Թովմա քահանա  (Վահան) Անդրեասյան

2020 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ
– Ես չեմ ուզում,
որ թուրքերն ինձ մորթեն։
Եթե սպանելու են,
սպանեն քաղաքակիրթ ձևով,-
սարսափով շշնջաց
ծաղկավաճառուհի երկարավարս,
սլացիկ աղջիկը՝
Երևանի կենտրոնում՝
ծաղկի սրահում
դողդոջուն, նուրբ մատներով
դասավորելով
երկար թարթիչներից
թափվող արցունքներով ցողված
ծաղիկները՝
պսակների գույնզգույն շարքերի
և առավոտյան լուրերի միջև։

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԵՐԳ
Լուսաբացն, ահա, մի զանգ է
կապարե ու ողբաձայն:
Իմ երկիրն արյան հավանգ է.
ախ, գայլերն այնտեղ անցան:

Լուսաբացը լուրթ մի դեմք է,
շուրջը նրա` մոմեր մարած:
Իմ երկիրն անկար մի վերք է`
դարերով չսպիացած:

Լուսաբացը հեզ գառնուկ է,
ո՞վ է թուրը այս անգամ։
Աշխարհում սիրում են սուգը
ու եղեռնը հայկական։

ԵՐԳԸ
Միայն մեր ջահելները չզոհվեցին:
Զոհվեց նաև երգը:

Այն այլևս չի հնչում
ոչ արևի լույսում,
ոչ հանդիպումներում,
ոչ շքամուտքում…

Զոհվեց երգը – մենք,
պարզվում է,
կերակրվում էինք նրանով –

բայց ես
չեմ մեռնելու
նրանց դիմաց, ովքեր
օղակում են մեր երկիրը,
խեղդում են ավելի ու ավելի,
ես երգելու եմ
կամ, գուցե, նմանակելու եմ,
գոնե փորձելու եմ երգել, գոնե
երգի նման
ինչ-որ բան եմ արտաբերելու…

Շշնջալու եմ,
մրմնջալու եմ,
երազելու եմ նրա մասին,
աղոթելու նրա համար…

Ես չեմ մեռնելու:

ԱՊՐԻԼ 2021
Դիմացից
սև անձրևանոցով ինչ-որ մեկը`
սև վերարկուով
սև ցիլինդրով,
անդեմ,
անհայացք`
մթնշաղի մեջ:

Ժողովուրդը
խխունջի մեջ է մտել,
պատրաստվում է քնի
կամ – գուցե մահվա՞ն –

միևնույն չէ՞,
ինչ ասես…

Օրը չի ծաղկում։
Գարունը չի եկել։

ՆՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ
Սևից էլ սևը կա, մահից էլ՝ մահը:
Ձմեռների աննախադեպ ձգվող վարգում`
վայրկյան-աղոթք, հետո
գիշերն է դուռը մեր իսկույն կնքում:

Կանգնած այս պահի մեջ` մութ զնդանում օրվա`
խնդրում եմ ես միայն այսքանը,
որ զարգացումը գեհենի լինի սպառված,
և չգրվի մեր մահախոսականը:

Որ չսպանի հարևանիս իմ հարևանը,
մանկանը չխեղդի իր մայրը,
եղբայրը չպղծի եղբոր մահճի սավանը,
և չդառնա անտառ մեր սրբավայրը:

ՎԵՐՋԻՆ ՀՈՐԴՈՐ
Ուրիշ որտե՞ղ դու կգտնես
գետնին կպած մարդկանց,
մոլորատես և հուսահատ,
և կորամեջք կանանց։

Ուրիշ որտե՞ղ աղբափոշին
աչքերդ կլցվի,
ու կժպտա լոկ ակնթարթ
արանքներում ցավի։

Ու սևազգեստ մայրերը մեր՝
արցունքներին սովոր,
որտե՞ղ լվացքն այս կփռեն
անվերջ, ամեն օր։

Ու խեղճության համար որտե՞ղ
կան հումք ու ջերմոցներ,
ուրիշ որտե՞ղ կա սև հանդես,
կան չարագույժ օրեր։

Որտե՞ղ է ցուրտն ինչպես անեծք,
արևն՝ արնոտ հավանգ,
ուրախ երգերն էլ ո՞ր երկրում
ունեն տխուր երանգ։

Ուրիշ որտե՞ղ քեզ կընդունեն։
Ուրիշ էլ տուն չկա։
Դու ժառանգել ես հողը քո
ու բախտը հայկական։

Լքիր, եթե աչքերը նրանց
կարող ես մոռանալ,
լքիր, միայն թե խաչվելու
էլ չես վերադառնա։

ԱՐՑԱԽԸ ՉԿԱ
Փակել է պետք։
Փակել է պետք ականջները
խոսքերի վրա թեթև և անտարբեր,
շոուների վրա զվարճալի, հիմարացնող,
երգերի վրա խորովածազարդ,
պարերի վրա երջանկագույն,
ճառերի վրա շամպայնաշիթ…
Փակել է պետք։

Փակել է պետք աչքերը
լույսերի վրա շլացնող,
ժպիտների վրա լավատես,
դեմքերի վրա խանդավառ…
Փակել է պետք։

Նրանք բոլորը
մեզ ներկում են վառ գույներով,
պատում են բուրումնավետ մոռացությամբ,
բայց ես…

Ես չեմ ուզում ռնգեղջյուր դառնալ։
Իսկ դո՞ւ։

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԽԱՂ
Մենք՝ անճոռնի, տձև,
մենք՝ սևաշուրթ, սևազգեստ,
մենք թաղում ենք մեր մեռելներին։

Դարերով թաղում ենք երկար շարաններով,
հետո մեռելներն են թաղում մեզ,
հետո նորից մենք ենք թաղում մեր մեռելներին,
հետո դարձյալ իրենք…

Այսպես անվերջ, քանզի
մենք երկինք ենք նայում
ոռնալու համար, ոռնալու,
ոչ ապաշխարելու։

ՀԻՇՈՂՈՒԹՅԱՆ ՓՈՐՁ
Կյանքը
հսկա սև մամլիչ է,
որի տակից ուզում եմ
դուրս սողալ,
գոնե ուզում եմ
օդ ներշնչել…

Գոնե հայ երգի մի տող երգել,
գոնե հայ սիրո մի ակնթարթ որսալ,
գոնե հայ ձեռքի հպում զգալ,
սրտի համահունչ
բաբախյուն լսել…

Գոնե ասի մեկը,
որ մենք ևս մարդիկ ենք,
ոչ, գոնե նման ենք մարդկանց,
նրանց, ովքեր մի ժամանակ կային,
որոնց մասին
գրքերն էին պատմում։

ԻՄ ԵՐԿԻՐՆ Է ՍԱ
Մութ անկյուններում
չար ձեռքերն են քեզ սպասում,
իսկ միջանցքներում
անդեմ տագնապն է փսփսում:

Աղմուկը փողոցի
լցվում է մեջդ ծայրեծայր,
սայրով սուր սղոցի
նյարդերդ սղոցում անկար:

Գայլի աչքեր ունեն
դեմքերը բոլոր հանդիպող`
խորքում նախանձ ու քեն,
սոված, շուրջը զոհեր փնտրող:

Փրկիչ ձեռք ես խնդրում,
տալիս են խորհուրդներ չնչին,
մագիլներով փնտրում
հոգուդ թույլ տեղը, արնոտ սպին:

Օ, Տեր, հանապազոր
հացից անգամ փշուր չկա,
չորս կողմը` փոս և հոր,
հրող չանչեր, սրտեր ագահ…

Բայց զուր ինձ մի ասա`
փախիր, դա վերջ է շարունակ.
իմ երկիրն է սա,
ժառանգությունը իմ միակ:

ԹՐՔԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻՆ
Կարելի է փոխել պատմությունը,
կարելի է խլել տեղանքը,
պարտադրել աշխարհին լռությունը,
գողանալ ուրիշի կյանքը,

բայց ինչպե՞ս կփոխեք
խոստումները,
որ ստացել է հնուց հայությունը,
մոտեցող երկնքի աչքերը
և Աստծո հիշողությունը։
88-Ի ԳԱՐՈՒՆԸ
Գարունն այն երգ էր երկնքից,
ամպի պատռվածքից հնչող
հրեշտակային շեփորը:

Մենք դուրս եկանք տնից, բակից,
մեզ խմելու համար տրվեց
միասնության սափորը:

Մի շունչ, մի ընդվզում և կամք,
հրեշտակներով և մարդկանցով
միահյուսված ամբոխը…

Ընկեր, մենք նրանցո՛վ դեռ կանք,
այդ պատճառով չեն կլանում
խավարը մեզ և ոխը…

Եվ Անդրանիկն էր լուռ վարգում
մարդկանց շարքերի մեջ`
Մայր Աթոռից իր թուրն առած…

Եվ, նայելով, սիրտ էր կնքում
որոտացող, հոգին անձրևի պես
թափող Աստված…

Եվ… սերը, սերն էր անսպառ,
հյութի նման լցվում էր, իսկ ոչ ոք
չէր հագենում…

Ընկեր, գարունն այդ` երգն անմար
ապրում է մեր երակներում,
սպասում և ամրանում:

ԻՇԽԱՆԱՎԱՆՔ
Այստեղ մի ժամանակ տոնել են իշխանները
Սուրբ Աստվածածնի
ննջումը լույսերի ներքո,
և Արշակունի հզոր թագավորները
ծնրադրել են խնդրանքի
երկար աղոթքով,

ժողովուրդն է, ինչպես միշտ,
մանրիկ քարերը
կպցրել վանքի քարերին այս
մամռապատ,
չէին գայթակղում դրսի աշխարհները,
կար միայն հոգու ուղի և
կար միայն հավատ։

Թագավորական այգուց
միայն ծառերն են՝
խնձորենիները, տանձենու
շարքերն անկարգ,
բայց լսում եմ ես՝
այս լռության խորքերը
ամբոխներ ունեն անցյալ,
մարդկանց վարք ու բարք,

և հյուսիսային միակ պատի կողքին
ավազանն է իմ մտքում
հառնում մկրտության,
ուր կանգնել են գեղջուկներ՝
և՛ այր, և՛ կին,
ուր խորհուրդն է կատարվել
մարդու նոր ծննդյան։

Ես տեսնում եմ հար շարժումը
վանքի մոտ՝
երգ ու պար, Աստծուն
հղված երախտիքի կոչեր,
և պատկերն այնքան զորեղ է,
այնքան մոտ,
որ, կարծես, մատաղ են ինձ
մեկնում ջլուտ աջեր։

Չի կորչում ոչինչ։ Առայժմ՝ ավերակ,
բայց դու չգիտես՝ վաղվա
գալուստը ինչ ունի…
Ինչ եղել է՝ կլինի և կա հստակ,
և մի օր մեզ ետ կգա
երգով մեր արթմնի։