***
Ե՛վ վանք է, և՛ խաչ է իմ առջև,
Ե՛վ Աստված՝ մոլորյալ աչքերով,
Ե՛վ զանգ է՝ մի թռչնի լայնաթև
Ճախրի հետ գալիս իմ հետքերով։
Գալիս է ու կախվում ամպերից՝
Բերելով զրնգոց մի ճերմակ
Եվ ինձնից մի բուռ իմ մոմերիզ
Գալիքը, անցյալը և ներկան։
Ե՛վ վանք եմ, և՛ խաչ եմ իմ առջև՝
Ձնակերպ հասակից իմ խռով,
Ե՛վ թռչուն, որ ամեն կերպ ու ձև
Ապրում է հարությունն իմ այս նոր…
***
Ամեն եկող «Աստված» հետը խաչ է տանում,
Ամեն եկող «Աստված» խաչ է դարձնում ներկան,
Այս հավատի ծառը՝ տված իրեն տանուլ,
Ինձնից ջուր է ըմպում՝ ջուր հավիտենական։
Ամեն եկող «Աստված» ինձնից խաչ է թողնում,
Ծնկում իր իսկ առաջ՝ ամեն եկող «Աստված»,
Այս հավատն իմ ծառը ճյուղերով իր թևուն՝
Բարձրացնում է երկինք քայլերով իմ մաշված։
Ամեն եկող «Աստված»՝ մոմատունը խաչի,
Ամեն եկող «Աստված»՝ մարմիններիս երամ,
Այս հավատն իր ձախը հենած իմ հին աջին
Ծերանում է այնտեղ, որտեղ կամ ու չկամ…
***
Փետրվարներին ինչպե՞ս չներեմ,
Նրանք բանբերն են ձնծաղիկների,
Նրանք որքան էլ մարմինս լինեն,
Նաև իմ ծաղկող հոգին են վերին։
Թռչում են ահա նրանք ձնաթև`
Մի քիչ երկրամերձ, երկնամերձ` մի քիչ –
Իմանալով, որ երկինքն եմ եղել`
Իմ երկրորդ կեսը` պարտք արած երկրից։
Փետրվարներին ինչպե՞ս չներեմ,
Նրանք բանբեր են (ցուրտն ինձ թող ների),
Նրանք փոխարկել ինձնից լավ գիտեն
Իմ պաղ մարմինը ձնծաղիկների…
***
Ձյունը՝ երկնքի մտորումը թաց,
Ձյունը՝ երկնքի հոգին անմարմին,
Նամակ է գրում երկինքը անդարձ
Վայելչագրով իմ որդիների։
Ձյունը՝ կարոտը թառամող հարսնյաց,
Ձյունը՝ կաթնակեր մանուկ մոր գրկին,
Ինձ է հորինում գալիքը անցած,
Որ իմ պատկերով ծնվի նա կրկին։
Ձյունը՝ հոգեհացն աղավնիների,
Ձյունը՝ երգիս մեջ սսկված օրրան,
Զորացրվում եմ տուն իմ հայրենի՝
Դրախտակարոտ կարմիրը որդան…
***
Ապրողները արցունքներն են մեռնողների,
Ժամանակը կույսի տեղ է պսակ կրում,
Հայր խաչերից ակունք առած մեռոնների
Օծքն իր վերջին ճիգն է անշուք խաչակերպում։
Մահն ապրում է հավիտյանս հավիտենից
(Մի ժամանակ ինքս էի կյանքը հեծում),
Ինձ մոտեցող Աստվածները դես ու դենից
Պարտք վերցրած իմ հոգին են դիահերձում։
Տե՛ր, ողորմյա՛… Ամե՛ն… Ու վերջ՝ մարմինն անցյալ
Գնում է դեպ սերմնաբույնը հող ու մոխրի,
Մայր խաչերը հասցնում են թույլ շշնջալ՝
Ապրողները արցունքներն են մեռնողների…
***
Քանի օր է՝ քնած եմ լեռան ծոցում,
Ամեն մի քար իր երազն է պատմում ինձ,
Ամեն երազ իմ աչքերի թաց բոցում
Դեմքն է դառնում, սիրտն ու հոգին՝ մարմնիս։
Քանի օր է՝ ես երազն եմ իմ լեռան,
Թե՞ ես եմ լեռ, լեռը՝ երազ, չգիտեմ,
Միայն գիտեմ, որ գիշերն այս ցրտահամ
Իմ գարշապարն էր փնտրտում դար արդեն։
Քանի օր է՝ մայրս երազ չի տեսնում,
Երազն ի՞նչ է՝ չենք դառնում նրա համար
Ես ու լեռը՝ նույն մոր գալիքն անհատնում,
Մենք՝ ներկայի տրոյական խաղ ու պար…
***
Մայրս ասաց. «Վերցրու ցորենն այս մի բուռ,
Կարգիր նրա հայրենները ականջիդ,
Ու մի օր, երբ ճերմակ դողը գա քեզ հյուր,
Կփոխանցես գարունաստված աղջնակիդ»։
Հայրս ասաց. «Հայրենիքն առ ուսերիս,
Տար աշխարհը իգացնելու նրան դու,
Երբ չհասնի քայլքդ նրա հետևից,
Քեզ կտակիր քո կրակոտ տղային»։
Ունեմ-չունեմ, չունեմ-ունեմ ես հիմա
Կես բուռ ցորեն ու նույնքան էլ հայրենիք,
Հայրենաբախտ մի աղջնակ ու մի տղա,
Որոնց ուխտը պիտի գրի, որ կայինք…
***
Վարագույրն աղմկոտ բարձրացավ
Ծափերից ցերեկվա մի լուսնոտ,
Գիշերը մտքի մեջ լիքը դավ
Շպարեց ինքն իրեն աստղերով։
Ու խաղաց՝ կանչելով չարքերին՝
Կռվելու ո՛չ հանուն Սուրբ Հոգու,
Որ աստծուն տեսնելիս չների
Իր մեղքը խաչ հանած ամեն բու։
Չավարտվեց… Ու ոչինչ չիջավ ցած
(Վարագույրն իջնի, որ ի՞նչ անի),
Շիրմաքարն ունկնդիր մնաց – հանց
Գիշերում որձացող պատանի…
***
Երկի՞ր դնեմ իմ անունը,
Թե՞ Երկինք ինձ ես անվանեմ,
Որ մանկանա կրկին տունը
Վարքուբարքով հեքիաթաբեր։
Թե Երկինք ինձ կոչեմ այսօր,
Մայրս ինչպե՞ս տուն կկանչի,
Նրա ձայնը օդում մոլոր
Մի թռչնակի կվերածվի։
Ու կճախրի թռչնակը – պաղ
Արձագանքի շերտերում իր,
Ու դայլայլը իրենից – աղ
Կքամի ու մի աչք մոխիր։
Թե որ Երկիր կոչեմ ես ինձ,
Կիջնեն մորս կանչերը վար,
Բայց վախենամ՝ դառնա նորից
Նրանց համար անունս թառ…
***
Աստված երկու նկար ունի իր ծոցում,
Նրանք տունն են իմ գիշեր ու ցերեկվա,
Մայրս ճերմակ անձրևներից մինչև ձյուն
Նրանցով է միշտ գուրգուրում իմ ներկան։
Մեղաներից միայն իմ ձայնն եմ լսում,
Երբ իմ մայրը գուրգուրում է հոգիս տաք,
Երբ սեղանից մարմնական իմ այն չուն
Իր վերադարձն է նկարում կրծքի տակ։
Աստծուց երկու նկար ունեմ իմ ծոցում,
Որ ինձ հետ են հարությանս օրերին,
Մա՛յր, երկինքը հատող որի մատներում
Համբարձումը հարությունն է քո և իմ…
***
Այս անտառում ծառեր չկան հարսնենի,
Ուռիներ են՝ ճերմակաբաշ վարսերով,
Այս անտառում էգը վաղուց որձերին
Մոտենում է երկինքները մարսելով։
Պապիս գցած անտառները այլ էին,
Գարուն էին, ամառ էին և աշուն,
Այն անտառում սերն էր, որ իր որձենի
Խշխշոցը ուղարկում է ցայսօր տուն…
***
Ահա տունը, ահա լույսը, ահա ես
Եվ դու` շիկնած սիրաթմբիր լարերիս,
Ու մեր որդին, որ եկել է` արնատես
Անցյալից մեզ հետ բերելու վարդերիզ։
Ահա լեռը, ահա ծովը, ահա ես
Եվ կրակը` քո հրամփոփ աչքերում,
Որ եկել են իմ վրայով դեպի քեզ`
Կավաշրթիդ նախապաչը առնելու։
Ահա սիրտս, ահա սիրտդ, ահա մենք
Ու երկիրը` տրոփամերձ ներկայում,
Որին իմ հին որձաերթով որդին մեր
Տանում է տուն` հավիտյանով ներկելու…
***
Երկնեերկիր՝ աղավնաքար,
Գինով թասը՝ վերքի ընկեր.
Երբ նայում եմ երկնքից վար,
Ի՛մ երկիրն է բարձրանում վեր։
Ճանապարհ է՝ լուսնակարոտ,
Թոռ ու ծոռով մութը հղի,
Ես կներեմ մահիս այսօր,
Թե երկիրն ա՛յս հունից շեղվի։
Չեմ մեռել ես երբեք այսպես,
Ելել է միշտ ծուխս հաղթած,
Այսպես ե՞րբ է որդիատես
Եկել երթը իմ ծնողաց…
***
Տարաշխարհիկ անձրևներ են կուրծքս բախում՝
Մերկությունս նկարելով ուր պատահի,
Ագռավականչ տիեզերքը գալիս-գնում,
Բայց լռում է առասպելը այն պատանի։
Ավետարան է ընթերցում հեռու-հեռվում
Հայ մի մանուկ՝ մոր կուրծքն առած բերանը իր,
Լող է տալիս ժամանակը ջրերում կուռ՝
Շյուղն աչքերի համարելով իբրև տեսիլք։
Անձրևները անձկություն են որսում ինձնից՝
Խաչելով իմ փրկությունը աղավնագիր.
Ծովը սակայն որքան կարծի փրփուրն իր դիս,
Մեկ է՝ հեռվի այն մանուկն եմ՝ հագիս ԵՐԿԻՐ…
***
Դու խրճիթ չես, բայց խրճիթ ես
Թումանյանի բարբառով,
Արցա՛խ, քո ծեր ապին եմ ես՝
Երկնքից հաց քեզ բերող։
Արցա՛խ, նանդ սուտ չի խոսում,
Դեռ հավատա հեքիաթին,
Լսիր ու տես՝ ո՜նց են հոսում
Մրմուռներդ բնածին։
Տե՛ս, ալրոտ է ձեռքը ձմռան,
Երկինքները՝ հացագույն,
Արցա՛խ, թող այս երգով ես լամ,
Մինչ հոգիս ինձ բերի տուն…
