Վան Արյան

ՀԳՄ վարչությունը շնորհավորում է արձակագիր, բանաստեղծ, թարգմանիչ Վան Արյանին ծննդյան 75-ամյակի առթիվ
«Գրական թերթը» միանում է շնորհավորանքին

Ահա այն մտքերն ու կարծիքները, որ կցանկանայի հնչեն իմ ծննդյան օրը: Եվ մի պատմվածք՝ «Հասած պտուղներ», որ չգիտեմ ինչու, շատ էր դուր եկել ընկերոջս՝ Սիփան Շիրազին:

Վան ԱՐՅԱՆ

ՎԱՆ ԱՐՅԱՆԻ ՏԱՐԻՆԵՐԸ

Վիլյամ Պողոսյանը, որ կյանքի ընթացքում տարբեր անուններ և ազգանուններ փոխեց, բայց համառորեն մնաց նույնը, ինչպիսին կար երիտասարդ ֆիզիկոս տարիքում։ Ե՛վ գրասեր, և՛ արվեստասեր, և՛ մարդասեր։ Պատահական չէ, որ լուսանկարիչ լինելով, գրող լինելով` ձգտեց նաև այդ ամենը գրքի վերածել։ Ե՛վ իր գրած գրքի, և՛ նաև այլոց գրած գրքերի հրատարակիչն է, նաև երբեմն՝ հովանավորը։ Մեր գրահրատարակչական էպոպեայի մի գործուն և որակյալ դերակատարը դարձավ։ Իր հաջող բանաստեղծություններով, լավ, մանկական բանաստեղծություններով, ինչպես նաև տարատեսակ գրվածքներով երբեք չփորձեց ինքն իրեն բերել առաջին պլան։ Իրեն միշտ պահել է հանկարծակի գալուստի համար, այդ հանկարծակիությունը, ինչ խոսք, սիրելի է, և վերջին տարիներին մամուլում հրապարակած իր ստեղծագործությունները վկայում են այդ մասին։ Վան Արյանը կարող է արվեստի մասին արտահայտվել այնպես, որ մենք զարմանանք, թե ինչպես է կարողանում այսքան աշխատանքի և զբաղվածության պայմաններում այդքան ուշադիր, նրբորեն և խորությամբ դատողություններ անել համաշխարհային մշակույթի մասին։ Դա պատահական չէ, չէ՞ որ Վիլյամ-Վանը ֆիլմ է նկարահանել, թատերական գործեր ձեռնարկել։ Ահա այսպիսի մի հետաքրքիր, մեզ համար շատ կարևոր դեմք, մեր սիրելի ընկերը, որը երբեք չցանկացավ շնորհանդեսներ, հոբելյանական երեկոներ, երբեք չփորձեց կարևորել իր անձը, թեպետ միշտ հագնվում է շատ ժամանակակից և ճաշակով, բայց պահպանում է բարդ, արտառոց մտածողության իրավունքը։ Նա չի ձգտում հոբելյանի, բայց հոբելյաններն են նրան գտնում։ Շնորհավոր, ընկեր, թող այսպես երկար շարունակվի։

Էդվարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ

***
Վան Արյանը, որը ընդգծված հակում ունի սովորական վիճակներ պատկերելու, առօրյան չի դիտում սև ու սպիտակ գույներով և աշխատում է որսալ հենց այդ նույն առօրյայի ու սովորականի բանաստեղծությունը: Խոսքս քնարական զեղումների, ոչ էլ տեքստի բանաստեղծականության մասին է, այլ՝ մարդկային հարաբերությունների նուրբ և փխրուն ծալքերը լուսավորելու, մարդու հոգու գաղտնիքների մեջ ներթափանցելու այն կերպի, որ թելադրում է սովորականի մեջ տեսնել անսովորն ու անսպասելին, հենց այն, ինչ արձակագիրն անվանում է գունավոր տեսություն:

ՊԵՐՃ ԶԵՅԹՈՒՆՑՅԱՆ

***
Առաջին պահ թվում է՝ գրվածքները զուրկ են սյուժեից, որովհետև հեղինակի ուշադրության կենտրոնում հերոսի մեկ հիմնական (հանկարծ առաջացած կամ հանկարծակի հայտնաբերված) հոգեբանական գծի զարգացման ընթացքին հետևելն է, տիպական – համոզիչ եզրակացությունների հանգել: Դա էլ հենց ներքին, չնկատվող սյուժեի առկայությունն է:
Բոլոր գործերի մեջ զգալի է հեղինակի հարգանքը բառի նկատմամբ: Խոսքը սեղմ է, ավելորդություններից զերծ: Վան Արյանի յուրակերպ ոճին խորթ են միջանկյալ սյուժեները, շեղումները: Նրան հաջողվում է լցնել, ամբողջացնել իր ճանաչած ապրումի ակնթարթը… գրում է առանց նախապատրաստության՝ միանգամից անցնելով բուն նյութին…:

Վահագն ՄՈՒՂՆԵՑՅԱՆ

***
Բայց ոչ, մենք չէինք մոռացել «Վերադարձի գաղտնիքը»: Ինչպե՞ս կարող էինք մոռանալ մեր հույսի փեշերին շղթայված Արտավազդին և այն մարդակերպերին, որոնք ուզում էին մեկ հայ թողնել և այն էլ՝ թանգարանում, նրանց, ովքեր ճգնում էին, որ իրապես չհիշենք վերադարձի ուղիները: Մենք միշտ էլ մեր մեջ կրկնել ենք այբ-բեն-գիմը, մեզ համար պարզ է եղել ի սկզբանե, որ «ամենից լավ տունը, որ կա, այն հին խրճիթն է, այն գորշ խրճիթը»… Պարզապես այս ամենը կրկնել ենք շշուկով, կրկնել ենք ահասարսուռ լռության մեջ, ու խլացել է մեր ձայնը մեր իսկ ներսում՝ չհասնելով մեր զգայարաններին: Եվ գուցե հանուն այն բանի, որ մենք բարձրաձայն կրկնենք այբ-բեն-գիմը, որ մեզ թվա, թե մոռացել ենք վերադարձի գաղտնիքը:

Արա ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

***
Վազել-չհասնելու այս անսովոր արգելավազքը հաղթահարելու համար Վան Արյանը գտել է, իմ կարծիքով, շատ հետաքրքիր լուծում: Սինթեզել է մի քանի ժանրեր. շոու, վոդեվիլ, կառնավալ, հեքիաթ, ֆանտաստիկա… Իսկ այդ ամենը իրար է շաղկապել, ընդհանրացրել հրապարակախոսության բավականին թափանցիկ ֆոնով: Եվ ստացվել է, թեև ոչ առաջին թարմության (դրա փորձը դրամատիկական թատրոնը բավականաչափ կուտակել է), այնուհանդերձ, բավականաչափ տպավորիչ ներկայացում, ուր հարուստ նյութ կա թե՛ աչքի համար, թե՛ ականջի… Ահա թե ինչու, թեև ներկայացումը հասցեագրված է դպրոցականներին, նրանցից պակաս հաճույք չեն ստացել նաև մեծահասակները:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

***
Վան Արյանի «Վերադարձի գաղտնիքը» հրաշալի պիեսը ծնվել է անցած դարի 80-ականների վերջին և դեռ չհրատարակված՝ բազմիցս ներկայացվել է Երևանի դրամատիկական թատրոնի բեմում՝ արժանանալով և՛ մանուկ, և՛ մեծահասակ հանդիսատեսի խանդավառ ընդունելությանը: Իմացական-դաստիարակչական ներհուն շերտերով, ազգային-հայրենասիրական ոգեղեն տարերքով հյուսված այդ ստեղծագործությունը՝ իր թեմատիկ, գաղափարական թարմ ու հետաքրքիր, գեղարվեստորեն համոզիչ, ոչ սովորական անդրադարձներով, երեխաների հոգեբանության ու մտածողության յուրօրինակ պատկերումով, եզակի երևույթ է հայ դրամատուրգիայում:

***
«Իր մանկական փոքրիկ պատմվածքներում գրողը դրսևորում է երեխայի հետ նրա իսկ աշխարհընկալումներով, նրա իսկ զգացողություններով ու մտածողությամբ «խոսելու» ունակություն, ինչը իսկական մանկագրին բնորոշ կարևորագույն չափանիշ է: Այդ փոքրիկ իմաստախոս պատմվածքներից հատկապես հետաքրքիր են բնությունից և կենդանական աշխարհից «վերցված» նույնպես «առօրյական» պատկերները՝ իրականի ու երևակայականի ներհյուսվածքով, «խոսող», «երազող», «մտածող» կենդանիների «մարդկային» դիմանկարով»:

Լյուդվիգ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

***
Վիլյամը մեկն էր նրանցից, որ հասակակիցների մեջ առաջինը տարվեց Բիթըլներով, հետո առաջիններից մեկը «հոլիդեյ» շալվար հագավ, առաջիններից մեկը մորուք պահեց ու իր նման առաջիններով «Սկվազնյակում» նստած՝ Էլյուարից, Պրեվերից, Լորկայից ու Ապոլիներից ժամերով խոսում ու խոսում էր…

Սամվել ԽԱԼԱԹՅԱՆ

***
Վան Արյանը (ըստ իրեն) պատմում է խիստ առօրյական դեպքի մասին, բայց անմիջապես աչք են շոյում գերաշխարհիկ նրբերագները, անջնջելի պահեր, հուշերի ինչ-որ ծվեններ, որոնք «…խցկվում են ենթագիտակցության ոլորտները, որպեսզի մի օր, մի անհրաժեշտ պահի արթնանան և վերհիշվեն: Եվ լուսանկարները պատռելով չէ, որ ազատվում են անցյալից… Եվ քանի դեռ ողջ ես, կյանքը հառնելու է ամեն մի անսպասելի անկյունից ու ամեն անպասելի ճեղքից:
Վան Արյանի պատկերած բոլոր հերոսուհիներին, չնայած իրենց բնավորությունների, հոգեկերտվածքների ակնհայտ տարբերությունների, միավորում է մեկ բան, նրանց ճակատագրերը. և՛ «Քո միակ անուն»-ի իր անունը մոռացած և «Մաթիլդա» անվանը տեր կանգնած աղջիկը, և՛ «կիսադատարկ կայարանում միայնակ կանգնած և իր «նոր դեր»-ին սպասող Էմման, և՛ «Դրախտը նրբանցքի վրա»-ի Էլիզը: Նրա հերոսուհիները՝ Մաթիլդան, Էմման, Էլիզը, կնոջ նույն մարդաբանական տեսակին են պատկանում: Միայնակ կանայք, որոնք չհասկացված և չգնահատված լինելով և սարսելով աշխարհի անիրավություններից՝ սոսկումով փակում են աչքերը և երկրի երեսից ուզում են չքվել, անհետանալ: Որոնց կյանք ասվածը երբեք երես չի տվել և որոնց հանդեպ երբեք բարեգութ չի գտնվել: Որոնց սրտերը շարունակաբար սեղմվել, կուչ են եկել փշրված հույսերից, չիրականացված երազանքներից, անհաշիվ հոգսերից, ձախողումներից և անհաջողություններից:

Արտաշես ԱՐԱՄ

ՀԱՍԱԾ ՊՏՈՒՂՆԵՐ

– Ծխի՛ր: Չե՞ս ուզում,- շշուկով հարցրեց կինը: Նա ձեռքը երկարեց և ցածրիկ սեղանը մոտեցրեց մահճակալին:
– Լուցկին,- ծխախոտը շուրթերի մեջ ասաց տղամարդը:
– Ինքդ վառիր,- ժպտաց կինը:
Տղամարդու ձախ ձեռքը կնոջ պարանոցի տակ էր, և նա դժվարությամբ վերցրեց լուցկին: Մի քիչ ջանք էր պահանջվում այդ դիրքում լուցկին վառելու համար: Եվ երբ նա ձեռքերը մոտեցրեց իրար, կինը թեքվեց դեպի տղամարդը և գլուխը հենեց նրա կրծքին:
– Զգո՛ւյշ, մազերս չվառես:
– Հանգիստ մնա,- ասաց տղամարդը և լուցկին սեղանին գցելով՝ նայեց կնոջ մազերին:- Ո՞ւր է, մազ ե՞ս թողել: Այս ե՞րբ ես կտրել:
– Լավ է՝ նկատեցիր: Չորս անգամ քեզ հարցրի՝ ոչ մի փոփոխություն չե՞ս տեսնում, ասացիր՝ ոչ:
– Ի՞նչ իմանայի, թե ինչի մասին է խոսքը: Բայց ինչո՞ւ ես կտրել:
Կինը հենվեց արմունկներին, հայացքով դեպի տղամարդը:
– Այնպես է՞ր լավ, թե՞ հիմա:
– Չգիտեմ:- Ինչպես միշտ, այս բառն ասելիս նա խոր հոգոց հանեց:
– Իզուր եմ խոսում:- Կինը նորից գլուխը սեղմեց մարդու կրծքին:- Դու միշտ անտարբեր ես եղել իմ նկատմամբ:
– Մի՛ ընդհանրացնի: Ի՞նչ կապ ունեն մազերը կամ իմ նկատել-չնկատելը:- Տղամարդը բարձրացրեց ձայնը:- Ես քեզ ուղղակի սիրում եմ այսպես, ինչպես կաս:
Կինն զգաց, որ տղամարդն ինքն էլ հասկացավ իր վերջին բառերի անպատեհությունը և տխուր ժպտաց:
– Սե՞ր… Եթե դու ինձ սիրեիր, մենք երջանիկ կլինեինք: Բայց ճշմարտությունն այն է, որ դու ինձ չես սիրում այնպես, որ մենք միշտ միասին լինենք: Իհարկե, նաև չես ատում այնպես, որ հեռանանք ընդմիշտ:
Լռություն տիրեց:
Չարագույժ հնչեց հեռախոսի ծղրտոցը: Տագնապով զգալով լռության կորուստը՝ տղամարդն անմիջապես վերցրեց ընկալուչը:
– Այո՛:
– Ալոո՞…
– Այո՛, լսում եմ:
– Ալո՞,- հարցի երանգը փոխելով՝ կանացի ձայնը խնդրեց տան տիրոջը:
– Նա տանը չէ: Տղամարդն ընկալուչը բռնել էր ձախ ձեռքով, և կինը, նրա գրկում աքցանված, պարզ լսում էր հեռվից եկող ձայնը:
Իսկ ձայնը, առաջին պահի շփոթմունքը հաղթահարած, արդեն վստահ հարցրեց.
– Իսկ ե՞րբ է գալու, չե՞ք կարող ասել:
– Երևի մի երեք-չորս օրից:
– Ա՜խ, այդպես,- կարծես ձայնը հանդարտվեց:- Իսկ ես ձեզ ճանաչեցի: Ճիշտ է, ձեր անունը չեմ հիշում, բայց ձեզ տեսել եմ այդտեղ:
– Ոչինչ:
– Ի՞նչը ոչինչ…
– Ոչինչ, որ չեք հիշում իմ անունը:
– Իսկ ինչ է, չի՞ կարելի, որ նորից ասեք: Ի դեպ, ձեր ձայնը հեռախոսով շատ հաճելի է հնչում:
Տղամարդը մի պահ նայեց կնոջը, հետո դեպի վեր փչեց ծուխն ու հանգցրեց ծխախոտը: Նորից լսվեց կանացի ձայնը.
– Բայց ի՞նչ եք անում այս ժամին այդտեղ: Մենա՞կ եք:
Տղամարդը չպատասխանեց:
– Ա՜խ,- նորից լսվեց ձայնը և վերածվեց ազատ ու անկաշկանդ ծիծաղի:- Ո՞նց հենց սկզբից գլխի չընկա: Ախր, մեր պատշգամբից շատ լավ երևում է այդ պատուհանը: Ես էլ մտածում եմ, թե ինչու է վառվում կապույտ լամպը: Բայց ո՞նց հենց սկզբից գլխի չընկա:
Տղամարդն ինչ-որ բան քրթմնջաց:
– Պարզապես ձեզ այդտեղ երբեք չէի կարող պատկերացնել,- շարունակեց ուրախ ձայնը և երրորդ անգամ կրկնեց.- Ախր, ո՞նց հենց սկզբից գլխի չընկա:
Տղամարդն ուզեց ինչ-որ բան պարզել այդ ուրախ ձայնի հետ, բայց անմիջապես էլ զգաց, որ դա հիմա բոլորովին անհնար է:
– Դե լավ, կներեք:- Հետո չարաճճի երանգ տալով ձայնին՝ շարունակեց:- Մինչ հանդիպում:
– Ցտեսություն,- պատասխանեց տղամարդն ու դանդաղ դրեց ընկալուչը:
Նորից լռություն տիրեց:
– Նա գեղեցի՞կ է,- հանկարծ հարցրեց կինը:
– Չգիտեմ,- տարակուսեց տղամարդը:- Չեմ հիշում:
– Ճի՞շտ:
– Հավատա՛,- անկեղծ ասաց տղամարդը:- Ես իսկապես հեռախոսով լավ չեմ տարբերում ձայները: Մանավանդ, որ առաջին անգամ էի լսում:
Կինը հավատաց, բայց հանկարծ ինչ-որ բան հիշելով՝ նորից հենվեց արմունկներին ու հայացքը հառեց տղամարդուն:
– Ինչո՞ւ, ասա, ինչո՞ւ չէիր զանգում: Տասնչորս օր, ամեն րոպե խենթի պես սպասում էի քեզ, իսկ դու չէիր զանգում…
– Դու մոռացել ե՞ս, չե՞ս հիշում, թե վերջին անգամ ոնց խոսեցիր ինձ հետ: Լա՛վ, կհիշեցնեմ: Դու շատ պարզ ասացիր՝ «Էլ չզանգես, էլ չեմ ուզում քեզ տեսնել: Հոգնել եմ»:
– Իսկ դու զանգեի՛ր, զանգեի՛ր ու ասեի՛ր. «Չեմ կարող քեզ չզանգել»: Նշանակում է, որ եթե մենք այսօր պատահաբար չհանդիպեինք, դու էլի՞ չէիր զանգելու ինձ:
– Ի՞նչ ես ուզում ինձանից:
Տղամարդը լավ գիտեր, որ իր պաշտպանության վերջին միջոցն այս հարցն է: Կինը խաղաղվեց և դեմքը նորից սեղմեց տղամարդու կրծքին:
– Ոչինչ, ոչ մի բան: Միայն ուզում եմ, որ դու հանգիստ պառկես ու էլ ոչինչ չխոսես: Ուզո՞ւմ ես, ծխի՛ր:
Գոհ, որ զրույցը փոխեց իր հունը, տղամարդը մտերմաբար հարցրեց.
– Դո՛ւ ինչո՞ւ չես ծխում:
– Ե՞ս՝ հետո, սուրճի հետ:
– Իսկապես, լավ հիշեցրիր: Գուցե սու՞րճ խմենք, հը՞… Կինը տխրեց և շուռումուռ եկավ տեղում:
– Շտապու՞մ ես,- հարցրեց նա՝ հոգոց հանելով:
– Շտապելու տեղ չունեմ, բայց, ճիշտն ասած, ուզում եմ բռնցքամարտը նայել:
– Դու երկրպագու չես,- կնոջ ձայնի մեջ ափսոսանք կար:- Ոչ միայն դու, ընդհանրապես, ոչ ոք էլ երկրպագու չէ: Ինչ-որ մի բանով տարվելը մարդիկ իրենք են իրենց համար հորինել: Ինքնախաբեության պես մի բան է դա:
– Ինչ-որ առումով դու ճիշտ ես: Թերևս ամեն ինչ էլ կարելի է ինքնախաբեություն համարել:
Կինը լայն բացեց աչքերը:
– Ասում ես՝ ամեն ինչ: Ուրեմն՝ սա էլ:
Տղամարդն սկզբում լավ չհասկացավ, թե ինչ է ակնարկում կինը: Բայց, երբ զգաց, որ խոսքը այն ամենի մասին է, ինչն առնչվում է իրենց՝ երկուսին, լռեց:
– Ո՛չ, ամեն ինչ չէ, որ ինքնախաբեություն է: Ամեն մարդու համար էլ գոնե մի բան կա, որ չափազանց թանկ է նրա համար:
Տղամարդը նկատեց, որ կնոջ աչքերը թաց են:
– Դու չգիտես ու երբեք էլ չես հասկանա, թե ինչն է կապում ինձ քեզ հետ: Հավատա՛, ո՛չ այն, ինչ դու ես միշտ կարծել… Ես ամեն անգամ երանությամբ եմ սպասում այն պահին, երբ այդ ամենը վերջացնելուց հետո, ների՛ր, մենք հաճելի հոգնությամբ պառկում ենք, պառկում ենք խաղաղ ու հանգիստ, և հետո դու սկսում ես ծխել: Իսկ ես ականջս հպում եմ քո կրծքին ու սկսում եմ լսել, լսել ու հաշվել սրտիդ խաղաղվող խփոցները: Չգիտեմ, գուցե սա արդեն մի խենթ մոլուցք է, բայց դրանք իմ ամենաերջանիկ պահերն են: Ես միայն այդ պահերին եմ զգում, որ մենակ չեմ, որ դու ինձ հետ ես: Իսկ երբ դու սուրճ ես ուզում, իմ հոգին նորից տակնուվրա է լինում: Որովհետև գիտեմ, որ սուրճը խմելուց հետո դու պիտի գնաս, ու ամեն ինչ պիտի վերջանա, և պիտի սկսվի իմ սպասման տառապանքը: Բայց ես միայն հիմա, հիմա եմ հասկացել, որ ինձ համար ոչինչ ոչ վերջանում է, ոչ էլ սկսվում է: Ինձ համար ամեն ինչ միայն շարունակվում է, շարունակվում է անելանելի ու անհեռանկար, տանջալի ու անորոշ…
Վերջին բառերն արտաբերելիս կինն արդեն նստել էր մահճակալի եզրին, և տղամարդը կապույտ լույսի տակ տեսնում էր միայն նրա ցնցվող բաց ուսերը: Կինն սկսեց հագնվել:
– Սուրճ եմ բերում,- ասաց կինն ու դուրս եկավ սենյակից:
Երբ տղամարդը մենակ մնաց, հանկարծ ինչ-որ խուլ տկտկոցներ լսեց: Սկզբում նրան թվաց, թե աղմուկը խոհանոցից է: Բայց հետո լարելով լսողությունը, զգաց, որ ձայները գալիս են դրսից, բակի կողմից: Երբ մերթընդմերթ քամին էր շարժվում, նա պարզ լսում էր տերևների սոսափյունը, բայց որքան էլ ջանում, չէր կարողանում հասկանալ խուլ տկտկոցների պատճառը:
Մի քանի րոպե անց սկուտեղը ձեռքին ներս մտավ կինը: Նա սուրճի բաժակները դրեց ցածր սեղանի վրա և զարմացած նայեց ուշադրությունը լարած տղամարդուն: Այդ պահին խուլ տկտկոցները նորից լսվեցին:
– Լսո՞ւմ ես,- կնոջ ձեռքը բռնելով՝ հարցրեց նա:
– Ի՞նչը,- այս ու այն կողմ նայելով՝ շշուկով հարցրեց կինը:
Խուլ տկտկոցները կրկնվեցին, և կինը հանգիստ ու մեղմ ժպտաց: Նա լվացվել ու հարդարվել էր, և տղամարդն զգաց, որ չնայած լացի հետքերը դեռ լրիվ չեն անցել, կնոջ դեմքը խաղաղ է ու գեղեցիկ:
– Հա՜,- ժպտաց կինն ու շարունակեց:- Դու միշտ բարձրահարկերում ես ապրել, և դրա համար էլ քեզ ծանոթ չեն մասնավոր տան ձայները: Դա թութն է թափվում: Թեթև քամին էլ բավական է, որ օրվա ընթացքում հասած պտուղները կտկտալով թափվեն գետնին: Մեր բակում էլ թթի ծառեր կան:
Տղամարդն էլ ժպտաց և ուզեց կատակել:
– Դե, եթե թութը հասել է, ուրեմն՝ արդեն հունիս ամիսն է:
Կինը շարունակեց ճիշտ նույն ձևով.
– Դե, եթե հունիս ամիսն է, ուրեմն՝ քո ծննդյան օրը արդեն շատ մոտ է:
Տղամարդը մի պահ շփոթվեց:
– Իսկապես: Բայց ո՞նց էլ հիշում ես:
– Ես հիշում եմ: Ես ամեն ինչ էլ հիշում եմ: Այն, ինչ կապված է քեզ հետ, երբեք չեմ կարող մոռանալ: Ես անգամ հիշում եմ, թե այս չորս տարիների ընթացքում մենք քանի անգամ ենք հանդիպել, ինչ ենք խոսել, բառ առ բառ: Ուր ենք գնացել, ինչ ենք արել:
Մի պահ լռելուց հետո կինը շարունակեց.
– Բայց դու գիտե՞ս, որ մենք ոչ մի անգամ միասին չենք նշել քո ծննդյան օրը: Ուզում եմ խոստանաս, որ գոնե այս անգամ միասին ենք նշելու, լա՞վ:
Եվ չնայած այդ պահին տղամարդն ուզում էր գրկել կնոջը, ուզում էր նրան ասել ամենալավ խոսքերը, կարողացավ արտաբերել ընդամենը մի բառ.
– Անպայման…