Արվեստը շնչավորել գիտի անգամ աներևակայելին՝ համոզելով, որ կա տիեզերական ուժ, գեղեցիկը վերծանելու հրաշք շարժում։ Ժամանակի հողմապտույտում եզակի նմուշները վկայություններ են, որ ոգու թռիչքը կյանքի ամենամեծ ճարտարապետն է, մնայուն արժեքների կրողը, և այն կմնա որպես վերձիգ եղելություն։
Բոլորովին էլ զարմանալի չէ, որ խրոխտ, թևաբաց ու թևափակ արծիվներ քանդակող Մարտին Կակոսյանը պիտի պատերազմի խորհրդանիշ այդ հզոր թռչունների կողքին քանդակեր հրեշտակ՝ սիրո, մաքրության պահապանին, որ ռազմի և հովանավորչության հավասարակշռության տարբեր նժարներն իրար նայեին բնականոն օրինաչափությամբ։ Ուժն ու փրկությունը կյանքի ճանաչողականության երաշխավորներն են։ Արծվային հզորությունն ու սփոփանքի խորհրդանիշերը միատեղվում են Մարտին Կակոսյանի արվեստում, որոնք քանդակների իրական ներկայությամբ ստեղծում են քարային սիմֆոնիա՝ երևակայությունից դեպի շոշափելին։
Երկրագնդի վրա աջ ոտնաթաթով կանգնած այս հոյակերտ հրեշտակն ունի բարության առաքելություն, որն այդպես էլ նորանում է ներսից, դառնում հույսի, հավատի երկնավոր կերպար, ով սիրում է ապրել նաև հողի վրա, թևաբացով իջնել իրեն սպասողի ներաշխարհ՝ իր հետ տանելով ամոքիչ լույս։ Այնքան իրական է կոթողը, որ փետուրներից մինչև մազերի հյուսքերը կա շարժում ու կենդանություն։
Կակոսյանը կարողացել է տիպիկ, իրեն հատուկ բացառիկ վարպետությամբ անշունչ կավին տալ իր պատկերացումների զվարթունի եղելությունը՝ ամեն մի դետալ դարձնելով շնչավոր ու շարժուն։
Այդպես է լինում կատարելության հասած գործը, երբ հեղինակն ու դիտորդը նույնանում են, համոզվում, որ անձեռակերտ է արձանը և իր քարացումից դուրս։ Մարտինը բարձրաքանդակի վարպետ է, նա կարողանում է բացահայտել անհատի ներքին կյանքի հանելուկը՝ իր արվեստը համարելով մոնումենտալ ռոմանտիկ ռեալիզմ։ Շնչավորելով յուրաքանչյուր կոթող՝ նա հայ արվեստի պատին իր նախշազարդ քարն է դնում, թեպետ գնահատվում է այլ երկրների կողմից։
«Հրեշտակը» նրա վերջին աշխատանքն է։ Փրկության խորհրդանիշը հեռու մնաց իր ճակատագրից։
Պիտի անկեղծանամ, որ այս աշխատանքը տեսել եմ իր նախնականության մեջ, երբ ես ու իր կինը՝ ոգեղենիկ Մաքսենան, հաճախ այցելել ենք արվեստանոց, ուր բրիչն ու գործիքները թաց էին, կավոտ՝ իրենց անկանոն դասավորությամբ, և խոստանում էին բացառիկ աշխատանք։
Այնտեղ զարմացածի ոգևորությամբ վայելել ենք մեծ արվեստագետի լուսավոր ժպիտը՝ իրեն հատուկ ասպետությամբ ճառագող։
– Աշխարհը չարացել է, հրեշտակների կարիք ունի։
Այո՜, Մարտին Կակոսյան, դու կարողացար կերտել մի կոթող, որը պիտի իր հայտնությունը համարի իրական և մնա մարդկանց կողքին, որպես որոնելի հույս, որպես հույսի հովանավոր։
ՀԳ. «Հրեշտակ» բարձրաքանդակը նվեր է իր ծննդավայր Գյումրուն՝ ընտանիքի կողմից, և բոլորովին էլ պատահական չէ, որ տեղադրվում է բժշկական կենտրոնի բակում։ Բացումը տեղի ունեցավ հոկտեմբերի 14-ին։
ՀՌԻՓՍԻՄԷ