անկիրք գործով: Ամեն առավոտ մարդախեղդ երթուղայինների մեջ թխմված՝ Երևանի մի ծայրից գնում-հասնում էր մյուս ծայրը՝ դնդնալով, նեղվելով, շոգելով ու մրսելով ու սկսում այցելությունները: Նախկինում մի սենյակում փակված գլխիկոր աշխատողն այժմ ստիպված էր օրական բազմաթիվ դռներ բախել ու ամեն տեսակ մարդկանց հետ շփվել: Կարենն իր վրա զարմանում էր, որ «լույսի մարդ» դառնալով՝ իր քչախոս լեզուն բացվել է և որ քառասուն տարեկանից հետո նոր-նոր բաներ է սովորում մարդկային հարաբերությունների ու իր բնակավայրի հասարակության մասին:
–Գիտե՞ս էսօր ում տանն եմ եղել,– մի օր ասաց կնոջը ու տվեց քաղաքում հայտնի մի գողի անուն: –Տուն չէր, պալատ էր, դռան բռնակները ոսկի էին: Մտա ու բերանս բաց մնաց, անունս հարցրեց, անունս էլ էի մոռացել: Նստեցրեց, օղի լցրեց, անանաս հյուրասիրեց, մտերիմ զրույց արեց, բայց հոսանքի վարձը չտվեց: Ասեց. «Ես քառասուն տարի ոչ մի օր լույսի փող չեմ տվել, ուզում ես հիմա քեզ տա՞մ… էլ էստեղ չգա՛ս»:
…Աշնան այդ օրը Կարենը տուն վերադարձավ ահավոր անտրամադիր, հոնքերից սև-մութ ամպեր կախված:
–Ի՞նչ ա էղել,– անհանգստացավ կինը:
–Ի՞նչ պտի լինի,– փնթփնթաց Կարենը: –Էսօր ստիպված էի մի մենակ պառավ տատիկի հոսանքը կտրել: Երկու ամիս ա չէր վճարել, արդեն չէի կարող չկտրել: Խեղճը մի քանի կոպեկ տվեց, ասեց՝ ավել չեմ կարող տալ, բայց հո չէի՞ վերցնի, մեկ ա՝ հերիք չէր…
Կարենը մռայլ մնաց ողջ երեկո: Ճաշ կերավ, բայց համ չզգաց, հեռուստացույցով կինո նայեց, բայց բան չհասկացավ, անկողին մտավ, կնոջը գրկեց, համբուրեց, բայց չուզեց շարունակել:
–Դե, ոչինչ, քնենք,– ասաց կինն ու անջատեց գիշերային լամպը:
Կարենը մի քանի դրամատիկ հոգոցներ արձակեց, մի քիչ շուռումուռ եկավ անկողնում, հետո կտրուկ վեր կացավ ու սկսեց արագ հագնվել:
–Էս հագնվում ե՞ս,– զարմացավ կինը:
–Հա՛, գնո՛ւմ եմ…
–Յա, ո՞ւր…
–Գնում եմ էն տատիկի լույսը միացնեմ…
–Գժվեցի՞ր,– ասաց կինը,– էս ժամին հասնելու ես քաղաքի էն ծե՞րը…
–Բա ի՞նչ անեմ, խիղճս հանգիստ չի…
–Լավ, ուշ ա, վաղն առավոտ կգնաս, Կարե՛ն…
–Չէ՛, չէ՛, արդեն սկսել ա ցրտել, էդ տատիկը կարող ա հոսանքով ա տունը տաքացնում… գնամ-միացնեմ ու շուտ հետ գամ,– ասաց Կարենը, հագավ կուրտկան ու տնից դուրս թռավ: Կեսգիշեր էր: Անմիջապես տաքսի բռնեց…
Մի քանի օրից Կարենին աշխատանքից ազատեցին՝ հոսանքը չվճարող աբոնենտներին համապատասխան վերաբերմունք ցույց չտալու համար…
