– Ո՞րն է գիրքը ընթերցողին հասցնելու ամենակարճ ճանապարհը: – Մեր փոքրիկ երկրի ներկա՝ ԲԱԶՄԱԲԱՐԴ կյանքի հորձանուտ նետված կամ նետվող գրողի ու նրա ստեղծագործության դիմաց հառնել ու հառնում են ԲԱԶՄԱԲՆՈՒՅԹ խնդիրներ, որոնցից ոչ մեկն էլ՝ ինչպես էլ դասավորենք, չի ցանկանում երկրորդ կամ երկրորդական կոչվել: Դրանք բոլորն էլ առաջին են, և վե՛րջ: Եվ այսպես. ԽՆԴԻՐ ԱՌԱՋԻՆ. Հարազատ […]
– Կարծիք կա, որ նախկինի պես գրքի նվիրյալներ չկան: Արդյոք այդպե՞ս է: – 16-րդ դարի ֆրանսիացի փիլիսոփա Միշել Մոնտենի մոտ եմ կարդացել՝ Հին աշխարհի շատ զորավարներ ունեցել են իրենց սեղանի գիրքը: Ալեքսանդր Մեծինը, օրինակ, եղել է Հոմերոսը, Աֆրիկացունը՝ Քսենոֆոնը, Կարլոս Հինգերորդինը՝ Ֆիլիպը: Մարկոս Բրուտոսի մասին մի քիչ ավելի շատ բան ունեմ քաղած. հռոմեացի մեծ քաղաքական […]
– Թվում է՝ գրողի խոսքը կորցրել է հասարակության վրա ազդելու նախկին ուժը, ինչո՞ւ… – Հայերիս համար դարեր, հազարամյակներ ի վեր ԽՈՍՔՆ է եղել ամենաազդեցիկն ու ամենազորը… Խոսքով են օրինակ ծառայել, դաստիարակել, ուսուցանել, համոզել ու հորդորել, սիրել, պաշտել ու աղոթել: Նաև խոսքով են կշտամբել, հայհոյել, դատապարտել, ժխտել ու անիծել: Հատկապես գրողի, ասացողի, գուսանի խոսքն է միշտ […]
– Ոչ գրական մամուլը, հազվադեպ բացառություններով, հրաժարվել է անդրադառնալ գեղարվեստական գրականությանը: Ինչո՞ւ: – Գրախանութում հերթ կանգնելու, առավել ևս «տակից» կամ ծանոթով բաժանորդագրության բաղձալի կտրոն ձեռք բերելու, նոր լույս տեսած գիրքը «ճարելու» ժամանակներն անդառնալիորեն անցան£ Կամ գուցե առաջիկա տասնամյակում նման բան հազիվ թե կրկնվի£ Եվ մնաց սոսկ ծանր հիշողությունը, որ նոր սերնդի մոտ տարակուսանք ու քմծիծաղ […]
– ՀԳՄ Շիրակի մասնաճյուղը «Նոր ձայներ, 43 տարի անց» խորագրով բանաստեղծական անթոլոգիա է հրատարակել: Ի՞նչ է խորհրդանշում «43 տարի անց»-ը: – Երբ Ժամանակն իր օդեղեն աստիճաններով իջնում է երկրի վրա ու ապրողներիս դեմքին շպրտում Բարի Լույսի ցողը, ահա այդ պահերին է, որ մենք զգում ենք, թե ինչ մե՛ծ պարգև է մեզ բաժին հասել Աստծո կողմից, […]
– Ո՞րն է «Հայ գրականությունը թարգմանություններում» ծրագրի առաքելությունը: – Մենք հաճախ ենք զարմանում, թե ինչու հայ գրականությունն արտերկրում իր արժանի խանդավառությունը կամ հետաքրքրությունը չի հարուցում, թե ինչու երբեմն թարգմանվում ու հրատարակվում են գրքեր, որոնք այդպես էլ հավուր պատշաճի արձագանք չեն գտնում: Մեր զարմանքն այդքան մեծ չէր լինի, եթե իմանայինք, որ ժամանակին հրատարակիչ չեն կարողացել […]
– Ժանր և ոճ, որքանո՞վ է նրանց միջև կապը օրգանական և անխզելի: – Ժանրերի խնդիրն այսօր համարվում է ամենահստակներից, բայց ինչքան էլ տարօրինակ թվա` ամենաքիչ մշակվածն է: Այս խնդրի շուրջ ընդհանուր համաձայնություն առայժմ չկա: Բազմաժանրությունը և ժանրերի սահմանների լղոզվելը մշակույթի զարգացման բնականոն ընթացքն են: 20-րդ դարում ժանրի վերաբերյալ առաջացավ մի բոլորովին այլ, խորը պատկերացում ռուսական […]
– Երբ մեզանում միջավայրն այդքան հարուստ է հումորային իրավիճակներով և դեմքերով, ինչո՞ւ մեր գրականության մեջ երգիծանքի ժանրի շնչառությունը չի զգացվում: – Ընդհանրապես, հայ գրողի ու հայերեն տեքստի հակվածությունն այնքան խոր ու մեծ է դեպի ողբերգականը, որ տարբեր ժամանակներում մեր գրականության մեջ երևանվող երգիծական նշմարներն ու Հակոբ Պարոնյանի, Երվանդ Օտյանի, Լեռ Կամսարի ու Նշան Պեշիկթաշլյանի շքեղ […]
– Հայ-ռուսական գրական կապերը միշտ էլ առաջնային են եղել: Ի±նչ վիճակ է այսօր: – Նախկինում հայ-ռուսական գրական կապերի վերաբերյալ գրականագետները թեկնածուական, դոկտորական էին պաշտպանում: Այժմ ժամանակներն այն չեն: Սակայն, ի երջանկություն մշակութասերների, գիտակցությունը, բնազդները, զգացմունքներն ավելի պահպանողական երևույթ են, քան քաղաքականությունը: Հետաքրքրությունը միմյանց մշակույթի և գրականության նկատմամբ, բարեբախտաբար, երկու երկրներում էլ պահպանվել է: Հարցն […]
– Գրաքննադատությունը համընթա՞ց է հայ արդի գրականությանը: – Հարցումը մի փոքր շրջենք՝ գրականությունը հնարավորություն տալի՞ս է, որ գրաքննադատությունը, եթե չասենք, համընթաց քայլի, գոնե իր հետևից հասնի: Ի չգոյե ուժեղ գրականության, չի կարող լինել ուժեղ գրաքննադատություն: Խթանիչը, լիարժեք գրաքննադատության գոյությունը պայմանավորված է իսկական ու բարձր գրականության առկայությամբ: Բայց հարցը ոչ միայն նրանում է, թե այս […]
– Այն տպավորությունն է, որ անբավարար է հայ ժամանակակից դրամատուրգիայի ներկայությունը մեր թատրոնների խաղացանկում: Մտավախություն չկա՞, որ ազգային դրամատուրգիան ևս կարող է հայտնվել Կարմիր գրքում: – Հայ ժամանակակից թատրոնում արդի դրաման իր տեղն ունի, սակայն փոքր տոկոս է կազմում խաղացանկերում: Վերջին տասնամյակում մի քանի դրամատուրգների անուններ մշտապես շրջանառության մեջ էին, անգամ մի հետաքրքիր միտում էր […]
– Որո՞նք են արդի հրատարակչական ոլորտի զարգացմանը խոչընդոտող խնդիրները: – Հայաստանի անկախացումից հետո ինչպես մի շարք ոլորտներ, այնպես էլ հրատարակչական ոլորտը, կարելի է ասել, կաթվածահար եղավ: Այնուհանդերձ, 2000 թվականից հետո որոշակի ակտիվություն առաջացավ, որը հատկապես պայմանավորված էր պետական քաղաքականությամբ: Կարելի է ասել, որ այսօրվա առկա գրահրատարակչական դաշտի բազմազանությունը ձևավորվել է վերջին 15 տարիներին կատարված աշխատանքների […]
– Այսօր քչերն են անդրադառնում մանկապատանեկան գրականությանը, ինչո՞ւ, եթե պահանջարկը չի նվազել: – Երբ 1984 թ. աշխատանքի էի անցնում մանկապատանեկան «Պիոներ» (այժմ`«Աղբյուր») ամսագրում, գլխավոր խմբագիր Անահիտ Սահինյանը հարցրեց` արդյո՞ք երեխաների համար գրում եմ, ու շեշտեց, որ առանց դրա մանկապատանեկան ամսագրի խմբագրությունում հնարավոր չէ աշխատել, ու լավ գրողը նա է, ով կարողանում է գրել նաև երեխաների […]
– Արդյոք կարևո՞ր է գրողի սեռը… – «Պոեզիան մի բան է, որ, այնուամենայնիվ, հողից վեր է, թեկուզ՝ մեկ սանտիմետրով, բայց այդ մեկ սանտիմետրը բարձրանալով՝ մոտեցնում է երկնքին: Եվ եթե երկինքը կարևոր է, եթե երկինքը ամենակարևորն է, ուրեմն՝ պոետը նույնպես կարևոր է և անհրաժեշտ»: Մ. Ցվետաևա Մի՞թե այս մտքի հետ համաձայն բանաստեղծի կամ ընթերցողի համար կարևոր […]
– Վերջին շրջանում հեքիաթին քչերն են անդրադառնում: Արդյո՞ք հասարակության համար հեքիաթն այլևս կորցրել է իր երբեմնի նշանակությունը: – Թեև զարգացած տեխնոլոգիաների դարաշրջանում մարդկության, մասնավորապես երեխաների միջավայրում շատ բաների հետ նաև հեքիաթներն են փոխարինվել համակարգչային խաղերով, հեռախոսներով և համացանցով, սակայն անառարկելի է, որ հեքիաթն ու հեքիաթայինը շարունակվելու են այնքան, որքան մեր մոլորակի վրա կարող է կյանքը […]
– Որո՞նք են այն չափանիշները, որոնցով հնարավոր է գնահատել արդի մշակույթի և հոգևոր դաշտի բացթողումներն ու ձեռքբերումները: – Կյանքը ամեն բանից առաջ պատասխանատվություն է, և ամեն ոք հարկ է, որ հասկանա՝ որն է իր առաքելությունը, իր անելիքը, ո՞րը՝ Երկիր մոլորակի ափերին իր կարճատև ներկայության իմաստը: Օրենսդրական ձևակերպումները, հասարակության՝ երբեմն չափազանց խիստ թվացող չգրված, սակայն գրվածներից […]
– Էլեկտրոնային գիրք. ի՞նչ է այն հեղինակի համար և որքանո՞վ է նպաստում գրականության տա- րածմանը: – Ճիշտն ասած, հոգեբանորեն ինձ համար տարբերություն կա՝ գիրքս թղթայի՞ն, թե՞ էլեկտրոնային տարբերակով է հրատարակվում: Թղթային տարբերակն ավելի իրեղեն ու իրական է, ավելի վստահություն ներշնչող: Այն կարող ես վերցնել, նվիրել, տեսնել խանութի ցուցափեղկում, շոշափել, հանդիպումների ժամանակ հետդ տանել և այլն: […]
– Արդյոք հայերենը թույլ չի՞ տալիս լիարժեք արտահայտվելու, որ մեր ազգաբնակչությունն այսօր դիմում է օտար բառերի ու արտահայտությունների օգնությանը: – Առաջին հայացքից տեղին կլինի ասել, որ սա ազգաբնակչության լայն շրջանակների մայրենի լեզվի թերի իմացության և խոսքի մեջ անփույթ լինելու սովորության հետևանք է: Արդի հայերենը (նույնիսկ բարբառային ձևերն էլ չհաշված) հարուստ և բազմաշերտ լեզու է՝ բառաձևերի […]
– Այսօր համարյա բոլոր ժանրերով բազմազան գրքեր են հրատարակվում, սակայն դրանցից քչերն են արժանանում ընթերցված լինելուն: Գրականության հասարակական նշանակությո՞ւնն է նվազել, թե՞… – Բոլորին է հայտնի, որ այսօր գեղարվեստական գրականության հրատարակչական ոլորտում քաոսային իրավիճակ է տիրում: Բացառությամբ մի քանի լուրջ հրատարակչությունների, Հայաստանում տպագրում են հազարավոր գրքեր, որոնք գեղարվեստական արժեք չունեն: Իսկ այն հեղինակները, ովքեր ստեղծում […]
– Լրատվամիջոցներում հազվադեպ են դարձել գրական բանավեճերը: Արդյո՞ք մեր գրականության բոլոր խնդիրները լուծված են, և մեզ մնում է պարզապես հետևել նրա «խաղաղ» ընթացքին: – Բանավեճերը գրական կյանքի շարժիչ ուժն են: Մտքերի, կարծիքների, տեսակետների փոխանակությունը, շատ դեպքերում նաև բախումը, հանգեցնում է նոր, ժամանակի ոգուն արձագանքող գաղափարների ու մտայնությունների ի հայտ գալուն, ինչը, անկասկած, նպաստում է գրական […]
