Վերջին 30 տարիներին մեր հանրապետության նախկին և ներկա իշխանավորները չկարողացան լեզու գտնել Ադրբեջանի ղեկավարների հետ, փոխզիջումների գնալ և խաղաղ ճանապարհով, առանց արյունահեղության լուծել արցախյան հիմնախնդիրը: Ադրբեջանի ղեկավարությունը որոշեց զենքի ուժով, ռազմական միջոցներով լուծել հիմնահարցը:
2016-ի ապրիլյան քառօրյա պատերազմում Ադրբեջանի ղեկավարությունը, զորահրամանատարները, տեսնելով հայոց բանակի ուժը, մեր ռազմիկների անձնուրաց սխրանքները, հերոսությունը, կռահեցին, որ սեփական ուժերով չեն կարող հաղթել հայ ժողովրդին և դիմեցին իրենց մեծ եղբորը՝ Թուրքիային…
2020-ի ամռանը Թուրքիան զորախաղերի քողի տակ մեծ քանակությամբ նորագույն զինտեխնիկա և զորք մտցրեց Ադրբեջան: Ադրբեջանական բանակը համալրվեց տեխնոլոգիական նոր և հզոր զենքերով՝ «Բայրաքթար» կոչվող և իսրայելական անօդաչու թռչող սարքերով, ռազմական մասնագետներով, իսրայելական և այլ երկրների արտադրության զենքերով:
Վերջերս հեռուստաեթերում հնչեց Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետևյալ խոսքը (թարգմանաբար). «Մեր «Բայրաքթարները» հաշվված օրերում շարքից հանեցին հայկական տանկերի, հրետանու, հրթիռային և հակաօդային համակարգերի մեծ մասը»…
Այո՛, այսօր ռազմասպարեզում հայտնվել է հրետանուց առավել հզոր, տեխնոլոգիական նոր զենք: Դրանք անօդաչու թռչող սարքերն են, որ օդից հետախուզում են տարածքը, հայտնաբերում ռազմական օբյեկտը, զորքի կուտակումը և կարողանում են ճշգրիտ հրթիռահարել ու ռմբահարել: Այսինքն՝ հեռու տարածքում ծպտված ռազմական մասնագետն է համակարգչի մոտ նստած ղեկավարում թռչող անօդաչու սարքի ռազմական գործողությունները, այդ սարքով մարտնչում հակառակորդի դեմ:
Թշնամու անօդաչու թռչող սարքերը վճռական բեկում մտցրեցին արցախյան 44-օրյա Հայրենական պատերազմում՝ ի վնաս մեզ: Այդ պատերազմում հաղթեց իսրայելական և թուրքական արտադրության տեխնոլոգիական նոր և հզոր զենքը:
Մենք չպարտվեցինք, մեր զենքը պարտվեց,
Պարտվեց մեր խակ դիվանագիտությունը,
Մեր քաջ ռազմիկը կռվեց անձնուրաց,
Մենք չպարտվեցինք, մեր զենքը պարտվեց…
Աշխարհի անտարբերությունը
Արցախյան 44-օրյա Հայրենական պատերազմում ադրբեջանաթուրքական ագրեսորները և հազարավոր վարձկան մարդասպաններ աշխարհի աչքի առաջ սկսեցին հայաթափել Արցախը, կազմակերպել նոր ցեղասպանություն: Զօր ու գիշեր հրթիռահարվում, ռմբահարվում էին Ստեփանակերտը, Շուշին, բազմաթիվ այլ քաղաքներ ու բնակավայրեր: Ադրբեջանական զինուժը կիրառում էր կասետային ռումբեր, քիմիական զենք, արգելված այլ զենքեր ու զինամիջոցներ: Զոհվեցին տասնյակ անմեղ, անզեն քաղաքացիներ, ռազմաճակատում՝ հազարավոր հայ ռազմիկներ:
Կատարվում էր այն, ինչ կատարվեց Արևմտյան Հայաստանում 1915-1921 թվականներին, այսինքն՝ Հայոց ցեղասպանություն:
Աշխարհի գերհզոր պետությունները, բացառությամբ Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի, լուռ և անտարբեր դիտում էին ադրբեջանաթուրքական ագրեսորների, վարձկան մարդասպանների ոճրագործությունները Արցախում՝ երբեմն բավարարվելով «Դատապարտում ենք…», «Կոչ ենք անում երկու կողմերին՝ դադարեցնել պատերազմը» կոչերով ու արտահայտություններով:
Վերջին 30 տարում հայ դիվանագետները չկարողացան աշխարհին լիարժեք իրազեկել արցախյան դատը, հիմնախնդիրը, արցախահայերի ազատ և անկախ ապրելու իրավունքը՝ համաձայն ազգերի ինքնորոշման միջազգային իրավունքների:
Եռակողմ համաձայնագրի մասին
Արցախը բոցերի մեջ էր: Հայ ռազմիկները կենաց ու մահու կռիվ էին մղում ադրբեջանաթուրքական ագրեսորների, վարձու մարդասպանների դեմ, որոնք ավելի քան 10 անգամ շատ էին թվաքանակով և ավելի լավ սպառազինված: Թշնամին օրեցօր, ժամ առ ժամ գրավում էր արցախյան բնակավայրեր: Շուշին զավթեցին: Մարտեր էին մղվում արդեն Ստեփանակերտի մատույցներում: Ահա օրհասական այդ ժամին՝ 2020 թ. նոյեմբերի 9-ին Ռուսաստանի, Ադրբեջանի նախագահների և Հայաստանի վարչապետի ստորագրությամբ հրապարակվեց կրակը դադարեցնելու, զինադադար հաստատելու մասին համաձայնագիրը: Այդ համաձայնագիրը հայերիս համար ստորացուցիչ փաստաթուղթ է, կապիտուլյացիայի ակտ, համաձայն որի՝ հայկական կողմը Ադրբեջանին է զիջելու մեր ազատամարտիկների կողմից ազատագրված (գրավված) շրջանները, բացի այդ՝ Շուշի քաղաքը, Հադրութը, արցախյան այլ բնակավայրեր: Թույլատրվում է Թուրքիային Սյունիքի տարածքով ավտոմայրուղի կառուցել, այն Նախիջևանը միացնելու է Ադրբեջանին: Թուրքերը ցանկանում են իրականացնել իրենց վաղեմի երազանքը՝ ստեղծել Թուրքիա-Նախիջևան-Ադրբեջան կարճ ճանապարհ:
Փառք Աստծո, ռուսական խաղաղապահ ուժերը եկան: Արյունահեղությունը դադարեցվեց, փրկվեցին Ստեփանակերտը, հազարավոր հայ զինվորներ ու սպաներ, որոնց թշնամին ցանկանում էր շրջապատել ու ոչնչացնել:
Հայ ժողովուրդը զայրույթով ու ցասմամբ, տխրությամբ ու ափսոսանքով ընդունեց Արցախի պարտության լուրը, այն պահանջներն ու պարտականությունները, որ կատարելու է հայկական կողմը՝ ըստ համաձայնագրի: Շատերը դավաճան անվանեցին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, որ ստորագրել էր այդ նվաստացուցիչ փաստաթուղթը:
Մնում է հուսալ, որ առաջիկայում կայանալիք բանակցությունների ընթացքում կլրամշակվեն, կխմբագրվեն համաձայնագրի հիմնադրույթները՝ ի նպաստ հայ ժողովրդի:
Փառք հերոսներին
Հազար ափսոս ասենք, հազար փառք ու պատիվ,
Հերոսներին հայոց՝ օրհնանք հազարապատիկ,
Հերոսներին հայոց՝ երգեր անմահության,
Հավերժությունն անմահ մեր Արարատ լեռան…
Երբ ղողանջեցին հայոց կոչնակները, երբ հայրենիքն ազդարարեց՝ ի զեն, հայե՛ր, հայրենիքի պաշտպանությանը կրկին զինվորագրվեցին մեր պանծալի երկրապահները, բազմաթիվ կամավորականներ:
Առաջնագծում այնժամ մեր 18-20 տարեկան զինվորներն էին, որ մարտնչեցին առյուծի նման և շանթահարեցին գրոհող «գորշ գայլերին» ու վարձկան, սիրիական պատերազմում թրծված փորձառու մարդասպաններին: Աշխարհը զարմացավ, քրիստոնյա աշխարհը հիացավ, որ Արցախի փոքր Հանրապետության պաշտպանության բանակը կռվում է Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հրոսակների դեմ, կռվում է հերոսաբար, անձնուրաց, շատ դեպքերում էլ՝ հաղթում: 44 օր շարունակ նրանք ծայրաստիճան դժվար պայմաններում մարտնչեցին թշնամու ոհմակների դեմ:
Վասն հայրենյաց նահատակվեցին, իրենց ջահել-ջիվան կյանքը հայրենիքին ընծայեցին հարյուրավոր ու հազարավոր հայ քաջորդիներ: Հավերժ փառք ու խոնարհում նրանց հիշատակին, համբույր՝ մեր նոր Թաթուլների, Վազգենների, Մոնթեների շիրիմներին:
Արցախյան ռազմաճակատի տարբեր հատվածներում, մարտերի ժամանակ անհետ կորան տասնյակ ռազմիկներ: Փառք մեր Անհայտ զինվորներին:
Թեժ մարտերում զոհվեցին մեր
Կորյունները ջահել-ջիվան,
Նրանց արյամբ, Հայո՛ց Արցախ,
Պիտի ծաղկի քո ապագան…
Պատերազմը դեռ չի ավարտվել
Գնալով ավելի ու ավելի է ահագնանում թուրքական վտանգն ու սպառնալիքը Կովկասում: Թուրքիան ձգտում է ամրապնդել իր դիրքերը Կովկասում, դուրս մղել Ռուսաստանին, իրականացնել օսմանյան սուլթանների երազանքը՝ Կովկասը, Միջին Ասիան նվաճելով՝ ստեղծել թուրքական-իսլամական հզոր կայսրություն: Չի բացառվում, որ Անկարայում ծրագրեր են մշակվում՝ կործանելու հայոց պետականությունը, ստրկացնելու հայ ժողովրդին:
Ներկա դրությամբ Թուրքիան զորքեր է կուտակել Ադրբեջանում, ՀՀ հարավարևմտյան սահմանների մոտ, Իգդիրի կողմերում, իսկ Ադրբեջանը՝ Սյունիքի սահմանների մոտ: Չի բացառվում, որ առաջիկայում Նախիջևան-Ադրբեջան ճանապարհի կառուցման պատճառով (ճանապարհ, որ անցնելու է Սյունիքի տարածքով) մենք կորցնենք Մեղրին, հարակից տարածքները:
Սիրելի՛ հայրենակիցներ, հայ ժողովրդի համար ճակատագրական օրեր են, ժամեր, րոպեներ ու վայրկյաններ: Երկպառակությունը, ներքաղաքական կյանքի անկայունությունը կարող են մեզ կործանման տանել:
Դասեր քաղենք մեր սխալներից, վրիպումներից, պարտություններից և մտածենք մեր զավակների, թոռների ու ծոռների ապագայի մասին:
Համախմբենք մեր ուժերը, լինենք միասին:
