– Եկա՞ր վերջապես,- ասաց բանալին, երբ հարևանուհու ձեռքից անցավ իմ ափ:
– Ինչո՞ւ վերջապես:
– Դե, ուշ-ուշ ես գալիս, էլի, իսկ տունը կարոտում է:
– Տունը կարո՞տ ունի:
– Տունը հո միայն շենքը չէ՞,- զարմացավ բանալին ու ինձ վրա ճնշումն ավելի ուժեղացրեց,- դու ինձ հարևանուհուց վերցրիր, որ մուտքի դուռը բացես, հիմա կարկամել ես բակում ու չես էլ առաջանում: Դրան դու ի՞նչ անուն կտաս…
Բանալին խորիմաստ դադար տվեց:
– Բա հլա հիշիր, թե քեզ ինչպես էին դիմավորում այս բակում. պատշգամբում նստած մայրդ վեր էր թռչում՝ ուշք չդարձնելով, որ հատիկավորման համար գոգում լցված լոբին գետին թափվեց, ու շտապում էր քեզ ընդառաջ: Ո՜նց էր շտապում` ձեռքերը տարածո՜ւն, բացականչությունն էլ` եկա՜ր…
– Տեսա՞ր՝ հիմա ոնց ես մոլոր կանգնել բակի մեջտեղում,- շարունակեց ինձ խրատել բանալին,- բա դա տան կարոտ չէ, ի՞նչ է:
Ես ափիս մեջ շոշափեցի բանալին, ու կարծես թե հենց այնտեղից` իմ ափից, լսվեց մորս ձայնը. «Եկա՞ր…»:
Ես նայեցի բանալուն, ասես մի պահ տեսա հորս` չափավոր, խստադեմ, այդ պահի ուրախությունը տղամարդու իր կեցվածքի հետ կռվեցնող… Բայց նա պինդ, ցավացնելու չափ պինդ իրեն է սեղմում ինձ. «Տաք չես հագնված, շուտ տուն մտիր»:
Բանալին իմ շփոթմունքի վրա ժպտաց.
– Ինչ լավ է, եկար. այդ դուռը պիտի տե՜րը բացի,- նա շեշտեց տերը բառը, աշխուժորեն պտտվեց փականի մեջ:
Միջանցքը սառն էր, անհրապույր իր դատարկությամբ:
– Հանիր ինձ փականից,- ձայնեց բանալին,- վերցրու հետդ:
– Ինչո՞ւ:
– Հարևանուհիդ միշտ այդպես է վարվում. վերցնում է, դնում խալաթի գրպանը, երբ գալիս է մաքրելու սենյակները կամ էլ փոխելու վերմակների տակ դրած մախր փայտերի կտորները:
– Ինչո՞ւ մախր փայտ,- բանալին վերցնելով ու սառը միջանցքով առաջանալով՝ հարցրի այդ ամենագետին:
– Է՜հ, քաղաքաբնակներ… գյուղում երկար ժամանակ չօգտագործվող անկողինների մեջ մախր փայտի տաշեղներ են դնում, որ ցեցերը չմոտենան: Երբ քո հարևանուհին տուն էր մտնում, լսում էի, թե ինչպես է իրեն-իրեն խոսում. «Ափսոս այս տունը, ի՞նչ են գտել քաղաքում. այստեղ տունը կա, այգին կա, մարդիկ էլ պարզ, շիտակ, իրար հասնող, իրա հետ միշտ ջերմ ու սրտալի…»:
Բանալին, հարևանուհուն վկայելով, դաս էր տալիս ինձ, գլխիս Ժան ժակ Ռուսո էր դարձել. «Քաղաքի մի պատանին ավելի շատ ավերածություններ կգործի, քան գյուղի ամբողջ պատանեկությունը»:
– Մի հետաքրքիր դեպք եղավ մի օր,- շարունակեց խոսել բանալին,- երբ հարևանուհիդ մտավ հորդ ու մորդ սենյակ, նախ պատի սրբապատկերների առաջ դադար տվեց, խաչակնքեց ու «Հայր մեր»-ն ասաց: Հետո, երբ շուռ եկավ դեպի սեղանը, մեկ էլ. «Քա վո՜ւյ, դդմի կտերն ո՞ւր են»: Սեղանին դատարկ ափսեն էր: Նայեց սեղանի տակ, չկար, մահճակալի տակ հողաթափեր կային, դուրս քաշեց, մեկ էլ` մի քրքիջ, մի ծիծաղ… Պարզվեց՝ դդմի կորիզները հողաթափերի մեջ են:
Մկների՝ ձմռան պաշար կուտակելու հնարամտության մասին պատմող բանալին հընթացս ինձ խրատում էր. «Տունդ մկներին ես բաժին թողել»:
Սենյակը տաքացնող վառարանը, սենյակի ջերմությունն ու սուրճը մոռացնել տվին բանալու գոյությունը. հիմա կարևորն ուրիշ էր` այդ հնաբույր, դատարկ տանից ծուխ էր ելնում…
…Բանալին հարևանուհուն հանձնելու օրը զարմանալի դժվար դուրս եկավ կողպեքից. երևի բողոքում էր իմ գնալու դեմ:
Իսկ կարո՞տը…
Կարոտը մարմին առել, դարձել էր հայրական տան բանալին հարևանուհուց վերցնող մոլորված մի մարդ, որն այդ պահին Վազգեն Վեհափառին էր հիշում. «…Դուն ուր ալ ծնած ըլլաս, ուր ալ ապրիս, որ պետության քաղաքացին իսկ ըլլաս, քու օրգանական հայրենիքդ կմնա քու ցեղիդ, քու նախահայրերուդ հողը, հոգ չէ, թե այդ հողին որ մասը կըլլա»:
