ԴԻԱԿԱՌՔ / Էլդա ԳՐԻՆ – 90

Էլդա-Գրին
Մոսկվան մեծ էր ու ասես անվերջանալի: Կառքն էլ՝ սպիտակ, կավճասպիտակ, քառան­կյուն: Նրա ամեն մի անկյունից դեպի երկինք էին սլանում նույնպես սպիտակ, նեղ ու ձևավոր սյուներ, և ինձ թվում էր, որ եթե դրանք մի քիչ էլ երկարեին, կարող էին երկինք հասնել՝ թափանցիկ վարդագույն ամպերին…
Ամպերը երկնքում լողում էին հանգիստ: Սպիտակ կառքն էլ անշտապ առաջ էր շարժվում արժանապատվությամբ, իսկ ձին, ինչ գույնի էլ լիներ, ինձ միշտ թվում էր նույնպես սպիտակ… սպիտակ բաշ, սպիտակ պոչ ու նույնիսկ սպիտակ սմբակներ…
Այդ կառքը ես մոտիկից երբեք չէի տեսել: Այն հայտնվում էր հանկարծ հեռվում, կարծես երկրի ու երկնքի սահմանագծում:
– Այդ կառքո՞վ են գնում արքայադուստրերը,- տրամվայում հարցրի մորս՝ հեռվում նկատելով սպիտակ հրաշքը:
– Մեր երկրում չկան ո՛չ արքաներ, ո՛չ էլ արքայադուստրեր,- խիստ ասաց մայրս,- մեր երկիրը բանվորագյուղացիական է:
– Իսկ դու բանվո՞ր ես, թե՞ գյուղացի,- հարցրի ես նրան:
Մայրս մտածմունքի մեջ ընկավ:
– Երբ լեռնային ակադեմիա եմ գնում, որպես ուսանողուհի՝ ինտելիգենտ եմ, բայց երբ աշխատանքի եմ վազում «Կարմիր եռանկյունի» գործարան՝ բանվորուհի եմ,- փորձեց բացատրել ինձ մայրս:
– Իսկ դիակա՞ռքը,- հարցրի ես: Դա ինձ ավելի էր հետաքրքրում:
– Դրանով տեղափոխում են արդեն մահացած մարդուն,- ասաց մայրս և քիչ անց հավելեց,- դա միշտ էլ տխուր է…
– Իսկ ինչո՞ւ է մարդը մահանում,- հարցրի ես:
– Այդ մասին հետո կխոսենք,- ասաց մայրս:
Ես լռեցի: Մենք տրամվայում էինք: Բայց միտքս տեղափոխվեց մեր բակը, շենքի նկուղային այն սենյակը, որտեղ պառկած էր Զինկան: Ողջ բակը գիտեր, որ նա մահանում է դիզենտերիայից: Չնայած մորս արգելքներին, ես վազում էի դեպի Զինկայի պատուհանը, որ միշտ բաց էր, բռնում էի երկաթյա ճաղերից ու գոռում.
– Զի՜նկա, լավացի՛ր, մենք նորից քեզ հետ կլաս կխաղանք: Եվ դու միշտ կհաղթես:
Զինկան, անկողնում պառկած, նայում էր ինձ իր տխուր նաշտագույն աչքերով ու հետո շրջվում դեպի պատը:
Մի օր էլ մայրս ինձ արգելեց բակ իջնել, ու ես գլխի ընկա, որ Զինկան մահացել է: Ծածկած պատշգամբից լուռ հետևում էի բակի անցուդարձին, բայց դիակառք չհայտնվեց: Զինկայի սենյակն էլ հետագայում զբաղեցրին ուրիշները: «Մահը շատ տխուր բան է»,- մտածեցի ես, բայց մորս այլևս ոչինչ չասացի:
Իսկ հետո, տևական գործուղումից վերադարձավ հայրս, մի քանի օր մնաց մեզ հետ ու նորից սկսեց պատրաստվել մեկնելու, այս անգամ կարճատև գործուղման՝ որոշելով ինձ էլ հետը տանել:
– Ընկերոջս մոտ եմ ապրելու,- ասաց նա մորս:- Թող երեխան մի քիչ հարավի կոլորիտում լինի:
Հարավային կոլորիտը գրոհեց ինձ շոգով ու թթով՝ սպիտակ ու սև, որ թափ էին տալիս ծառերից բրեզենտե սավանի վրա…
Բակը լայն էր ու կլոր՝ շրջապատված մեկ հարկանի տներով, որոնցից ամեն մեկի մոտ մի քանի թթենի կար: Այնպես որ, իմ մատները, ատամները, նաև այտերը սև թթի գույնի էին դարձել:
Բայց այդ երանությունը տևեց ընդամենը երկու օր: Երրորդ օրը բակում լուր տարածվեց, որ Բարսեղը մահացել է: Երեկ ողջ-առողջ էր, իսկ գիշերը մահացավ: Ես նստած էի ձվաձև տափակ քարի վրա ու նայում էի, թե ինչպես բակ դուրս բերեցին բավականին մեծ ու լայն թախտ: Հետո նրա վրա դրեցին մեկ ուրիշը՝ համեմատաբար ավելի նեղն ու կարճը, հետո էլ դրա վրա տեղադրեցին երրորդը՝ էլ ավելի փոքր: Եվ սկսեցին այդ թախտերը ծածկել գորգերով… Գորգերը շքեղ էին, նախշազարդ, վառ գույները շողշողում էին արևի տակ, և ինձ նույնիսկ թվում էր, թե դրանք երաժշտություն են արձակում… Եվ այդ ողջ գեղեցկության վրա վերջապես դրեցին դագաթը՝ բեղավոր, չաղ տղամարդով: Նույն պահին մի քանի հոգի սկսեցին սրտաճմլիկ երաժշտություն նվագել, ու հայրս ականջիս կամացուկ շշնջաց. «Այդ գործիքը զուռնա է կոչվում»:
Վերջապես հավաքվածների լաց ու կոծի, ծվծվոցի տարափի տակ մի քանի տղամարդիկ դագաղը բարձրացրին ու շարժվեցին դեպի փողոց: Հենց այդ նույն պահին բակի տներից մեկից դուրս վազեց գլխաշորով, լայն ծաղկավոր փեշը հագին մի կին ու սկսեց, ոնց որ խենթ, դագաղի հետևից գոռալ՝ «Վերջապե՜ս… աչքս տեսավ, որ դու սատկեցիր, սիրտս հովացավ, էս ի՜նչ ուրախություն է, ի՜նչ ուրախություն…»:
Ես շվարած ու սարսափահար նայեցի հորս:
– Բարսեղի հետ Զարիկը միշտ էլ կռվի մեջ էր,- ասաց հարևաններից մեկը:
Ես, չգիտեմ ինչու, պոկվեցի տեղիցս ու վազեցի դեպի առաջին իսկ պատահած ցախանոցը: Այնտեղ համեմատաբար մութ էր ու զով: Առաստաղին բավականին մեծ անցք կար, ու երևում էր կապույտ երկնքի մի մասը՝ բաց վարդագույն ամպիկով: Ճիշտ և ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին էր և մեծ ու անծայրածիր Մոսկվայում, որտեղ պատահաբար դու հանկարծ տեսնում ես քառանկյուն, փակ մի կառք, սպիտակ, կավճասպիտակ գույնի, սպիտակ անիվներով ու ինչ գույնի էլ ձին լիներ, միևնույն է՝ սպիտակ բաշով ու պոչով, որ շարժվում է դանդաղ ու տխուր… Քանի որ միշտ էլ տխուր է, երբ մարդ է մահանում…

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։