ՀԳՄ վարչությունը շնորհավորում է բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանչուհի
Նելլի Սահակյանին ծննդյան 85-ամյակի առթիվ
«Գրական թերթը» միանում է շնորհավորանքին
ԱԶՆՎԱԿԱՆ ՆԵԼԼԻՆ
Հայաստանի ամենանշանային, խորիմաստ ժամանակակից գրողներից մեկի՝ Նելլի Սահակյանի 85-րդ ամառն է: Մարդ-փիլիսոփա, անզիջում մարդ՝ ժամանակից դուրս, որն ուսումնասիրել է շումերների հետ հնագույն Հայաստանի կապից մինչև Շեքսպիրի դիալեկտիկան ու նրա ստեղծագործության վերլուծությունը: Նելլի Սահակյանն իր ուղին սկսել է պոեզիայով, լրագրողությունը թելադրել է այլ ժանր՝ արձակը, իրար են հաջորդել գրքերը, և նրանցից յուրաքանչյուրը տառապանքով ձեռք բերված իմաստության, հազարամյակների փորձի գանձատուն է…
Հայաստանի ռուսալեզու հասարակությունը շնորհակալությամբ ու կարոտաբաղձորեն է հիշում նրա զավակին՝ «Էլիտար թերթին»: 1994-ից մինչև 2013 թվականը նրա գլխավոր խմբագիրն էր, և յուրաքանչյուր համարը ընթերցվում էր մինչև վերջին էջն ու տողը…
«Հայկական լեռնաշխարհը». հայության նրբարվեստ, փիլիսոփայական, երաժշտական, գեղարվեստական կերպարի հեղինակը: Նրա ասացվածային նախադասությունները հագեցած են ճշմարտության դառն սրբագրումներով, իմաստությամբ ու բարությամբ՝ սրբագրված ճշմարտության դառնությամբ…
«Եթե անգամ իմ գործերը չտպագրեին, միևնույն է, ես մտածելու և գրելու էի: Բայց կարևորը՝ մտածելու էի: Ամենակարևորը գրողի կյանքում մտածումն է: Բառերը ընդամենը ամրացնում են ոգու ներքին աշխատանքը: Եթե ստեղծագործությունը վշտից գեղեցկություն հյուսելն է, ուրեմն՝ դու հանգիստ պետք է ընդունես և այն, ինչից ստացվել է այդ գեղեցկությունը, այսինքն՝ վիշտը: Կյանքը պետք է ապրել ամբողջական ու լիովին, ոչ թե ձգտել միայն ուրախության: Փորձն ամեն ինչ է, այդ թվում և՝ անգին կսկիծը»:
Նատալյա Գոնչար. «Նելլի Սահակյանը մշտապես փորձել է ավելի լավը դարձնել աշխարհն ու մարդկանց: Դրա համար և՛ պայքարել է, և՛ եղել չգնահատված: Բայց այսօր, երբ «ընթերցողների լայն շրջանակ» հասկացությունը ընդհանրապես բացակայում է, Նելլի Սահակյանն ունի իր ընթեցողը: Եվ դա երջանիկ փոքրամասնությունն է»:
Լևոն Անանյան. «Նելլի Սահակյանը ոչ միայն արձակագիր է, նա գեղանկարիչ է: Եվ գրում է նա լայն վրձնախազերով՝ ստեղծելով Հայաստանի ինքնատիպ դիմանկարը»:
Նրա էսսեների ժողովածուն նման է պոեզիայի ժողովածուի: Դատեք ինքներդ:
«Մարդկության գլխավորը լեռը, անշուշտ, Էվերեստն է: Արարատը կարծես թե գլխավորը չէ… Բայց… Միևնույն ժամանակ կարծես թե գլխավորն է… Աստվածաշնչյան իմաստով ընդհանրապես առաջինն է: Այստեղ ամեն ինչ հստակ չէ… Կարելի է Արարատից բարձր լինել: Անհնար է նրանից կատարյալ լինել: Առավել հոգևոր լինել: Անհնար է առավել… լինել առասպելի համար: Այո, հավերժ հուզող լեռ, հավերժորեն ազդող երևակայության վրա:
Թևավոր ու թևավորող լեռ: Հոգու պոեզիան հավերժ արթնացնող, այսինքն՝ ամենաբարձրը պոեզիաներից: Հիպնոսացնող լեռ, մագնիսով դեպի իրեն ձգող, իր անկասկածելի այլաշխարհայնությամբ, մի այլ պայծառությամբ ու հանգստությամբ… Լեռ, որի պատկերը, տեսքը հիշեցնում է հոգի: Թեև ոչ ոք հոգի չի տեսել: Բայց ահա, պարզվում է, որ տեսել է… Եվ դուք սա անվանում եք՝ Աստված երկիր է գալիս անճանաչելի՞…
Ահա նա կանգնած է աչքերի առջև, ահա նա համարյա նկատելի, համարյա շոշափելի… սա էզոթերիա է»:
«Մեզնից խլեցին լեռը, բայց չկարողացան վերցնել նրա ամենալավ պատկերը: Նայեք Արարատին թուրքական կողմից: Երբեք չեք հավատա, որ դա ինքն է: Եթե նայեք Նախիջևանի կողմից, ապա Սիսը գտնվում է Մասիսի ֆոնին, իսկ Արմավիրից՝ Մասիսը ծածկում է Սիսը: Մե՛զ Արարատը շրջվել է իր ամենաաստվածային տեսքով»:
Ես սկսվել եմ հայերի երկրից,
ես սկսվել եմ ալեհեր երկրում,
ես սկսվել ու կավարտվեմ այստեղ ու
կրկին ուժ կստանամ,
ինչպես ստացել են նրանց հայրերը
բոլոր դարերում, բոլոր դարերում…
Նելլի Սահակյանը ծնվել է 1937 թվականի հունիսի 12-ին, Արմավիր քաղաքում (Ռուսաստան), ուր 1905 թվականին նրա մոր նախապապը փախել էր Շուշիի ջարդերից, մորական կողմի պապը հոգևորական էր Շուշիում։ Նրա մանկությունն ու պատանեկությունն անցել են Բաքվում։ Ավարտել է ԵրՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի ռուսաց լեզվի և գրականության բաժինը և բնակություն է հաստատել Երևանում։ Զբաղվել է լրագրությամբ, աշխատել է ռուսալեզու թերթերի խմբագրություններում։ ՀԳՄ անդամ է։ 1994-2012 թթ. եղել է ռուսալեզու «Էլիտարնայա գազետա» («Նովոե վրեմյա» թերթի ամենամսյա հավելվածը) թերթի գլխավոր խմբագիրը։
Նելլի Սահակյանը բազմաթիվ բանաստեղծությունների, էսսեների, պատմվածքների հեղինակ է, մեծ մասը տպագրվել է հայկական և արտերկրի թերթերում ու ամսագրերում։ «Հանդարտ բանաստեղծություններ» (1982), «Հայկական լեռնաշխարհ» (1990), «Հայերը» (1997), «Իմ պատկերասրահը» (1997), «Աշխարհի լեռ» (2004), «Աստղ երկնային» (2004), «Անտրոպոէտյուդներ» (ռուսերեն, 2007), «Իմ պատկերասրահը» (2010), «Ճանապարհորդություն Հայաստանով» (2011), «Ոգու բոցավառում» (ինքնակենսագրական վիպակ, 2013) և այլ գրքերի հեղինակ է։
Նրա դառնագին մտորումներին հաջորդում է իմաստալից զրույցը, իսկ եզրահանգումները խորն են ու ազնիվ… Երբեք, ոչ մի տողում գրողը չի կեղծել ո՛չ իրեն, ո՛չ իր ընթերցողին:
Մաղթենք նրան առողջություն և պայծառ, բարի օրեր:
Գոհար ՌՇՏՈՒՆԻ
Ջերմորեն շնորհավորում իմ շատ սիրելի և հարգելի ավագ գործընկեր Նելլի Սահակյանին` հոբելյանի առթիվ: Անկասկած, ռուսալեզու հայ գրողներից ամենավառ, յուրահատուկ, տաղանդավոր մի կնոջ, որը հանդիսանում է Հայաստանի մտավորականության անբաժան և փայլուն մասը… Կեցցես, Նելլի ջան: Ապրիր և ուրախացրու մեզ քո աննման գրիչով գրված գրքերով, հոդվածներով, էսսեներով…