ՄԱՆԿԱՊԱՏԱՆԵԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՇԱԲԱԹ

Անուշ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
ԼՈՏՈՍԻ ԱՐՔԱՅԱԴՈՒՍՏՐԸ
Կար-չկար, մի հեքիաթ կար. նա երկար, շատ երկար սպասեց մինչև ես՝ Անուշ Վարդանյանս, նրան գտա և գրի առա…
Կարմիր կղմինդրե տանիքով տնակում ապրում է Անահիտը իր մայրիկի, հայրիկի, տատիկի, պապիկի և Սևուկ շան հետ: Մայրիկ Աստղիկը տունը զարդարել էր վարդագույն և ճերմակ վարագույրներով, և, ամենակարևորը, բազմատեսակ բույսերով: Նրանց տանը միշտ ծաղկած ծաղիկ կար. գարնան սկզբում մանուշակների բազմազանությունը ճերմակ, մանուշակագույն, վարդագույն, հետո՝ վարդ, մեխակները, լավանդան և այլն…
Այդ տունը թվում էր կախարդական: Եվ ով կմտածեր, որ այնտեղ մի օր կգար իսկական հեքիաթը…
Անահիտի մայրիկը աշխատում էր դպրոցում և շատ սիրելի ուսուցիչ էր: Նրան միշտ ծաղիկներ էին նվիրում, և մի օր նա բերեց 5 հատ լոտոս ծաղիկ:
Մեծ բյուրեղապակե սափորում ճերմակ լոտոսները ընկղմելով՝ մայրիկն ասաց.
– Երեկոյան փակ են, իսկ առավոտյան, արևի առաջին ճառագայթների հետ կբացվեն:
Անահիտը համարյա չքնեց և արևի առաջին շողի հետ վեր թռավ և վազեց ծաղկամանի մոտ: Ահա և հրաշքը: Լոտոսը բացվեց, և նրա միջից դուրս թռավ թիթեռ-արքայադուստրը:
– Օ՜յ, օ՜յ, այս ուր եմ ընկել,- քնքուշ ձայնով թռվռաց թիթեռը: Երբ նա բացեց թևիկները, Անահիտը ա՜խ քաշեց. այնքան նախշուն էին ու գունավոր…
Անահիտը սեղանին շարեց բոլոր ծաղկած ծաղիկներով ծաղկամանները և ուրախությամբ սկսեց հետևել, թե ինչպես էր թիթեռը թռչկոտում ծաղկից ծաղիկ և քնքուշ ձայներ արձակում…
Թիթեռ-արքայադուստր Անանը թռավ բոլոր ծաղիկների, բոլոր բույսերի վրայով հետո ծվաց.
– Ես ուզում եմ վերադառնալ իմ լոտոսի մեջ:
Աղջնակը հարցրեց.
– Ինչո՞ւ, սիրելի՛ թիթեռնիկ, մի՞թե քեզ հաճելի չեն մեր ծաղիկները, դրանք բուրում են հրաշալի և գեղեցիկ են…
– Ես ուզում եմ մտնել իմ լոտոսը և վերադառնալ իմ հայրենիքը,- ասաց Անանը:
– Իսկ դու որտե՞ղ ես ապրում,- հարցրեց Անահիտը:
– Ես ապրում եմ հեռավոր մի երկրում, որտեղ ամենը կանաչ է, և կապույտ, կապույտ ջրեր, զմրուխտ, զմրուխտ անտառներ:
– Սիրելի՛ Անան, այստեղից մինչև քո երկիր ինչպե՞ս պետք է գնաս, չէ՞ որ արդեն լոտոսը թոռոմել է…
Անանը արտասվեց.
– Օ՜յ, օ՜յ, օ՜յ… Ես մնամ այստեղ, ի՞նչ անեմ, այնտեղ են իմ հայրը, մայրը, ընկերները, իմ ժողովուրդը, նրանք ինձ կփնտրեն, չէ՞ որ ես եմ նրանց արքայադուստրը…
Ինչ պատահեց, ինչ չպատահեց, բայց Անահիտ աղջիկը ոգևորվեց այն մտքով, որ օգնի Անան թիթեռնիկին հասնել իր կախարդական հայրենիքը…
– Իսկ դու կարո՞ղ ես հիշել քո տան ճանապարհը,- հարցրեց աղջնակը:
– Ես գետնի վրա չեմ ապրում: Հողի վրայով ճանապարհը չգիտեմ: Այ թե ինձ վերև բարձրացնեն, ես կգտնեմ իմ տան ճանապարհը:
Ինչ աներ, ինչ չաներ մեր Անահիտը, նա գնաց խանութ և գնեց թռչող ուղղաթիռ, որը վաղուց էր տեսել և հավանել:
Աղջնակը թիթեռին նստեցրեց ուղղաթիռին և ասաց.
– Ուղղաթիռը քեզ կթռցնի վերև-վերև, և դու կգտնես քո տան ճանապարհը:
Անանը դժվարությամբ բաժանվեց Անահիտից և սիրով հրավիրեց իր կախարդական երկիրը. լճերի, կապույտ ջրերի վրա փռված են լոտոսի լայն տերևները, անտառում վազվզում են պտավոր եղնիկ-մարալները: Օ՜, որքա՛ն գեղեցիկ է, որ հնարավոր չէ նկարագրել… Իր ընկերները բզզում են, թռչունները՝ դայլայլում, և բոլորը պարում և ուրախանում են, կտցելով կարմրաթուշ մորիները, մոշերը, իսկ փափկամազիկ սկյուռիկները կրծում են կոները:
Անահիտը խոստացավ, որ անպայման կգա այդ երկիրը և մի կաթիլ մեղր կաթեցրեց ուղղաթիռի թևին, հանկարծ Անանը սոված չմնա, ուշքը չգնա, չէ՞ որ նրանք շատ քնքուշ են…
Ուղղաթիռը բզզոցով բարձրացավ վեր և թռավ հեռու-հեռու: Այստեղ մեր հեքիաթը շունչ առավ և ընդմիջում հայտարարեց:
Իսկ հաջորդ հեքիաթը կպատմի Անանի զմրուխտ երկրի և Անահիտի արկածների մասին, չէ՞ որ նա պիտի գտնի թիթեռների հրաշք երկիրը…

Նունե ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ԱՐՋԻ ՁՄԵՌԸ
Անտառի բացատում հավաքվել էին Արջը, Գայլը, Աղվեսն ու Նապաստակը:
– Վա-ա՜յ, վերջապես գարունը բացվեց,- ասաց Նապաստակը:- Մենք՝ նապաստակներս, այնպես չենք սիրում ձմեռ: Ձմռանը ո՛չ կաղամբ կա, ո՛չ գազար, ո՛չ էլ խոտ: Միայն ծառի կեղևն է մնում ուտելու, այն էլ սառած, կոշտ, ինչքա՞ն ուտես, որ կշտանաս:
– Այո՛, այո՛,- ասաց Աղվեսը,- մենք՝ աղվեսներս էլ ձմեռ չենք սիրում: Մինչև հասնում ենք մոտակա գյուղերը, շները ձյան վրա տեսնում են մեր ոտնահետքերը և ետևներիցս ընկնում: Ձմեռն էլ այնքան երկար է տևում: Սպասում ես, սպասում, բայց գարունը չկա ու չկա:
Աղվեսը հառաչեց ու լռեց:
– Ի՞նչ է, կարծում եք մենք՝ գայլերս, շա՞տ ենք ձմեռ սիրում: Օրերով սոված-ծարավ թափառում ենք անտառում, մրսում ու սպասում, որ գարուն գա: Ասում են, թե մենք՝ գայլերս, ուժեղ ենք, բայց այդ երկարատև բուք ու բորանին, սառնամանիքին ուժը ի՞նչ կարող է անել: Շոգին կարող ես մտնել առվակը, հովանալ, պառկել ծառերի ստվերում: Իսկ ի՞նչ անես ձմռանը, որ տաքանաս: Ո՞ւր մտնես: Սովն էլ՝ մյուս կողմից: Չէ՛, ձմեռը սիրելու բան չէ:
– Հա-հա-հա-հա՜,- ծիծաղեց Արջը:- Ձմռան մասին այնպես եք խոսում, կարծես ամիսներ է տևում: Բա մի գիշերվա կրած նեղության համար կարելի՞ է այդքան դժգոհել:
– Ինչպե՞ս թե մի գիշերվա,- զարմացած միաժամանակ բացականչեցին Նապաստակը, Աղվեսն ու Գայլը:
– Այո՛, երբ ձմեռ է գալիս, ես պառկում եմ իմ որջում, թաթս դնում եմ բերանս ու քնում: Իսկ առավոտյան, երբ արթնանում եմ, տեսնում եմ՝ արդեն գարուն է:
– Երանի՜ քեզ,- նախանձով ասացին բոլորը և զարմացած բաժանվեցին, այդպես էլ չհասկանալով, թե ինչպես է Արջի ձմեռը մեկ օր տևում:

Սաթենիկ ՂԱԶԱՐՅԱՆ
ԾԵՐ ՇՈԳԵՆԱՎԸ
Կար-չկար, մի շոգենավ կար: Նա երկար տարիներ ապրել էր օվկիանոսների ու ծովերի ջրերի վրա շրջելով: Այո՛, նա շրջել էր տարբեր օվկիանոսներում, որոնք կան այս երկրագնդի վրա՝ և՛ Խաղաղ, և՛ Ատլանտյան, Հնդկական ու Հյուսիսային: Նա խարիսխ էր գցել մեծ աշխարհամասերի ու կղզիների ափերին: Դե իհարկե, տեսել էր երկրներ, որոնք չէին տեսել շատ ուրիշ նավեր ու շոգենավեր:
Հոգնել ու ծերացել էր շոգենավը: Երբ նա շարժվում էր, փնչացնում ու ծանր-ծանր ձայնը գլուխն էր գցում՝ միացնում էր շչակն ու շչում, հա՛ շչում էր: Բոլոր մյուս նավերը զարմանում էին, թե այդ ինչո՞ւ է այդքան բարձր ու այդքան անտեղի շչում շոգենավը: Ով չէր դիմանում, երբեմն զգուշացնում էր, բայց միևնույն է, Ծեր շոգենավը չէր լսում ոչ ոքի: Իսկ այն նավերը, որոնք նոր էին և առաջին անգամ էին դուրս գալիս նավարկության, ուրախանում էին և Ծեր շոգենավի շչակի ձայնն իրենց էին վերագրում: Եվ պատասխանում էին Ծեր շոգենավին՝ իրենց թույլ շչակով: Ավելի փորձված նավերը բարկանում էին: Եվ ահա նրանք որոշեցին բողոքել նավահանգստի պետին: Պետը Ծեր շոգենավին տեղափոխեց այլ կայանատեղի. դա այն նավամատույցն էր, որտեղ միայն հին ու չգործող՝ անպետք նավերն էին հանգրվանում:
Ծեր շոգենավը խարիսխ գցեց իրենից ավելի ծեր՝ բեռնատար նավի կողքին: Երբ մոտեցավ, բարձր-բարձր շչեց, և երբ նույնպիսի պատասխան ստացավ, ուրախացավ և առաջարկեց ճատրակ խաղալ միասին:
– Ե՛կ միասին ճատրակ խաղանք,- ասաց Ծեր շոգենավը:
– Խաղա՛նք,- չառարկեց մյուսը՝ Ծեր բեռնատար նավը:
Երկու ծեր նավերն ընկղմվեցին այդ տրամաբանական խաղի լուրջ տրամադրության մեջ: Նրանք լուռ ու ծանր փնչացնելով տեղաշարժում էին զինվորներին ու նավակներին, թագավորներին ու թագուհիներին:
– Ա՛յ, ես հիմա՛ իմ նավակով առաջ կգամ ու քո փղի վերջը կտա՛մ:
– Պա՜հ, պա՜հ, գիտես միայն դո՞ւ ունես նավակ, ե՛ս էլ ունեմ: Ահա՛ քեզ… և իմ ձին կսուրա՜… քո խաղադաշտում, և վա՜յ քո զինվորներին…
Խաղի ընթացքում երբեմն-երբեմն հիշում ու միմյանց պատմում էին իրենց նավարկությունների մասին: Բայց դե, բոլորդ էլ գիտեք, որ խաղն այնքան տրամադրող է, որ նրանք մոռանում էին իրենց անցյալն ու ներկան: Նրանք խաղում ու խաղում էին: Ալիքները զարնվում էին նավակողերին, փրփրում ու զայրանում.
– Ա՛յ Ծեր շոգենավ, այդ ինչո՞ւ այլևս չես նավարկում իմ ջրերում,- զարմացած հարցնում էր օվկիանոսը:
– Է՜… հոգնել եմ, այսպես ինձ երիտասարդ եմ զգում,- հոգոց էր հանում Ծեր շոգենավը:
Մի անգամ մի երիտասարդ զբոսանավ, որը զբոսաշրջիկներ էր տեղափոխում, վնասվել էր նավարկության ընթացքում: Նա պարտադրված խարիսխ էր գցել հին շոգենավերի կողքին: Ծեր շոգենավերը զարմացան:
– Նայի՛ր, նայի՛ր, մեզ նկատել են: Անմիջապես իմ կողքին նոր զբոսանավ է կանգնել,- ուրախացավ Ծեր շոգենավը:
– Գիտե՞ք, ես եղել եմ Ամերիկայում, Ճապոնիայում ու Հնդկաստանում…
– Իսկ ես արժեքավոր բեռներ եմ տեղափոխել դեպի Ավստրալիա…
Ծեր շոգենավը նույնիսկ մոռացավ շախմատի մասին, ընդհատեց խաղն ու լայն ժպիտով ժպտաց: Երբ զբոսաշրջիկներն սկսեցին նկարել իրեն, հանկարծ Ծեր շոգենավը հասկացավ, որ բոլորը հիանում են իրենով, բոլորն իրեն են նայում, լուսանկարում են, նաև ինչ-որ բան են գրում: Այ, հիմա ավելի կզարմացնի այդ զբոսաշրջիկներին, երբ նրանց կողջունի իր շչակով: Ճիշտ ժամանակն է: Ծեր շոգենավը միացրեց իր շչակն ու բարձր-բարձր շչաց:

Սուրեն ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ
ԵՍԱՍԵՐ ՋՈՐԻՆ
Գյուղացին բարձած
Էշին ու ջորուն,
Ծուռումուռ ճամփով
Սար էր բարձրանում:
Էշի ճակատից
Քրտինք էր ծորում,
Ճարը կտրում է
Խնդրում է ջորուն.
– Բեռիցս մի քիչ
Չե՞ս դնի մեջքիդ…
Ջորին մերժում է
Խնդրանքն իշուկի.
– Ամեն մեկը թող
Տանի իր բեռը…
Բայց դեռ չհասած
Մոտակա լեռը,
Էշը հևասպառ
Ընկնում է ձորը,
Վրա է հասնում
Նրա սև օրը:
Տերն էշի բեռը
Ու կաշին հսկա
Մի կերպ բարձում է
Խեղճ ջորու վրա:
Ջորին տնքում է
Ծանր բեռան տակ
Ու նախատում է
Իրեն շարունակ.
– Տեղն է ինձ, էշին
Ինչո՞ւ մերժեցի,
Եռակի անգամ
Ես պատժվեցի:
Ե՛վ բեռս եմ տանում,
Ե՛վ բեռը նրա,
Ու դեռ կաշին էլ
Զույգ բեռան վրա:

Յուրի ՍԱՀԱԿՅԱՆ

ԵԼԱ ՔՆԻՑ, ԵԼԱ ՏՆԻՑ
Այս առավոտ ելա քնից,
Ելա քնից, ելա տնից:
Տեսա արևն ելել քնից,
Ելել քնից, ելել տնից,
Բարձրացել է սարից վերև
Ու կախվել է դեմի սյունից…

Տեսա ամպը ելել քնից,
Ելել քնից, ելել տնից,
Պարզել է իր թևը փափուկ
Ու կառչել է լեռան ձյունից…

Տեսա գետը ելել քնից,
Ելել քնից, ելել տնից,
Շրջանցելով ժայռն ամեհի՝
Հեռանում է իր հին հունից…

Տեսա հավքը ելել քնից,
Ելել քնից, ելել բնից,
Գեղգեղում է արևաշող
Երկիքներից ու անհունից…

– Գործ է անում արևն՝ ասի:
Գործ է անում ամպը՝ ասի,
Գործ է անում գետը՝ ասի,
Գործ է անում հավքը՝ ասի:

«Իսկ ես ի՞նչ եմ ուզում անել»,-
Մտածեցի ես իմ մասին:

ԲԱՐԻ ՕՐ՝ ԱՅՍՕՐ ԵՎ ԱՄԵՆ ՕՐ

Լիպարիտ ՍԱՐԳՍՅԱՆ

ԵՍ ՈՒ ՏԱՏԸ
Առավոտյան հենց արթնանում,
Տատիկիս եմ իսկույն ձայնում.
Բարի լո՜ւյս, տա՛տ, ի՞նչ կա-չկա,
Ո՞ւր ես, հիմա մոտդ կգամ…
Իսկ հայրիկը վաղ արթնացել,
Մայրիկի հետ
Աշխատանքի են գնացել:
Եվ տանն՝ ամեն օրվա նման,
Ես ու տատն ենք տեր-տիրական:
Դե ինչ, մենք էլ պարապ հո չենք,
Հազար ու մի գործեր ունենք…
Տատն, ինչպես միշտ՝ սիրուն, կարգին,
Անկողինը կհավաքի
Եվ հատակը կլվանա,
Իսկ ես խանութ կսլանամ,
Որ գնեմ կաթ, հաց ու կարագ
Եվ տուն դառնամ արագ-արագ:
– Տան գործին վերջ, ավարտ չկա,
Տատը մատաղ իր աղջկան,
Իմ օգնական, իմ Լուսինե,
Տունուտեղը մեր հույսին է:
Աման-չաման լավ փայլեցնենք,
Ճաշ եփելու գործին անցնենք,
Որ երբ մերոնք վերադառնան,
Նայեն շուրջն ու ուրախանան,
Ասեն՝ տատն ու աղջիկը մեր
Այս ինչքա՜ն շատ գործ են արել:

Վարդգես ԽԱՆՈՅԱՆ
Թոռնիկիս
Պապիդ հույսն ես, գանձը անգին,
Իմ անուշիկ, քաղցր Անի,
Ուր էլ գնաս, թող քո ճամփին,
Սեր ու ժպիտ, միշտ լույս լինի:
Այս աշխարհում այնպես ապրես,
Պապդ քեզնով հպարտանա,
Խելոք, ազնիվ, հպարտ լինես,
Կյանքս քեզնով գեղեցկանա:
Դու բուրավետ ծաղիկ ես մի,
Իմ աննման թոռնիկ Անի,
Երջանիկ է և տատիկդ,
Որ քեզ նման թոռնիկ ունի:
Լցրու խինդով դու կյանքը մեր,
Թող ծիծաղդ միշտ վարարի,
Իսկ պապիկդ այսպես քեզ դեռ
Նոր-նոր երգեր կնվիրի:

Ղուկաս ՍԻՐՈՒՆՅԱՆ

ՎՐԱՆ ՄԵՂՐ Է,
ՏԱԿԸ՝ ՓՈՒՇ
Արամն ունի փուշ լեզու,
պղպեղի պես սուր, կծու,
ինչպե՞ս անենք՝ քաղցրանա,
որ չդաղվենք ես, դու, նա:
Դրա համար մենք պիտի
հրավիրենք մի մեղվի,
որ Արամի լեզվին սուր
քսի մեղր մի պուճուր:

Երվանդ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
ՕԴԸ
Գետնից վերև շուրջս
Օդ է, օդ է ու օդ,
Բայց անտեսանելի է
Եվ չունի գույն ու հոտ:
Ես ուզեցի բռնել,
Սակայն բան դուրս չեկավ.
Ափս դատարկ մնաց,
Այնտեղ ոչինչ չկար:
Բայց կա, կա՛ ամենուր՝
Բռնենք թե չբռնենք.
Առանց օդի՝ ես, դու,
Շնչահեղձ կլինենք:
Շնիկներն էլ՝ մեզ հետ,
Փիսիկներն էլ՝ մեզ հետ,
Հայրս ասում է՝ նույնիսկ
Ծաղիկներն էլ մեզ հետ:
Դե, թո՛ղ որ ամեն տեղ
Լինի միշտ մաքուր օդ,
Թեկուզ և՝ մեզ անտես,
Այսպես անգույն, անհոտ:

Արմեն ՇԵԿՈՅԱՆ

ՄԱՆԿԱԿԱՆ
ԵՐԿԱԹՈՒՂՈՒՄ
Տո՜ւ-տո՜ւ-տո՜ւ-տո՜ւ,
Չը՛-քը՛, չը՛-քը՛…
Շոգեքարշն է անվերջ սուլում
Զանգվի ձորում:
Իսկ դու գիտե՞ս, որ գույնզգույն
Այս շոգեքարշը վարում են
Քո հասակի երեխաներ,
Ահա նրանց ձայնն է զնգում.
– Ո՞ւր եք գնում,
Նստեք տանենք:
– Ճամփան քոնն է, գնա ազատ,
Մի՛ աղմկեք, չե՞ք համբերում,-
Սլաքավար Մարիամիկը
Դրոշակն է թափահարում:
– Իսկ ձե՞ր տոմսը,- հարցնում է
Կարմրաթշիկ, ժիր Սուսիկը,
Եվ արևի շողն է լցվում
Նրա այտի նուրբ փոսիկը:
Մեքենավար Վարդանիկը
Շոգեքարշն է պոկում տեղից,
Այդ բարդ գործը այս տարիքում
Տեսնես ինչպե՞ս է սովորել
Կամ որտեղի՞ց:
Այստեղ՝ այգում, հովն է պարում,
Իսկ քաղաքում` այրող շոգը:
Տո՜ւ-տո՜ւ-տո՜ւ-տո՜ւ,
Չը՛-քը՛, չը՛-քը՛…
Մի՞թե ձայնը ձեզ չի կանչում,
Սա ձեր երգն է,
Որ հոսում է զանգվի ձորում
Ու բոլորին իր մոտ բերում:

Օլգա ԴԱՐՅԱՆ
ԲԱՐԵՎ
Ինչ լավ բան է բարևը՝
միջի լույսն ու արևը…
Բա՛ր է, համբույր թևավոր՝
բարեկամիս հարկավոր:

Բարև՛, իմ հող, բարև՛, ջուր,
իմ Հայրենիք մեծ-պուճուր,
բարև՛, ծաղիկ, բարև՛, մարդ,
բարև՛, երկինք աստղազարդ…

Բարև՛, անծայր տիեզերք,
իմ շուրթերին դառնաս երգ,
իսկ ես մնամ մի բարև
քո աստղերում հարատև:
Բարև՜…

Սուսաննա ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
ԽԱՏՈՒՏԻԿ ԱՂՋԻԿԸ
Խատուտիկ կամ, ինչպես հաճախ նրան անվանում են՝ խտուտ, խտուտիկ, կռաբանջար, վստահ եմ, բոլորդ էլ տեսել եք այգիներում, ցանքերում, արոտավայրերում, մարգագետիններում, գազոններում:
Իսկ գիտե՞ք, թե ինչպես են նրանք առաջացել: Եթե ոչ, ապա լսեք իմ պատմությունը:
Անտառի բացատում, փոքրիկ մի տնակում աղջնակ էր ապրում: Շատ բարի, քնքուշ, ժպտերես ու թռվռան: Նա կարողանում էր իր բարի, մեղմ, քնքուշ ձայնով, անգամ ձեռքի մի հպումով հանգստացնել մարդկանց: Նա ուներ դեղին, երկար մազեր, որ միշտ հավաքում էր ծաղկազարդ գլխաշորի տակ: Նա շրջում էր անտառի մոտակա գյուղերով, և ով իր կարիքն ուներ, օգնում էր: Մարդիկ նրան շատ էին սիրում և անվանում էին Խատուտիկ, որ նշանակում էր հանգստացնող:
Խատուտիկը շատ էր սիրում սոխակների անուշ երգը: Նրա առավոտը սկսվում էր սոխակներին կերակրելով, նրանց հետ երգում էր և պարում:
Մի անգամ պատուհանից նկատում է, թե ինչպես է արծիվը վերևից ոսոխի թռիչքով մոտենում բացատում անուշ դայլայլող սոխակներին:
Խատուտիկը հապճեպ վազում է դեպի սոխակները՝ նրանց փրկելու արծվի ճանկերից, ոտքը դիպչում է քարին, վայր է ընկնում: Նրա դեղին, երկար մազերը փռվում են կանաչներին: Եվ այն հատվածում, որտեղ կպել են նրա մազերը, սկսում են աճել արևի նման վառ դեղին ծաղիկներ: Իսկ քամու միջոցով նրա թխավուն, սպիտակ, թափանցիկ ու եթերային փոքրիկ սերմերն օդապարիկի նման թռչում, տարածվում են, և ծնվում են հազարավոր այլ խատուտիկներ: Ընդամենը մեկ բույսը կարող է մեծաքանակ սերունդ տալ: Այդ ծաղիկ-բույսը մարդիկ անվանեցին աղջկա անունով՝ խատուտիկ:
Մարդիկ սկսեցին այն օգտագործել որպես բուժիչ բույս, անգամ նրա արմատները բուժիչ հատկություն ունեն, իսկ խատուտիկով թեյը հանգստացնում է, ցրում է մարդկանց չար մտքերը՝ պարուրելով բարությամբ ու քնքշությամբ:
Պատկերացրեք, եթե խատուտիկի բոլոր սերմերն աճեին, ապա կարճ ժամանակում կծածկեին գրեթե ողջ երկրագունդը: Եվ ամենուր կտիրեր բարության մթնոլորտ, մարդիկ ավելի հանգիստ կլինեին, բարյացակամ, հոգատար:
Այնպես որ, եթե ձեր շուրջը տեսնում եք դեղնավուն ծաղկին՝ խատուտիկին, մի փունջ հավաքեք այդ բարությունից և տարեք տուն: Ձեր տունը կլցվի անսահման բարությամբ:

ԱՆԱԿՆԿԱԼ ՆՎԵՐԸ
2016 թվականի մարտի 12-ին լրանում էր տատիկի, ավելի ճիշտ՝ Անուշ տատիկի 61-ամյակը: Հասկանալի է, որ կլոր տարեդարձ չէ, ասենք՝ 60, 50 կամ 25, սակայն սիրելի տատիկի ծննդյան օրը խիստ ցանկալի է ու տոնական զգացմունքներ է արթնացնում ընտանիքի անդամների հոգիներում, հատկապես անհամբերությամբ է սպասում թոռնիկ Էդվարդը, պակաս անհամբեր չէ նաև նրա քույրիկ Տաթևիկը, որն առավոտյան մկրատով կտրատում էր գունավոր թղթեր ու նրանցից ծաղիկների փունջ էր հորինում, սոսնձում սպիտակ թղթին, և ապա մի քանի բառ գրեց՝ Անուշ տատիկին՝ նվեր Տաթևիկից:
Էդվարդը նայեց նվերին ու ասաց.
– Ես էլ եմ նվեր պատրաստում, բայց չեմ ասի՝ ինչ:
– Մի ասա, բայց գիտեմ,- ասաց Տաթևիկը:
– Ի՞նչ գիտես,- հուզված հարցրեց Էդվարդը:
– Ինձնից սովորած ծաղիկների փունջ ես կտրատելու, առ մկրատը, սկսիր,- մեծավարի ասաց Տաթևիկը:
– Չգիտես,- սրտնեղած պատասխանեց տղան,- ես քեզնից չեմ սովորել, ես չեմ ուզում մկրատ,- և քիչ էր մնում արտասվի:
Նա շատ շուտ էր վիրավորվում, նրան թվում էր` քույրիկն իրեն անհասկացող փոքրիկի տեղ է դնում, իսկ ինքը հինգ տարեկան տղա է և մի բան էլ ավելի՝ 5 տարեկան ու 3 ամսական, բա՜:
– Դու գիտես,- առանց որևէ հուզմունքի ասաց Տաթևիկը:
Տղան գնաց իր ձիուկի մոտ, որ Էդվարդին տեսնելիս բարձր խրխնջաց: Փոքրիկը հեծավ ձիուկին ու քշեց սարերը:
– Հե՜յ, հե՛յ, գալիս եմ:
– Ես էլ իմ հեծանվով կգամ,- բարձր ասաց Տաթևիկը և կարմիր հեծանիվը քշեց սարերը:
Իհարկե, նրանք միջանցքում քիչ էր մնում զարնվեին իրար ու, ինչպես ամեն նման առիթի դեպքում, կռվեին: Դուք երևի հասկացաք, որ աղջիկն էլ մեծ չէ, ինը տարեկան ու երկու ամսական է, իսկ այդ տարիքում փոքր եղբորը ճնշելը լավ չէ, բայց ուժը և մեծ լինելը ցույց տալու ժամանակ է:
Այդ պահին հյուրասենյակում բազմոցին ընկողմանած տատիկին մոտեցան Տաթևիկի և Էդվարդի մայրն ու հայրը և տատիկին նվիրեցին արծաթե նուրբ վզնոց: Տատիկն ուրախ վեր կացավ ու համբուրեց որդի Մուշեղին և հարս Սուսաննային: Երեխաները ծափահարեցին:
Տաթևիկն ասաց.
– Տատի՛կ, ես էլ քեզ իմ ստեղծած նկար-ծաղկեփունջն եմ նվիրում,- սեղանից վերցնելով՝ մոտեցավ տատիկին:
– Հրաշալի է,- հիացմունքից պայծառացած գոչեց Անուշ տատը և համբուրեց Տաթևիկի ճակատը,- հանճարեղ նկարիչ ես դու:
Էդվարդը նայում էր ու մի քիչ շփոթված էր, ինքը չէր հասցրել ոչինչ պատրաստել, նա այսպիսի պահերին նեղսրտում է ու հայացքը գցում պատուհանի կողմ: Այդպես էլ արեց:
2016 թվականին գարունը եկավ ձմռանը, օրերն այնքան վաղ տաքացան, որ մարտի 12-ին ծառերը՝ նշենին ու ծիրանենին, ծաղկեցին, պատուհանին էին դիպել ծաղկած ծիրանենու պայծառ, ճերմակ ճյուղերը:
Էդվարդը լուռ մոտեցավ տան մուտքի դռանը և բացելով այն` գոռաց.
– Տատի՛, արի:
Անուշ տատը թռավ Էդվարդի կանչի ուղղությամբ:
Պարտեզի ծաղկած ծառերը ցույց տալով` տղան նորից գոռաց.
– Տատի՛, պարտեզի ծաղկած ծառերը քեզ եմ նվիրում:
Տատը, հանկարծակիի եկած, ամուր գրկեց թոռնիկին ու կրծքին սեղմեց.
– Այսպիսի անակնկալ ընծա դեռ ոչ ոք ինձ չէր նվիրել, կեցցե մեր թոռնիկը:
– Կեցցե՛,- միաձայն արձագանքեցին տղայի հայրն ու մայրը,- էդ ո՞նց մտածեց,- հպարտացավ մայրը:
Իսկ Տաթևիկը փորձեց կատակով խեթել եղբորը, բայց զգաց, որ այդպիսի ցնծուն պահին պետք չէ խաղալ եղբոր հոգու հետ, ինքն էլ ասաց.
– Կեցցե Էդուլիկը, ի՜նչ ապերիկ ունեմ, է՜:
Տղան հպարտ նայեց մորը, հորը և ուրախ վազեց ձիուկի մոտ: Նա էլ զվարթ խրխնջաց, որը նշանակում էր.
– Կեցցե՛ ընկերս, աշխարհի ամենալավ անակնկալ նվերի տիրոջը:
Իհարկե, ձիուկը սխալվում էր, նվերի տերը Անուշ տատն էր, նաև գեղեցիկ պարտեզը ջրող Մուշեղ հայրիկն էր, ծաղիկներով հիացող Սուսաննա մայրիկն էր, ծառերի տակ խաղացող քույրիկ Տաթևիկն էր և այդ պատմությունը գրի առնող պապիկն էր, որ կրում էր իր թոռնիկի անուն-ազգանունը՝

Էդվարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ

Արևշատ ԱՎԱԳՅԱՆ

ՀՈՐՍ ԱՐԵՎ
Երդվում եմ հորս արևով,
որ իմ պապի ու ապուպապի արևը
երբեք մայր չի մտնում
հայոց տոհմերի
նախաստեղծ աշխարհում:
Իմ նախնիների երկրում,
իմ մտքերի մեջ
հայոց բարձրիկ գագաթների վրա
մշտապես շողում է հորս արևը:
Իմ հայրը արյունակիցն է
ձեր հայրերի ու պապերի,
նրանց շունչն ու ոգին
խառնվել են մեր արյան
ու սրտի թրթիռներին:
Երկինքը վկա,
իմ հոր ու ձեր հոր
կյանքը վկա,
հայոց արևը երբեք
մայրամուտ չի տեսնելու
հողագնդի վրա:

Թադևոս ՏՈՆՈՅԱՆ
ՀԵՔԻԱԹ
ԱՂԲՅՈՒՐԻ ՄԱՍԻՆ

Դաշտով մի օր կգնաս,
Մի երգ կլսես,
Թփերի մեջ անուշակ
Առվակ կգտնես:
Ջրի կողքով կքայլես,
Կմտնես անտառ,
Ուր՝ անպտուղ-պտղատու
Հազար ու մի ծառ:
Մի ճյուղ քեզ կճանկռոտի
Կամ ճամփա կտա,
Մինչև որ մի արևոտ
Բացատ դուրս կգաս:
Իսկ բացատում կգտնես
Սիրուն մի տնակ.
Շեմն՝ արևոտ, դուռը՝ բաց,
Ո՛չ փակ, ո՛չ փականք:
– Բարև՜,- կասի տնակում
Մեկը քաղցրաձայն,
Ու կզնգա տնակը,
Ինչպես ծիլ-ծնծղան:
Կհանդիպեն աչքերդ
Աչքերին նրա,
Ու կզգաս, թե շուրթերն իր
Ինչքան են ծարավ:
Ու կթվա՝ զնգացող
Ձայնը առվակի
Ուզում է քո սրտի մեջ
Կարկաչի՜, կանչի՜:
Նա քեզ կասի՝ ծարա՜վ եմ,
Տա՜ր ինձ աղբյուրն այն,
Ու երկուսով կբռնեք
Աղբյուրի ճամփան:
Շատ կգնաք կամ էլ քիչ,
Այդ էլ ո՞վ գիտի,
Մինչև որ ձեր առաջ ջինջ
Երկինք կբացվի:
Կամաց-կամաց կսկսեք
Վերև բարձրանալ,
Ձեզ կտանջեն Սարը սեգ,
Ծարավն այն դաժան:
Կբարձրանաք, վեր կելնեք՝
Իրար ձեռք բռնած,
Ձեր ոտքերի տակից ծեր
Քարեր կընկնեն ցած:
Ու Սարն հանդարտ կխոսի
Իմաստուն ու վեհ.
– Իմ փեշերից, է՜հ, քանի՜
Քար է ցած սահել,
Բայց ես էլի սար եմ սեգ՝
Ոտքերս հողին,
Իսկ ճակատս հպվում է
Արեգակ աստղին:
Շատ-շատերն են կամեցել
Աղբյուրին հասնել,
Բայց… սպասե՛ք, ամո՞ւր եք
Իրար ձեռք բռնել…
Հա՛, շատերն են կամեցել
Հասնել աղբյուրին,
Բայց քչերն են շուրթերը
Հպել այն ջրին:
Պատահել է՝ եկել են,
Կես ճամփին հոգնել
Ու ծարավը չկոտրած՝
Ուժասպառ ընկել:
Ընկել են ու մնացել,
Դարձել են քարեր.
Նրա՜նք են ցած գլորվում
Ոտքի տակից ձեր:
Պատահել է՝ հասել են
Ու վրա պրծել,
Ո՛չ ջրի համն իմացել,
Ո՛չ չափ ճանաչել:-
Ու կլսեք սեգ Սարի
Խոսքը իմաստուն
Եվ իրար ձեռք կբռնեք
Պինդ ու հաստատուն:
Ու թե այդպես ընթանաք՝
Իրար ձեռք ձեռքի,
Դուք աղբյուրին կհասնեք
Սարի գագաթի:
Ջուր կխմեք ու հանգիստ
Կթիկնեք կողքի
Ու կնայեք գագաթից
Աշխարհին ցածի:
Հետո միջից աղբյուրի
Ձայն կլսեք հեզ,
Որ կկանչի, կտանի
Ձեզ իր ակով ներս:
Այնտեղ՝ Լուսե աշխարհում
Կտեսնեք մի տուն,
Տան մեջ՝ անմեղ խաղացող
Մանուկներ ժպտուն:
Ներս կմտնեք, միասին
Քաղցրանուշ կերգեք
Ու ձեր երգն այն աղբյուրի
Ձայնին կխառնեք:
Սարով մի օր կգնան,
Երգն այդ կլսեն,
Երգի կողմը կշրջվեն,
Աղբյուր կգտնեն:

Անահիտ ԹԱՐՅԱՆ
ՈՒՍՈՒՑՉՈՒՀԻՍ
Մայրիկիս պես սիրելի է,
Անչափ թանկ է ուսուցչուհիս,
Ծով բարությամբ սիրտը լի է,
Խինդ ու կյանք է ուսուցչուհիս:
Մայրիկիս պես համբերատար
Ու ներող է ուսուցչուհիս,
Սիրառատ է ու հոգատար,
Պայծառ շող է ուսուցչուհիս:
Մայրիկիս պես ամենագետ,
Իմաստուն է ուսուցչուհիս,
Ուղիղ ճամփա ու արահետ,
Կանգուն տուն է ուսուցչուհիս:
Մայրիկիս պես՝ դժվար պահին
Անմեռ հույս է ուսուցչուհիս,
Կյանքիս ամբողջ ճանապարհին
Անմար լույս է ուսուցչուհիս:
Մայրիկիս պես մայրահամ է,
Սրբավայր է ուսուցչուհիս…
Մայրիկիս նա շատ նման է,
Քանզի մայր է ուսուցչուհիս:

Գոհար ԳԱԼՍՏՅԱՆ
ԾԱՂԿԱՏՈՒՆԿ
Թաղարում ծաղիկ
ցանելու համար
պատուհան է պետք
ու մի լավ թաղար,
բայց նախ սերմ է պետք,
առաջ՝ հողուջուր,
որ սերմը հողին
համբուրի ամուր:
Հետո,
որ տնկած հատիկը աճի,
սեր պիտի դնես, արև ու հոգի…
Ծիլի հետ պիտի
խոսել իմանաս,
լսես տերևի շշուկը կամաց՝
դեռ իր մեջ ննջող
բողբոջի մասին,
որ երբ ծաղիկը իր աչքը բացի,
առաջինը դո՛ւ
քո ծաղկին ժպտաս՝
երբ գույնի՜, բույրի՜
ծփանքով խնդա…

Ժաննա ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

***
Ես ձյունը տուն բերեցի,
Որ տաքանա, չմրսի,
Հետո նրան փնտրեցի,
Գնաց, չասաց էլ մերսի:

Բա ես հիմա ի՞նչ անեմ,
Որտե՞ղ փնտրեմ ես նրան,
Ես իմ դարդը ո՞ւմ պատմեմ,
Ախր նրան ո՞ւր տարան:

Լավ, մի՛ տխրիր, ա՛յ պուճուր,
Հիմա մենք դուրս կգնանք,
Լիքը ձյուն կա ամենուր,
Նրա հետ լավ կխաղանք:

Որ այդպես է, այս անգամ
Մի մուշտակ կվերցնեմ,
Որ էլ նրան ման չգամ,
Իսկույն վրան կգցեմ:

ՆԱՆԵ
ԱՐԵՎՔՈՒՐԻԿՆ ՈՒ ՄԱՆՈՒՇԱԿԸ
(հեքիաթ)
Կողք կողքի աճել էին մանուշակն ու արևքուրիկը: Երկուսն էլ գեղեցիկ էին, կապույտ և արևագույն նրբին ծաղկաթերթերով իրենց գլխիկներն օրորում էին քամուն հանձնված և բացատը լցնում հրաշք բույրերով ու հմայքով:
Արևքուրիկն ավելի բարձր էր, արևին ավելի մոտիկ, և գուցե դրանի՞ց էր, որ մանուշակն սկսեց մի փոքր չարությամբ նայել ընկերոջը:
«Ամբողջ արևը իրեն է վերցնում, ինձ ոչինչ չի մնում»,- ինքն իրեն փնթփնթում էր մանուշակը:
Նա երբեմն իրեն քնած էր ձևացնում, որ չպատասխանի արևքուրիկի հարցերին: Իսկ օրեր էին լինում, երբ, իբր թե մտքերով տարված, անգամ չէր բարևում արևքուրիկին: Բայց վերջինս շատ բարի էր, և ինչ էլ լիներ, միևնույն է` գորովանքով ու քնքշանքով էր վերաբերվում իր կապուտաչ ընկերոջը:
Մանուշակի համբերության բաժակը լցվեց, երբ մի օր գունազարդ ու շքեղ թևիկներով մի թիթեռնիկ, որի նմանը երբեք այս բացատում չէր հայտնվել, պտտվեց, պտտվեց երկու ծաղիկների գլխավերևում և, ի վերջո, իջավ արևքուրիկի դեղնաթույր թերթերին:
– Դու նրան խլեցիր ինձանից,- ընկերոջ վրա գոռաց մանուշակը,- նա ի՛մն է, այս բացատն էլ է իմը: Չքվի՛ր այստեղից:
Արևքուրիկը փորձում էր հանգստացնել նրան, բայց ոչինչ չէր օգնում: Այդ օրը նրանք այդպես խռով էլ քուն մտան:
Գիշերը ամպեր կուտակվեցին, ու մի վայրի քամի սուրաց բացատով: Մանուշակը կծկվեց և պատսպարվեց արևքուրիկի փարթամ ու վեր ձգվող ցողունի մոտ:
Այդպես ավելի տաք էր և ապահով:
Այգաբացին, երբ արեգակի ոսկեթել շողերը բացատը ողողեցին իրենց լույսով, մանուշակը բացեց կապույտ աչուկներն ու կարկամեց սարսափից` արևքուրիկի տեղում միայն նրա թեքված ու ջարդված ցողունն էր, քամին նրա ծաղկաթերթերը պոկել ու շաղ էր տվել շուրջբոլորը…
Մանուշակը նոր միայն հասկացավ, թե որքան է սիրում իր միակ ընկերոջը: Նա դառնորեն լաց եղավ, ներում խնդրեց իր չարության համար, բայց շատ ուշ էր, նրան ոչ ոք չէր պատասխանում:
Արևը հասավ զենիթին, և մանուշակը չգիտեր, թե որտեղ թաքնվեր նրա այրող ճառագայթներից: Նրա թերթիկները շատ էին նուրբ և անգամ մի քիչ խանձվեցին մինչև երեկո: Իսկ երեկոյան էլ զեփյուռիկը սկսեց քաշքշել նրա կանաչ փեշերը, ասելով, որ ընդամենը խաղ է անում ամեն օրվա պես: Խեղճ ծաղիկն իրեն փորձեց այս ու այն կողմ նետել, բայց ոչինչ չստացվեց: Որքա՜ն էր իրեն պետք իր ընկերը: Մանուշակը ճանաչեց նաև միայնության թախիծը և նորից լաց եղավ:
Բայց մի քանի օր անց, երբ առավոտյան մանուշակն արթնացավ ու վախվորած շուրջը նայեց, հանկարծ արևքուրիկի կիսված ցողունի վրա նկատեց նոր բացված մեղրագույն մի ծաղիկ, որը հետաքրքրված և ուշադիր հայացքով իրեն էր նայում: Մանուշակի ուրախությանը չափ չկար, նա արդեն գիտեր ընկերության գինը և իր գլխիկը հնարավորինս մոտեցնելով կեռված ցողունին՝ քնքշորեն գգվեց նրան: Հիմա նրանք կրկին միասին էին, և բացատը նորից լցվեց նրանց բույրով ու քնքշությամբ:

Խաչիկ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
ԹՌՉՆԱՊԱՐ

Ծիտը ծտին
Ծտավարի
Հրավիրեց
Թռչնապարի:
Մի ուրիշ ծիտ
Էդ նույն պահին
Տխրեց՝ թառած
Կողքի ծառին.
Ինչքա՜ն պիտի
Դեռ համբերի,
Որ իրեն էլ
Կանչեն պարի:
Սակայն մտքով
Մի բան անցավ,
Թռվռաց ու
Ուրախացավ.
«Ինչո՞ւ պիտի
Զուր սպասեմ,
Ես էլ թռչեմ՝
Նրանց հասնեմ»:
Չեմ մոռանա
Ես այդ պահը՝
Շա՜տ սիրուն էր
Թռչնապարը:

ԴԱՌՆԱՄ ԹՌՉՈՒՆ
Ա՛յ, թե մի օր դառնամ թռչուն՝
Երկնքով մեկ թռչե՜մ,
Հետո իջնեմ սաղարթի մեջ՝
Շեփորի պես հնչե՜մ,
Առավոտն իմ երգով բացեմ,
Լույսն ինձ ասի՝ բարև՜,
Գամ, կտուցով թուշդ կծեմ,
Հայաստանի՛ արև…

Նորայր ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ԱՐԵՎՆ ՈՒ ՄՐԳԵՐԸ
Ասա, դու հրա՛շք, ոսկեղեն արև,
Ո՞վ է քեզ տվել գույներն այդ բազում,
Որ ծառերին քո պատկերի տեսքով
Քաղցր մրգեր են միշտ ու միշտ նազում:

Ահա դեղձենին քեզանից շիկնել,
Ու արևներ է հավաքել վրան,
Նուռը ճաք տվել ու կաթիլ-կաթիլ
Քո քաղցրությամբ է ծորում անսահման:

Խաղողը ահա ոսկեղեն շողով
Լցվել է, ասես, թե պիտի պայթի,
Ու եթե պայթի, ինչպիսի՜ հրաշք,
Քաղցր նեկտարից հողը կհարբի:

Հողը կհարբի, կծլարձակի
Բազում ողկույզներ, ծառեր անսահման,
Որ աշնան քնքուշ գիշերից հետո
Նրանք քո չքնաղ տեսքով աշխարհ գան:

Որ դու միակն ես, արեգակ արդար,
Ու մաքրամաքուր հրաշքի նման,
Գուցե ուզում ես բոլոր ծառերին
Քո՛, հենց քո տեսքով մրգեր աշխարհ գան:

Գագիկ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
ԿՈՒԶԻԿԸ
Ամեն անգամ, երբ Նորքի բարձունքից քաղաք էի իջնում, աշխատում էի տեղավորվել մեքենայի աջ կողմի պատուհաններից մեկի մոտ ու անհամբերությամբ սպասել, թե երբ եմ կրկին նրան տեսնելու: Նա նույն տեղում էր` զառիվար, լայնահուն փողոցի ու նեղլիկ մայթի արանքում ձգվող գազոնի հենց մեջտեղում: Աջ կողմից նրան շրջապատում էին վերձիգ ու փարթամ, հսկա թխկենիներն ու զանազան դեկորատիվ ծառերը: Ինքը վաղուց հարմարվել էր տեղանքին, մեքենաների աղմուկին, հնչեղ շչակների զիլ ձայներին: Նա լուռ ու անմռունչ հետևում էր այդ հսկա մայրուղու անցուդարձին, սրսփում հանկարծահաս քամիներից, իր վրա կրում ձյան ծանրությունն ու տևական թռիչքներից հոգնած ճնճղուկներին: Զարմանում էի, թե նա այդ ինչպես է հայտնվել հենց այդտեղ` իր կողքին չունենալով և ոչ մի ցեղակից ծառ: Այլ ծառերի համեմատ, ինքը մնացել էր գաճաճ ու տկար, իսկ հսկա թխկենիներն ու դեկորատիվ ծառերը աճել, փարթամացել էին ու խլել նրա լույսն ու արևը: Որպեսզի գոյության կռվին կարողանար դիմանալ, ինքը մեջքը ծռել էր, ճկվել ու վիզը երկարել դեպի բաղձալի լույսը, դեպի կենարար արևը: Երևի այդ ձգտումների ճիգուջանքից էր հենց, որ նա կորցրել էր իր նախնական տեսքը, դարձել այդպես կուզիկ: Կուզիկը սոճու մի թերաճ ծառ էր, մի ծառ, որը չգիտես ինչպես էր հայտնվել այդտեղ` այդ հսկա ծառերի ու ծաղկապատ գազոնի կենտրոնում: Միջավայրին հարմարվելու, հսկա ծառերի ստվերից խուսափելու, սեփական լույսն ունենալու և արևին հասնելու համար՝ նա պայքարել էր, շարունակ կռիվ տվել, ճիգ գործադրել, ոլորել իր ծառաբունը, ձեռք բերել սապատ ու դարձել այդպես կուզիկ: Նա իր գոյության համար պարտական էր միմիայն ինքն իրեն ու իր ապրելու անդիմադրելի տենչին, համառությանը: Չգիտեմ ինչու, ամեն անգամ այդ ծառուղուն, այդ գազոնին հասնելիս փնտրում էի կուզիկին, և ինձ թվում էր, որ անցնող մեքենաների մեջ նա էլ իր ծռված բնով ու վեր ձգված գագաթով իմ հայացքն է փնտրում… Միմյանց ավելի երկար էինք զննում հատկապես այն ժամանակ, երբ բանուկ փողոցը խցանվում էր հանկարծ, ու բախտի բերմամբ մենք հայտնվում էինք կողք կողքի: Լինում էր նաև այնպես, որ, մտքերիս ետևն ընկած, ես մոռանում էի կուզիկի մասին, բայց մտաբերելով նրան` իսկույն զգում էի, որ զրկվել եմ մի թանկ բանից: Կամենում էի դարձյալ վերապրել այն անանց հետաքրքրությունը, որ ամեն անգամ պարգևում էր ինձ այդ համառ սոճին: Կուզիկի բունն այնքան էր ծռվել, որ չարաճճի երեխաները հեշտությամբ հեծնում էին նրան և ուժգին թափահարում փշատերև ճյուղերը: Ես այդ պահերին հազիվ էի զսպում ինձ, որ վարորդին չխնդրեի կանգնեցնել մեքենան և օգնության հասնեի կուզիկին: Ոչ մի թռչուն բույն չէր հյուսում կուզիկի ճյուղերին, քանզի նա այնքան գետնամած էր, ձեռքից այնքան մոտ, որ ցանկացած կենդանի կարող էր հասնել դրա վրա հյուսած բնին:
Ծառերի գարնանային էտն արդեն սկսվել էր: Մարդիկ մկրատներով ու սղոցներով կտրատում էին ծառերի չորացած ու տձև աճած ճյուղերը, կարգավորում, համահարթում ճամփեզրի թփուտները: Կտրատած ճյուղերի ու թփերի թափոնը հավաքում, լցնում էին բեռնատար մեքենաներն ու տեղափոխում: Կանաչապատող կանայք վաղօրոք արված մարգերի մեջ ծաղկասերմեր ու սածիլներ էին տնկում, հետո ջրում դրանք: Այդ օրը սովորականի պես, կրկին ավտոբուսի աջ կողմի պատուհանի մոտ նստած, ես աշխատանքի էի գնում ու սպասում՝ կրկին տեսնել կուզիկին: Շուտով ավտոմեքենան մոտեցավ այն խաչմերուկին, որից հիսուն մետր ներքև կանգնած էր կուզիկը: «Բախտս բերեց» դարձյալ խցանման մեջ հայտնվեցինք: Ճիշտ այնտեղ, որտեղ կուզիկը պիտի երևար, վարորդը արգելակեց ավտոմեքենան, սակայն, ա՛յ քեզ հրաշք, կուզիկը չկար: Նրա տեղում ծաղկանոց էր ու նոր տնկած ծաղիկների շարք: Աչքերիս չհավատացի: Կանգնեցի ու ապակուն հենված՝ դուրս էի նայում: Չկար, կուզիկի հետքն անգամ չկար: Հիմա ամբողջովին սևեռվել ու նայում եմ դուրս: Հանկարծ գազոնի մի անկյունում՝ էտած ճյուղերի խրձի վրա, նկատեցի կուզիկի բարալիկ կտրած բունն ու դեռ չթոշնած կանաչ փշե տերևները: Լացս հազիվ էի զսպում: Կողքիս նստած կինը, ինչ-որ բան կանխազգալով, հարցրեց. «Վա՞տ եք զգում…»: Ես ոչինչ չպատասխանեցի, բայց հայացքս չէի կարողանում կտրել՝ ասես պատերազմի դաշտում ընկած, այդ համառ ու անվեհեր սոճուց` կուզիկից: Նա, հաղթահարելով բազում դժվարություններ, այնուամենայնիվ, զոհ էր գնացել մարդկային անփութությանն ու անտարբերությանը՝ իր ոչ սովորական տեսքի ու ակնահաճո չլինելու համար:

Սոնյա
ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ-ՍՏՐԱԼԵՑԿԻԵՆԵ

ԱՄԱՌ
Կապույտ երկինքը՝
Փետուր ամպերով,
Իր հսկա գիրկն է
Առել արևին,
Երկիրը բյուր-բյուր
Ու զառ գույներով
Փարվում է մարդկանց
Բոբիկ ոտքերին…
Ծփում են ծովերը,
Երգում՝ գետերը,
Ապոլոնը սիրո
Քնարն է նվագում,
Ծաղկել են բոլոր
Խնձորենիները,
Տաք քամին նրանց
Շուրթն է համբուրում:

Զեմֆիրա
ԵՆՈՔՅԱՆ-ՄԿՐՏՉՅԱՆ

ԱՌԱՎՈՏ
Այգը բացվեց,
Հավքը ճչաց,
Լույսը սահեց
Սարերից…
Արևը իմ
Դեմքը լվաց
Նոր ջուր դարձած
Եղյամից…
Վարսերը հուր
Նա արձակեց
Ու շաղ տվեց
Սար ու ձոր…
Շինականին
Քնից հանեց
Ու հանդ տարավ
Անխռով:

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։