Սամվել ԿՈՍՅԱՆ

 

 

***

Մի՛ շարժվեք, ես ձեր միջով եմ անցնելու,

զգալու եմ ձեր ցավերն ու ջերմությունը,

ձեր հոգսերի դիմադրությունը, ձեր ագահության

ճնշումը երիկամներիս վրա,

ձեր ձանձրույթի բորբոսը

և ձեր չհասունացած սերը… իսկ ձեր պարտքերը,

իսկ ձեր հոգու գաղտնարանները, որոնց մեջ

ոչ մի աղոթք չկա… փշեր են ձեր պահանջները

բնության մարմնի մեջ

և քաղաքակրթության թևերն ի վեր,

ձեր երակները խցանել են անուրախ հրաժեշտները,

և երաժշտության ձայնը սղոցում է

ձեր համբերության ծառը… ամենասարսափելին,

որ լույս չկա, ու դեմքիս են բախվում

տագնապի մոծակները… այսպես

գուցե հնարավոր է ապրել,

սակայն անհավանական է թվում տեղ հասնելը…

 

***

Ցավը, ահա մեխը,

որ ժանգոտում է մարմնի մեջ,

երբ արցունքներն ակոսում են

ապրելու նուրբ մաշկը…

 

Մեխի հետմահու մեղքը

Քրիստոսի ափերն են,

երբ արյունը մերկանում է՝

չհամարձակվելով հենվել

կյանքի պատին…

 

Ցավը իսկապես մեխն է,

որ ամրացնում է մահը կյանքին,

ավելի ամուր,

քան թռչնի թևերն են կպած

իր հին ու նոր թռիչքներին…

 

***

Գուցե երազ էր, որ ծովի ջրերը

ողողում էին Հայաստանի ափերը,

և սար ու լեռ շտապում էին ջուը մտնել:

Հավանաբար երազ էր, որովհետև

ոչ մի նավ չէր գալիս

և ոչ մի նավ չէր հեռանում…

 

***

Թվում է՝ թռչունը թռչում է,

իրականում դաջվածք է երկնակամարին.

թվում է՝ գետը հոսում է, բայց ջուր չկա,

հոսում է ատելության լեղին,

թվում է՝ երկիրս կործանվում է,

մահվան ուրվականներն են ճանապարհին,

խաբկանք է, ամեն ինչ աղավաղում է

մեր ներսի դավաճան հայելին:

 

***

Այլևս հետաքրքիր չէ ապրելը,

երբ ցանկություն չկա ճանապարհորդելու,

և կարևորը,

ամենակարևորը՝

չես ուզում և խոսք չունես ասելու,

և կարևորը,

ամենակարևորը,

երբ տագնապը խժռում է սիրտդ,

տագնապը՝ հայրենիք կորցնելու:

 

ՀԵՔԻԱԹ

Ինչ-որ հրաշքով

խելագար այս իրականությունը

հեքիաթում հայտնվեր,

որ չարն ու նենգը

ի վերջո պարտվեին,

և երեք եղբայրներից

կրտսերը հայտնվեր,

գնար անմահական ջրի հետևից,

յոթ սար ու օվկիան անցներ,

բերեր ջուրը անմահական

և ջուրը Եռաբլուրի

հիշատակների վրա շաղեր,

որ ովքեր արդարության համար ընկան,

նորից ոտքի կանգնեն,

նորից իրենց տները վերադառնան:

 

***

Խաղաղության աթոռն էլի ազատ էր,

ահաբեկիչների աթոռները զբաղված էին,

սադրիչների աթոռները զբաղված էին,

մարդասպանների, պատերազմողների,

ատելության քուրմերի աթոռները զբաղված էին,

խաղաղության աթոռը շարունակում էր ազատ մնալ.

 

– Սկսեք, ինչ որ սկսելու եք,- հորդորեց ծաղրածուն,

անիմաստ է սպասելը, ինչ չկա,

խաղաղություն չի եղել ու չի լինելու,

խաղաղությունը միրաժ է, միրաժ էլ կմնա,

միրաժի ինչի՞ն է աթոռը…

 

***

Մեծամիտ լուսին,

ում է պետք քո լույսը,

որ սառն է, հուսահատության

փոշով շպարված,

այդ լույսի միջով են

քոչվորները ասպատակում

դեպի մահվան տափաստաններ…

Մեծամիտ լուսին,

ում գոյությունն իրական է,

երբ միայն խավար է ու միայն գիշեր…

 

***

Այս ամառն ավելի շոգ է,

մյուսն ավելի շոգ է լինելու,

մյուսներն՝ ավելի ու ավելի,

մոլորակը երևի

վերածվի տիեզերական խարույկի,

ու հնարավոր է, որ միայն

սիրո դեմքը փրկվի՝

որպես ժառանգություն

մեր երկրից մի այլ մոլորակի…

 

***

Ով կհուշի

ինչ է լինում, երբ չես ուզում.

ո՛չ դժոխք, ո՛չ դրախտ, ո՛չ քավարան,

պարզապես ուզում ես տեսնել

ժամանակը ոնց է վազում,

և ոնց է աշխարհը շնչակտուր

փորձում հասնել նրան…

 

***

Երբ և ում համար եմ գրել,

որ ճակատի գիրը տառասխալով է,

տառասխալները շատացել են,

հնարավոր չէ հաշվել,

ճակատներն էլ նեղացել են,

տուրիստի կոշիկների պես մաշվել:

Երանի սոխակին,

ո՛չ ճակատ ունի, ո՛չ ճակատի գիր,

դրանից էլ անընդհատ երգում է,

և ոչ մի բողոք, թե՝ ձանձրացրիր…

 

***

Ով է տեսել երեկոյան

բառի իմաստը փոխվի,

և բառը, որ շողշողում էր,

անիմաստի

բորբոսի մեջ փակվի…

 

***

Ամպամածություն,

տեղ-տեղ անձրև,

լեռնային գոտիներում

հնարավոր է ձյուն,

քամին վայրկյանում 20մ արագությամբ,

նույն արագությամբ էլ

ապրելու տարածությունն է քշում…

***

Հայտնվեց հայտարարելով,

որ ինքը նա է, որին ոչ ոք չի սպասում

և միշտ հայտնվում է անսպասելի

– երջանկությունն ես.

– հնարավոր է երջանկությունը լինեմ.

– փորձանքն ավելի անսպասելի է.

– ուրեմն փորձանքն եմ.

– սերը նույնպես հայտնվում է, երբ չես սպասում.

– երևի սերն էլ լինեմ.

– մահվան հետ ոնց ես.

– մահն եմ.

– ուրեմն գնա, որտեղից եկել ես.

– կգնամ, միայն էլի անսպասելի.

– հետո.

– հետո այն, որ ոչ մեկն իր կյանքի ընթացքը չգիտի,

և շատ բաներ լինում են, երբ չես սպասում,

այսինքն՝ անսպասելի…

 

***

Սերը չի երևում,

որովհետև միշտ ներսում է,

Աստծուն էլ ոչ մեկը չի տեսել,

նա էլ միշտ ներսում է,

կա՞ մեկը, որ իր ներսը տեսել

կամ տեսնում է…

 

***

Ցողը փայլում է արևի տակ,

ինչ ցող,

էլի հողն է քրտնել,

հեշտ չէ

այդքան ծառ, խոտ ու ծաղիկ

անվերջ խնամել ու կերակրել…

 

***

Անտեսանելի են տիեզերքի նշանները,

բայց նրանք են

ճակատագրի խաչմերուկներում

ուղղորդում՝

կյանքի որ ուղղությունն է քոնը…

 

***

Ամառն այնքան արագ անցավ,

Որ սպասում եմ երբ է գալու ամառը,

Աշունը տագնապ դարձավ,

Որ էլ երբեք չի գալու ամառը:

Ամեն ինչ շատ փոքրացավ

Հեչ բան է տարածությունը,

Երբ խաղաղությունը մահացավ՝

Եռաբլուրում չգտնելով իր անունը:

 

***

Ահա երկիրը,

որտեղ կորցրել են

ապրելու նշանակությունը,

անտարբերության կեղտաջրերը

հոսում են ուր պատահի,

այստեղ զգույշ պիտի քայլել,

կեղտաջրերը կարող են

հեղեղել սիրտդ ամեն պահի…

Այստեղով պատերազմի

ուրվականն է անցել,

սիրո նոտաներին ներարկել

ընկճախտի դժգույն հնչյուններ,

երաժշտություն չկա,

փոխարենը խռմփոցն է մահի՝

արյունոտ ոտնահետքերը

անորոշության մարմնի վրա…

 

***

Այդպես էլ չսովորեցինք

երջանկությունը

խնայողաբար ծախսել,

և գարնան օրով

մեր ապրելու շեմին

յասամանի փոխարեն

փշածաղիկն է ծաղկել…

 

***

Օրերի ծաղկեփնջի մեջ

թռչնի գրությունը,

իբր, ինքն է բարձրությունը

և ձկան գրությունը,

որ խորքը ինքն է,

հիմա ի՞նչն է իմը՝

բարձրությո՞ւնը, թե՞ խորքը,

այդպես էլ չիմանամ երևի՝

շարունակելով

բարձրության ու խորքի գովքը…