ՇԱՏ ԲԱՐԻ ՍԱՄԱՐԱՑԻՆ / Արծվի Բախչինյան

Արտակը մեքենան վարում էր՝ ատամներն այն աստիճան ամուր սեղմած, որ դրանց էմալը հաստատ սկսել էր վնասվել, իսկ գլխում պար էր բռնել հայհոյանքների պարսը՝ իր իմացած երեք լեզուներով: Քիչ առաջ գլխին եկած ձախորդությունից ու կատարված փաստի դեմ իր ունեցած անզորությունից քիչ էր մնում ղեկը կծեր: «Չէէէէէ, էսօր իմ օրը չի: Առհասարակ, էս շաբաթն իմ շաբաթը չի: Իսկ ամի՞սը: Իբր էս ամիսն իմն ա՞: Լավ, էլ չխորանամ, թե չէ կպարզվի, որ էս տարին էլ իմը չի, էս դարն էլ, ու որ առհասարակ ես իզուր եմ աշխարհ եկել, ու որ երկրագունդը պտտվում ա իմ կամքին հակառակ»:
Ինչ-որ մի տեղ, հոգու ամենախորխորատներում, մեղավորության զգացում ուներ. այո, ինքը խախտում կատարեց, բայց ոչ էնքան, որ օրենքն ատամներով պաշտպանող ոստիկանը ծլեր ու իրեն տուգաներ: Էնքան ավելի մեծ խախտումներ է արել ու պլստացել, բայց ինքն էլ գիտի, որ ամեն օր ջուրը գերան չի բերի, ամեն օրը պապը գաթա չի ուտի, որ կգործի «թարսության օրենքը», ինչը վերջերս ֆիզիկոսներն էլ են ապացուցել, որ կարագով հացն ընկնելիս անպայման կարագի կողմով է ճպխվում հատակին, որովհետև կարագը ծանր է, ծանրությունը քաշում է… բայց ֆիզիկայի ո՞ր օրենքով ոստիկանը պիտի իր կյանքի էս դժվար ժամանակահատվածում նկատի իր չնչին խախտումն ու իրեն պատժի: «Որովհետև ո՞նց կարա շունը կատվին չտենա»,– հարցի պատասխանը գտավ Արտակը ու մի քիչ գոհացավ, չնայած ծանր մտքերը շարվեշարան կրծոտում էին ուղեղը՝ բա սրա պարտքը, բա նրա պարտքը, բա բանկի մուծումը, բա հիպոտեկը, բա երեխայի սպորտի վարձը, բա մամայի դեղի փողը, բա էս… բա էն… բա…
Տաքսին կանգնեցրեց մի փողկապավոր, մտավորական տեսքով տղամարդ, երևի իր տարիքի, շատ խնամված արտաքինով, նստեց կողքն ու մոտիկ մի տեղ քշել տվեց: Արտակն ուրիշ ժամանակ հաճույքով խոսակցություն կսկսեր նրա հետ, ինքն էությամբ մտավորական է (եթե կա նման բան), Րաֆֆու բոլոր վեպերը կարդացած պապի թոռ, է-ով խոսող ուսուցչուհու զավակ, կենսաբանության դոկտորի փեսա, ճարտարապետի քրոջ զավակ, մինչև հիմա քնելուց առաջ գոնե հինգ էջ կարդում է, լսում է լավ երաժշտություն… հետո՞ ինչ, որ կյանքը ստիպեց տաքսի քշել… կուզեր իմանալ, թե ինչով է զբաղվում այս հաճախորդը, ինչ է սիրում կարդալ, ինչ երկրներում է եղել (ինքը՝ միայն Վրաստան-Ռուսաստան)… բայց չէ՛, հիմա խոսքուզրույցի սիրտ չունի, մանավանդ որ ուղևորն էլ խոսելու տրամադիր չի երևում: Տեղ հասնելով՝ փողկապավոր խնամված տղամարդը վճարեց, մանրն էլ (100 դրամ) վերցրեց ու արագ դուրս եկավ: Արտակը շարունակեց քշել՝ նորից մտմտալով իր դժվարին վիճակի, ֆինանսական նեղության, ընտանեկան հոգսերի մասին… Հետո իր կողքը նստեց մի ոչ այնքան երիտասարդ կին, հետո՝ մի ուսանող տղա, երևի հարուստ պապայի տղա, որը դեռ չէր հասցրել որդյակին սեփական մեքենայով երես տալ… Ու էս ջահելի դուրս գալուց հետո, երբ արդեն բավական տեղ քշմշել էր, Արտակը նկատեց, որ մեքենայի հատակին, իր կողքի աթոռի դիմաց ինչ-որ բան կա ընկած:
Վերցրեց: Կաշվե դրամապանակ է: Արագ բացեց ու մնաց սառած: 500 եվրո՝ հինգ հատ հարյուր եվրոյանոց թղթադրամ: Ու հերիք չի՝ 150 հազար էլ ՀՀ դրամ: «Էս ինչ կպել կպաաաաավ»,– մտքում ասաց Արտակը ու զգաց, որ ներսում հարյուր տեղ սկսեց խլրտալ: Բա Աստված չուղարկե՞ց էս փողը: Էսքանով ինչքա՜ն ծակուծուկ կփակի: Կորցնողն էլ հաստատ չի գտնի իրեն: Տեսնես ո՞ր մեկինն է: Հաստատ էս վերջինինը, ուսանողինը… Արտակը տնտղեց դրամապանակի մյուս գրպանները ու հայտնաբերեց ինքնության քարտ:
Չէ՛, էն մյուսն է: Փողկապով, խնամված արտաքինով տղամարդը: Որ կամրջի մոտ իջավ: Հիմա ի՞նչ անի, գնա էնտեղ սպասի՞: Բայց պարտավոր է՞: Թող ուշադիր լիներ, չկորցներ: Իսկ եթե նրանից հետո նստածները նկատեին ու սեփականեի՞ն: Կարդաց անունը՝ Ներսես Կարապետյան: Հմմմ, ի՞նչ անի, տանի հանձնի անձնագրային բաժի՞ն, նրանք էլ գտնեն, սա էլ գա, իր փողը ետ ուզի: Թե՞ հենց հիմա շպրտի ձորն ու գնա, վայելի միանգամից ձեռքն ընկած էսքան փողը: Թե՞ անձնագիրը հանձնի, իր անունը չտա, փողն էլ պահի իրեն…
Բա եղա՞վ, Արտակ: Բա ո՞ւր կորավ քո էությամբ մտավորական լինելը, Րաֆֆին անգիր արած պապդ, ուսուցիչ մայրդ, ճարտարապետ քեռիդ, կենսաբանության դոկտոր աներդ, գիրք կարդալդ, լավ երաժշտություն լսելդ… ուզում էիր զրուցել քո տարեկից էդ տղայի հետ, իր հանդեպ զգացածդ համակրանքդ հիմա էսպե՞ս ես արտահայտում՝ գցել-բռնելով, թե ոնց ազատվես նրա ինքնության քարտից, որ սեփականես նրա փողերը…
Իբր քիչ էր նյարդայնացած՝ հիմա էլ էս թեմայով սկսեց իրեն ուտել: Ուղևորի պակաս էլ այսօր չկա, մեկն իջնում է, մյուսը՝ նստում: Բայց ոչ մեկի հետ զրույցի հավես չունի: Միայն ահա ետևի նստատեղին նստեց մի ակնոցավոր ծերուկ, հայելու մեջ նայեց իրեն ու ժպտալով ասաց.
– Դե գնացինք, ազնիվ տղա…
– Ի՞նչ գիտեք, որ ազնիվ եմ,– Արտակն իրեն ստիպեց հարցն ուրախ տոնով տալ:
– Ես հոգեբան եմ… ո՛չ դիպլոմով, այլ՝ կյանքում… ես մարդուն հենց նայեցի՝ ճանաչում եմ նրա տեսակը,– ինքն իրենից գոհ ասաց ծերուկը:
«Ոնց որ ձեռ առնի»,– մտածեց Արտակն ու ողջ օրը չկարողացավ մտքից հանել ո՛չ իրեն խոշոր չափով տուգանած ոստիկանին, ո՛չ անփույթ մտավորական տղամարդուն, ո՛չ անդիպլոմավոր հոգեբան ծերուկին:
Երբ ուշ երեկոյան տուն մտավ, առաջին գործը եղավ Ֆեյսբուք մտնելը:
– Իյա, բան չես ուտո՞ւմ,– զարմացավ կինը:
– Էս ա մի բան նայեմ, գամ..
Նա մի քանի Ներսես Կարապետյանների մեջ արագ ճանաչեց իր այսօրվա ուղևորին: Ըհը՛, նույնիսկ երեք ընդհանուր ընկեր ունի հետը: Ու անմիջապես զանգահարեց մեջներից ամենամոտիկին ու նրան չասաց, թե ինչի համար է ուզում Ներսեսի հեռախոսի համարը…
Հեռախոսը վերցրեց հաստատ Ներսեսի կինը:
– Բարև ձեզ… Ներսեսին կարելի է՞…
– Իսկ ո՞վ ա,– առանց բարևին պատասխանելու ասաց կնոջ ձայնը:
– Ես էն տաքսու վարորդն եմ, որի ավտոյում էսօր Ներսեսը մոռացել ա իրա բումաժնիկը…
Տիրեց լռություն, որից հետո լսվեց մի զիլ ծղրտոց.
– Ինչի, հիմա նման բան լինում ա՞՜՜՜… Ներսե՜ս, արի, բումաժնիկդ գտնվել ա… տաքսիստն ա…
Հեռախոսը վերցրեց Ներսեսը:
– Եղբայր ջան, բարև, բարև… ուրեմն գտել ե՞ս, տալիս ե՞ս…
– Հա, բա, տալիս եմ, բա ի՞նչ եմ անում,– մի քիչ սրտնեղեց Արտակը:
– Դե եսիմ… լավությանդ տակից ո՞նց դուրս գամ…
– Լավ ա, լավ ա… ոչ մի բան պետք չի…
– Էս ինչ լավ բան արեցիր, էս ինչքան ազնիվ մարդ ես դու… իսկ ո՞նց գտար ինձ…
Մի հինգ րոպե էլ զրուցեցին, Արտակը տվեց իր հեռախոսահամարը՝ սպասելով, որ էս Ներսես Կարապետյանը հիմա ծտից թև առած կգա իր դրամապանակի ետևից, բայց ի զարմանս իրեն՝ լսեց.
– Դե էսօր արդեն ուշ ա, արի վաղը հանդիպենք: Ես ցերեկը մեկից երեքը լինելու եմ «Օրանժ» մարզադաշտում, երեխեքը թենիս են պարապում, կբերե՞ս էնտեղ:
Արտակը մի պահ կարկամեց, ապա ասաց.
– Լավ, կբերեմ…
Երբ կինն իմացավ, ուսերը թոթվեց.
– Լսի, դու իսկական բարի սամարացին ես… Մի ուրիշը քո տեղը լիներ՝ հիմա էդ փողը վայելելիս կլիներ, իսկ դու… տանելու ես անձամբ հանձնե՞ս…
Շարունակությունն այլևս հետաքրքիր չի: Հաջորդ օրը շատ բարի սամարացին խելոք-խելոք գնաց «Օրանժ», մի քիչ սպասեց, մինչև Ներսես Կարապետյանը երեխաների հետ եկավ, ստացավ իր սեփականությունը ու շնորհակալություն հայտնեց՝ ամուր սեղմելով Արտակի ձեռքը ու ասաց, որ իրենց հասցնի տուն: Ճանապարհին խոսեցին կողմնակի բաներից, մինչև որ ուղևորը հասավ իր տուն, վճարեց՝ այս անգամ մանրը (100 դրամ) չվերցնելով, մի անգամ էլ շնորհակալությւոն հայտնեց, ձեռքը սեղմեց ու… Արտակը սպասում էր, որ իրեն կառաջարկի դրամի մի ոչ շատ մեծ մասը: Սպասում էր, որ գոնե կառաջարկի այսուհետ մշտապես գալ իր ետևից՝ դառնալով իր ընտանիքի մշտական վարորդը: Սպասում էր, որ գոնե, գոնե կառաջարկի մի անգամ էլ հանդիպեն ու մի տեղ նստեն, մի կտոր բան…
…Ներսես Կարապետյանն ու զավակները դեռ չէին անհետացել շքամուտքում, երբ մեքենայի դուռը բացվեց, նստեց հերթական ուղևորը, նայեց նրա աչքերի մեջ ու ասաց.
– Գնացի՞նք, ազնիվ տղա…