Այս մի քանի օրը վատառողջ էի, գործերս՝ նույնպես: Սիրտս նեղված էր: Այդ ամենին ի տրիտուր Ձեր գիրքը կարդալու պատեհությունն ունեցա: Հասկացա, որ Աստված ինձ չի մոռացել: Որոշեցի Ձեզ նամակ գրել, սկսեցի Դուք-ով, բայց այդպես չի ստացվում, Դու-ն ավելի մտերմիկ է: Չվիրավորվես, խնդրում եմ:
Սիրելի Զոյա, ես լսել էի, որ դու անվանի գրող ես Իրանում, որ քո նոր գործերին անհամբերությամբ են սպասում 80 միլիոնանոց երկրում, որ դու փնտրված անուն ես դարձել նաև բազում այլ երկրներում: Գիրքդ կոչվում է «Ինչպես բոլոր երեկոները»: Այսինքն՝ մարդիկ ապրում են նույն ռիթմով, կենցաղի հավերժական թվացող անշարժության մեջ: Պատմվածքներն սկսվում են չպարտադրվող տողերով: Պարոնյանի նման՝ «… չըսի, թե նույն օրն սաստիկ հով մը կար, թե տեղատարափ անձրև կուգար, թե խոսուն բազմություն մը հետաքրքրությամբ դեպի Ղալաթիո հրապարակը կվազեր, թե ոստիկանությունը աղջիկ մը ձերբակալած էր և այլն. խոսքեր, որովք վիպասաններն կսկսին միշտ իրենց վեպերը»:
Սովորական մարդիկ են քո կերպարները, հոգեմաշ կենցաղում, աման-չամանի աղմուկի մեջ տանջվող կանայք, դպրոցի խստավետության մեջ հասակ առնող տղա-աղջիկներ, միջին և ցածր խավի մարդիկ, հորաքույր-մորաքույրներ և մայրեր, մայրեր… Ու նրանց բնորոշիչը առասպելական հավատարմությունն է: Եվրոպական գրականության մեջ այսօր ընդունված է գրել կնոջ և տղամարդու վայրագ հակումների մասին (մերոնք, հատկապես երիտասարդները, նույնպես ձգտում են հետ չմնալ նրանցից): Գրում ենք այդպես, բայց իրականում բոլորս էլ անվերապահորեն հակված ենք դեպի հավատարմությունը: Ուրեմն ինչո՞ւ կեղծել:
Ահա, ուրեմն, քո ներկայացրած կենցաղի մեջ, առանց բարձրագոչ խոսքերի, կա հայրենիք, հույս, սեր, պարտություն, թշվառություն: Կարող եմ դեռ հազար բան թվարկել: Միապաղաղ դեպքերի հոսքի մեջ հանկարծ լսվում է մի ձայն, երևում է մի գույն և մեռած թվացող կյանքի մեջ, չնչինությամբ տապակվող առօրյայի մեջ երևում է տիեզերքի անսահմանությունը: Խոստովանեմ՝ քո գիրքը կարդալիս զգացի, թե ինչքան կարոտ ենք հոգեբանական նրբակիրթ կերտումների: Քո միջավայրի բնակիչները մուսուլմաններ և քրիստոնյաներ են: Դու ինքդ էլ ծնունդ ես այդ երկու աշխարհների սիրազեղ գումարման: Իրականում հեշտ չէ տարակրոն մարդկանց զուգադիր կյանքը, անշուշտ անհաշտություն ու պայքար կա նրանց միջև, սակայն դու հայի և պարսիկի հարաբերություններն այնքան նրբորեն ես գծում, որ մարդ սիրում է քո Իրանը: Իրանի հոգին, նրա խորհրդավորությունը… Այնքան գրավիչ են հայի ու պարսիկի բակը, փողոցը, թեյն ու ճաշը, զատիկը, նրանց միջև հնչող խոսքը, որ հայտնվելով դրանց մեջ, մարդ չի ուզում հեռանալ այլևս:
Կարող եմ ասել, սիրելի Զոյա, քո գրիչը շերեփ դարձրած՝ սեր ես բաժանում Իրանի հանդեպ, Իրանը բախտավոր է քո նման դուստր ունենալու համար: Եվ մենք ենք բախտավոր քեզ ունենալու համար, չէ՞ որ դու հիմա ապրում ես Երևանում, քեզ այստեղ են դիմում ու գտնում աշխարհի քո բազում հրատարակիչները: Ես գիտեմ, որ քո նոր հասցեն հյուրանոցային չէ, այլ հոգևոր պեղումների, խոր և նոր զգայությունների հասցե է:
Կարդացածս գրքույկի բոլոր պատմվածքների մասին կարելի է երկար խորհել, սքանչանալ: ապա նաև խոսել նրանցում ստեղծված խորիմաստ իրավիճակների մասին, բայց ես վերցնում եմ միայն մեկը, այն, որ կոչվում է «Նապաստակի և լոլիկի հեքիաթը»:
Հերոսուհիդ գրող է և ուզում է ավարտել սկսած հեքիաթը: Նապաստակին գցել է որսորդի փորած փոսը ու պիտի հանի, բայց դեռ չի մտածել՝ ինչպես: Ժամանակ չկա մտածելու, քանի որ ընտանիքի հոգսերը չեն թողնում, և կինը ստիպված ամեն անգամ գրելը հետաձգում է վաղվան: Ահա հերթական գիշերը խորհում է՝ վաղը կեփի լոլիկով փլավ և կնստի գրասեղանի առաջ: Որոշումը վերջնական է: Բայց քնելուց առաջ նկատում է, որ լոլիկով փլավ եփելու համար ընդամենը երկու լոլիկ կա սառնարանում: Ուրեմն վաղը պետք է դուրս գա՝ լոլիկ գնելու: Նապաստակը կրկին մնում է փոսում: Սա մեր կյանքի չիրականացող մասն է: Աշխարհի երեսին ամեն մարդ՝ սկսած շահից մինչև հետին փերեզակը, որքան էլ ջանա իր երջանկությունը վերցնել կյանքից, միևնույն է, նապաստակը մնալու է փոսում:
Կեցցես, Զոյա, մարդկային ու գրողական նուրբ ու խորը ընդհանրացումների համար: Ինձ երջանիկ պիտի զգամ քո հերթական գիրքն ընթերցելիս:
Եղբայրաբար՝ ՂՈՒԿԱՍ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆ
ԱԽ, ԱՅԴ ԵՐԿՈՒ ԼՈԼԻԿԸ կամ ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ ԶՈՅԱ ՓԻՐԶԱԴԻՆ / ՂՈՒԿԱՍ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆ
