Հովիկ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆ
Մեղրիի միջանցքի
բացումը՝ Թուրքիայի ծավալապաշտական ծրագրի սկիզբ
Մենք այս պատերազմում ծանր պարտություն կրեցինք, ինչի պատճառները բազմաթիվ էին՝ հիմնական և երկրորդական: Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե հաղթանակած թշնամիները հասան իրենց նպատակին, բայց դա այդպես չէ: Ադրբեջանի նպատակն էր ետ գրավել «իր կորցրած տարածքները», լիովին հայաթափել Արցախը, վերաբնակեցնել թուրքերով: Սակայն լուրջ առավելության հասնելով՝ որոշեցին իրականացնել նաև իրենց համաթյուրքական վաղեմի երազանքը, այն է՝ ճանապարհ բացել Սյունիքով, Նախիջևանով միանալ Ադրբեջանին, այնուհետև` Միջին Ասիա և Չինաստանի հյուսիս: Դա Թուրքիայի դարավոր հեքիաթային երազանքն է, ինչին խանգարում են հայերը: Սակայն այդ ծրագրերը դեռևս լիովին չեն իրականացվել, քանի որ մեր հարևան Ռուսաստանն էլ ուներ իր ծրագիրը, և նրան ձեռք չէր տալիս Արցախի վերջնական հայաթափումն ու թրքացումը:
Եվ, ահա, բացահայտ ռազմական գործողություններով իր նպատակին չհասնելով՝ Թուրքիան չհրաժարվեց իր զավթողական ծրագրերից: Նա անմիջապես փոխեց իր մարտավարությունը՝ առայժմ խաղաղ ճանապարհով ներթափանցել Հայաստանի Հանրապետության տարածք, ստեղծել «տնտեսական և բարեկամական հարաբերություններ», գրավել տնտեսությունն ու ներքին շուկան և խաղաղ ճանապարհով գրավել երկիրը: Ասենք, որ թուրքերն ունեն այդ փորձը: Եթե մի 10-15 տարի առաջ վրացիներին ասեիր այդ վտանգի մասին, բնակչության գերակշիռ մասին չէիր կարող համոզել, որ աստիճանաբար տնտեսական կախվածության մեջ ընկնելով Թուրքիայից՝ կարող է դառնալ նրա մի վիլայեթը: Եվ քանի որ դրա իրականացմանը նպաստում էին նրանց իշխանավորները, հետևաբար վտանգը կանխազգող փոքրամասնությունները չէին կարող կանխել այն: Արդյունքում այսօր վրաց ժողովուրդը կանգնած է այդ վտանգի առջև և եթե չգիտակցեն ու չպայքարեն, Թուրքիան կհասնի իր նպատակին:
Հիմա նույն վտանգի առջև կանգնած ենք մենք, քանի որ մեր իշխանությունները նույնպես, գիտակցաբար թե անգիտակցաբար, գնում են նույն ճանապարհով: Մեղրիով միջանցքի բացումը, տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակումը և մնացած մի շարք սուտ բարեկամ-հարևանական հարաբերությունների հաստատումը մեզ ևս տանելու են նույն ճանապարհով, ինչ վրացիներին: Սակայն մեր վիճակն ավելի դաժան ու ցավալի է լինելու, քանի որ մեր ֆիզիկական գոյությունը թուրքերի համար պոտենցիալ վտանգ է ներկայացնում՝ կորցրած Հայրենիքը վերադարձնելու անհրաժեշտություն ունենք: Դա լավ է գիտակցում նաև թուրքը՝ տեսնելով, որ իր գործած հակամարդկային հանցագործությունից հարյուր տարի հետո էլ հայերը չեն մոռանում այն, և քանի դեռ հավաքական հայություն գոյություն ունի, պետք է ձգտի վերականգնել իր կորուստը: Այդ պատճառով էլ, եթե վրացիներին «ոչնչացնելու է» տնտեսապես ու բարոյապես, ապա մեզ՝ ֆիզիկապես: Դրա հստակ ապացույցն է քառասունչորսօրյա վերջին պատերազմը, որի ընթացքում անմարդկային դաժանությամբ խախտվեցին ընդունված բոլոր միջազգային նորմերը՝ օգտագործվելով ՄԱԿ-ի կողմից արգելված զինատեսակներ, հրթիռակոծելով, ռմբակոծելով ու հրետակոծելով ոչ միայն ռազմական ամրություններն ու մարտական դիրքերը, այլև խաղաղ բնակավայրերը, սպանելով ոչ միայն զինվորներին, այլև կտրելով անպաշտպան ծերունիների, կանանց ու երեխաների գլուխները: Եվ հրադադար հաստատելուց հետո էլ շարունակում են ոտնձգությունները հայկական բնակավայրերի նկատմամբ, ավերում իրենց անցած տարածքների եկեղեցիներն ու պատմական հուշարձանները՝ աշխատելով ջնջել հայկական հետքը, ինչպես արեցին Նախիջևանում:
Այս ամենը շատ պարզ ու տեսանելի է, սակայն մեր իշխանությունները կարծես չեն գիտակցում կամ, որ ավելի վատ է, գիտակցում են, բայց ազգային շահերին ծառայելու փոխարեն, ծառայում են ինչ-որ ուժերի ու իրականացնում նրանց ծրագրերը: Մանկապարտեզի երեխայի համար էլ պարզ է, թե ով է թուրքը: Այդ մասին արտահայտվել են ոչ միայն հայ մեծերը, այլև բազմաթիվ այլազգի մտավորականներ:
Ով չի հասկանում, որ թուրքերը հերթական խորամանկ խաղն են ուզում խաղալ մեզ հետ՝ աշխատելով ցանկացած եղանակով ներթափանցել հանրապետության տարածք, ոտքներին տեղ անել, որպեսզի հետո հեշտ լինի նաև քայլ անել, ապա՝ քայլեր: Չնայած հայ իշխանավորներից շատերը չեն գիտակցում կամ իրենց չհասկացողի տեղ են դնում, բայց ով չգիտի, որ եթե թուրքին ճանապարհ տանք Մեղրիով, իսկ մեզ համար բացվի Նախիջևանով անցնող երկաթուղին, նրանք հանգիստ անցուդարձ են անելու, իսկ մեր գնացքները քարկոծվելու են այնտեղի թուրք բնակչության կողմից, անիրական դարձնելու երթևեկությունը: Չէ՞ որ մեր գնացքները դեռևս խորհրդային ժամանակներում չէին կարողանում անվտանգ անցնել այդ տեղով: Պարզ է նաև, որ Սյունիք թափանցելով՝ թուրքերի ախորժակը բացվելու է: Նրանք հստակ նպատակ ունեն և երբեք չեն հրաժարվի «Ալթայների վրա արշավելու» ծրագրից: Նրանք միշտ պատրաստ են լինելու առաջին իսկ անհրաժեշտության դեպքում Սյունիքը կտրել ՀՀ բուն տարածքից և լայնացնել իրենց ճանապարհը:
Չգիտես ինչու, մեր թշնամիները միշտ համառորեն հետապնդում են իրենց նպատակներին, իսկ մենք անընդհատ մոռանում ենք, որ թշնամին երբեք բարեկամ չի դառնա, եթե մեզ հետ տարածքային կամ այլ խնդիրներ ունի: Ինչպե՞ս կարող է թուրքը, որը գազանաբար ոչնչացրել է մի ժողովրդի, տիրել նրա պատմական Հայրենիքին ու ազգային հարստություններին, հանկարծ բարեկամ դառնալ: Կամ ինչպես կարող է թուրքի կողմից ցեղասպանված ժողովուրդը նրան իրեն բարեկամ համարել: Իսկ մեր իշխանությունները համառորեն աշխատում են իրականացնել թշնամի թուրքի ու մյուսների ազգային շահերին համապատասխանող միջոցառումները:
Մի կառավարություն, որի համար թուրքը կարող է հայ ազգի բարեկամը լինել, ապազգային է և իրավունք չունի առաջնորդելու այդ ազգին:
Հատկապես, որ երեսուն տարվա ընթացքում, հասկանալի պատճառներով, մի սերունդ է դաստիարակվել, որի մեծամասնության համար ազգային մտածողությունը ծիծաղելի ու «քյարթու» հասկացողություն է: Ինչպես առաջին, մեծ առաջնորդն է ասել՝ հայրենասիրությունը նրանց համար կեղծ կատեգորիա է:
