ԱՄՆ ազգային հետախուզության տնօրեն Ջեյմս Քլեբերը Սենատի համաշխարհային սպառնալիքների վերաբերյալ զինված ուժերի հարցերով հանձնաժողովում ներկայացված ամենամյա զեկույցում հայտարարել է, որ «Բաքվի կողմից կայուն ռազմական ուժի կուտակումը` Ադրբեջանում տնտեսական վատթարացող պայմանների հետ մեկտեղ, 2016 թ. մեծացնում է հակամարտության պոտենցիալ սրման հավանականությունը»: Բաքուն, իսկապես, սպառազինության նպատակով միլիարդներ է ծախսում, ինչի օրինակը վերջերս Ռուսաստանից մեկ միլիարդ դոլարի ամենատարբեր նշանակության սպառազինության ձեռքբերումն էր: Եվ ահա այն իրողությունը, որ Ռուսաստանը Հայաստանին 200 միլիոնի չափով պետական վարկ է հատկացրել՝ ռուսական զենք գնելու համար, ազերիներին այն աստիճանի է զայրացրել, որ երկրի ԱԳՆ-ն` Հայաստանին սպառազինություն վաճառելու փաստով, բողոքի նոտա է հղել Ռուսաստանին: Նոտայում ընդգծվում է, որ Հայաստանին զենք մատակարարելը չի նպաստում հակամարտության կարգավորմանն ու սրում է լարվածությունը տարածաշրջանում: Այս պարագայում Ջիվանին կասեր՝ մեր 200 միլիոնը ձեր մեկ միլիարդին վնաս չէ, սակայն երբ խոսքը Հայաստանին է վերաբերում, ազերիների տրամաբանությունը չմարող հիստերիայի է փոխակերպվում, երբ հայն ու հայկականն ավելին չեն, քան ցավ ու պատիժ: Ըստ ռազմագետ Կարեն Վրթանեսյանի՝ Ադրբեջանում հայատյացությունն այն աստիճանի է, որ «…նացիստական Գերմանիայում անգամ հրեաների նկատմամբ նմանատիպ մարդատյաց քարոզչություն չի եղել»: Մյուս կողմից էլ հայատյացությունը այն անհրաժեշտ ու միակ գործոնն է, որով Ադրբեջանի իշխանավորներին հաջողվում է սեփական հանրության տեսադաշտից քողարկել ներքին անհաջողությունները: Ալիևը ստիպված է խոստովանել, որ նավթի գների քառակի անկման հետևանքով իր ղեկավարած երկրի եկամուտները զգալիորեն ընկել են, ինչի հետևանքով Ադրբեջանը բախվել է տնտեսական և սոցիալական խնդիրների: Իսպանական «El Confidencial» պարբերականի հեղինակ Դանիել Իրիարտեն գտնում է, որ «եթե նավթի գինը չբարձրանա, ապա 2016 թվականին կավելանա Ալիևի ռեժիմի անվստահությունն իր ուժերի նկատմամբ, և հնարավոր է, որ առավել անհանդուրժողական վերաբերմունք ցուցաբերվի ցանկացած տեսակի ընդդիմության կամ ներքին քննադատության նկատմամբ»: Հոդվածագրի համոզմամբ` տնտեսական դեֆիցիտը կարող է ազդեցություն ունենալ նաև «խավիարային դիվանագիտության» վրա: Սա արդեն լուրջ ողբերգություն է, եթե հաշվի առնվի, որ հանրային հարաբերություններում նավթադոլարների ահռելի ներդրումներ են արվել Ալիևի իշխանության իմիջը «մաքրելու» համար, ինչն աշխարհում ամենակոռումպացվածներից և ռեպրեսիվներից է: Գուցե սրանով պիտի պայմանավորել Բաքվի հիվանդագին զայրույթը Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին զենք վաճառելու առնչությամբ, այն փաստով, որ ազերիներն այլևս ի վիճակի չեն պաշտպանությանը միլիարդներ հատկացնել: Ազերիների կարգախոսը՝ «ինչքան շատ, այնքան լավ, ինչքան ավելի շատ, այնքան ավելի լավ», այս դեպքում կարծես կորցնում է իր նշանակությունը, ինչը ազերիների համար ճակատագրական պիտի լինի, երբ վարժվել են յուրաքանչյուր պարագայում մեկի դեմ հարյուրը պարզել: Եթե այս իրավիճակը շարունակվի, ինչն ավելի հավանական է, ապա, միանշանակ, Ադրբեջանում ոչ միայն շարունակվելու, այլև ավելանալու են բռնաճնշումները, և ավելի շատ «խղճի բանտարկյալներ» են հայտնվելու ճաղերի հետևում: Տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամը մեղմելու միակ միջոցը շարունակելու է մնալ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, թելադրելով ազերիներին ավելի ու ավելի սրել իրադրությունը սահմանի ողջ երկայնքով: Ինչպես ասում են, ազերիները փորձում են կործանումով փրկել իրենց կործանումը: Այլ դեպքում հազիվ թե համաձայնեին բողոքի նոտա հղել Ռուսաստանին, գիտակցելով, որ ղարաբաղաադրբեջանական հակամարտության լուծման բանալին, ի վերջո, Ռուսաստանի ձեռքում է: Դժվար է հավատալ, որ ազերիները այդ աստիճանի կորցրել են ինքնատիրապետումը, եթե այդպես էլ է, ավագ եղբայրը` Թուրքիան, թույլ չէր տա ու կմիջամտեր, թեև հնարավոր է, որ ազերիների քայլը` պայմանավորված ռուս-թուրքական լարված հարաբերությունով, հենց Թուրքիայի միջամտության արդյունքն է: Ազերիները ծանր ընտրության առջև են: Թուրքիայից հրաժարվելը ինքնահրաժարվել է, Ռուսաստանից երես թեքելը՝ ճակատագրական հետևանքներով հղի: Առայժմ ազերիները փորձում են ելքը երկակի խաղի մեջ փնտրել: Ռուսների դեմ նոտան հավանաբար ավելի ավագ եղբորը սիրաշահելու քայլ է, ռուսներին ընդդիմանալու իմիտացիա, հաշվարկելով, որ ռուսները հազիվ թե իրենց այդ քայլը լուրջ ընդունեն: Ու հայտնի չէ՝ ազերիների խաղը ինչքան կշարունակվի, կամ Թուրքիան ու Ռուսաստանը դեռ ինչքան կհամբերեն ու կթողնեն, որ շարունակվի: Մի բան պարզ է, որ ԱՄՆ-ի հետախուզության տվյալները` հակամարտության պոտենցիալ սրման հավանականության մասին, հեռու չեն իրականությունից, թեև սահմանային լարվածությունն այնքան է խորացել, որ դժվար է գուշակություններ անելը: Իսկ ազերիների նոտային ի պատասխան, ՌԴ արտգործնախարարությունն ընդամենը հիշեցրել է, որ Մոսկվան չի թաքցնում Երևանի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցության փաստը՝ հորդորելով Բաքվին դրան ըմբռնումով մոտենալ:
Կարդալ նաեւ․․․
ԱՐՏԱՀԵՐԹ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ… ԵՎ ՍՊԱՍԵԼԻՔՆԵՐ / Հովիկ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆ
Այնպիսի խառնաշփոթ է ստեղծվել, որ դժվար է կանխագուշակել կամ տրամաբանությամբ…
Դավիթ Մկր ՍԱՐԳՍՅԱՆ / ԻՄ ԱՅՈՆ ԵՎ ՈՉԸ
Փիլիպոս Վարդազարյանին հասցեագրված մի նամակում Հովհաննես Թումանյանը գրում է. «Այոն…
Լևոն ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մեր կորուստների, հիասթափությունների, ներազգային գզվռտոցների և այսօրվա դառն իրականության հենքին…
