Ուրիշը… / Սաթենիկ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Թքում եմ, վազում եմ, նվազում եմ, լացում եմ, չգաս, չհասնես, դեղերս չեմ խմել, չեմ էլ խմելու, ըմբոստացել եմ, ո՛չ սիրում եմ քեզ, ո՛չ ատում, ավելին ասեմ`չեմ էլ ճանաչում, հաստատ մեկն ես նրանցից, որ հորինել եմ, խզբզել եմ անճոռի ու վստահեցրել եմ ինձ, թե դու անճոռնի չես, ասացի՞, որ վազում եմ, ասացի, որ մի փոքր գիրացել եմ, ատում եմ այդ մարդկային անմարդկային բարբաջանքը` հրաշալի է, ավելի կանացի ես դարձել, չէ, չեմ դարձել, ոչինչ էլ չեմ դարձել, ընկնավոր եմ, չէ-չէ, ընկնում եմ ուղղակի, որովհետև հավասարակշռությունս դժվարանում եմ պահել, այսինքն` գլորվում եմ անկողնուս մեջ ու ընկնում եմ աստիճաններից ցած, սրտխառնոց ունեմ, թքում եմ անընդհատ, ամեն տեղ, ասացի՞, որ որոշել եմ հեռու գնալ, ասացի՞, որ արդեն տոմսս էլ եմ գնել, հա, հա, գնել եմ, հոգնել եմ, հղի եմ: Կտեսնես, որ խոսքիս տերը կլինեմ: Եթե հիմա լսափողը չկախես, ես կկախեմ ինձ:
Քամին դեռ տարուբերում է պարանից կախված քո լռությունը, մի քանի կտրտած հիշողություն ու մեկ էլ` քո շապիկները:
Որտե՞ղ կորցրի քեզ… չգիտեմ: Ո՞ւր ես: Չգիտեմ: Կա՞ս: Չգիտեմ: Չկա՞ս: Չգիտեմ: Միայն գիտեմ, որ պարանից կախված քո շապիկներն են ճոճվում մենակ… իմ նման առանց քեզ: Ասացի ու չհավատացիր ինձ, ասացի, որ մի օր լսափողի լարից կկախվեմ, ժպտացիր, չհավատացիր: Ասացի` կապրեմ: Էլի չհավատացիր: Ասացի` ինքնասպան լինելու հազար ու մի ձև կա, ես կընտրեմ ամենագարշելին, ամենապրիմիտիվը, ամենադանդաղը: Երևի չհասան ուղեղիդ վերջին ասածներս, ուղեղիդ ծալքերը մամռակալել են, դրա համար էլ չհասկացար, կամ էլ չհավատացիր, որ եթե արթնացնեմ դևերիս` կարթնանան:
Ու հիմա շուռումուռ եմ գալիս անկողնուս մեջ: Մենակ չեմ: Կողքիս ուրիշն է պառկած: Դու չես: Շուռումուռ եմ գալիս, քնել չեմ կարողանում, որովհետև դու չես, որովհետև դու չկաս, որովհետև ուրիշը կա: Չգիտեմ` ուր կորցրի քեզ, բայց փոխարենը ինձ գտան: Նա: Ուրիշը: Նա նույնիսկ անուն ունի, բայց ես նրա անունը չգիտեմ, ես նրա համար անուն եմ հորինել` Նաուրիշը: Մի տեսակ բրազիլական դարչինի հոտ է գալիս այս անունից, բայց չեմ փոխելու. կողքիս նա է` Նաուրիշը: Մեղրագույն գիշերազգեստով քայլում եմ տանս սենյակներով: Ո՞ւր ես: Էլ արցունքներ չունեմ լաց լինելու համար, ու քեզ էլ չունեմ, որ էլ լաց չլինեմ…
Կողքի սենյակում արթուն է Նաուրիշը… ու գիտի, նա գիտի, գիտի այդ ուրիշը, որ հիմա, ինչպես ամեն գիշեր, ինչպես միշտ, ես սպասում եմ քեզ, որ ամեն տեղ փնտրում եմ քեզ ու որ դու ամեն տեղ ես ու ոչ մի տեղ չկաս: Ու գիտի, որ այս գիշերն էլ, մյուսների նման, ինքնասպանության մի հաջողված փորձ է ինձ համար, քո անհաջողությամբ պիտի պսակվի, որ այս գիշեր էլի դևերս են եկել ու որ նրանց հետ ես էլի քեզ եմ հիշել: Թքում եմ` արյուն, արցունք, ցավ ու մաղձ, վազում եմ, նվազում եմ:
Չհավատացիր, որ կսպանեմ ինձ: Իզուր: Չհավատացիր, որ եթե ինձ սպանեմ, դու էլ չես ապրի: Իզուր:
Նաուրիշն ինձ ամեն օր գրկում է ու հեքիաթ պատմում, ու ամեն գիշեր ես հեքիաթներից ու երազներից խռոված փակում եմ աչքերս, իսկ փակ աչքերիս ներսում տարուբերվում են պարանից կախված քո շապիկները… մինչև հիմա էնտեղ են: Չեմ կարողանում մոտենալ նրանց: Ես սպասում եմ շապիկներիդ, շապիկներդ սպասում են քեզ, Նաուրիշը սպասում է ինձ:
Ի՞նչ ես մտածում, երբ նրա հետ սիրով ես զբաղվում: Մտածում ես, որ մի օր կսիրե՞ս նրան: Օրինակ, ես մտածում եմ բաց դարպասների ու փակ խանութների ցուցանակների մասին, որոնք ոչ մեկին ոչինչ չեն հիշեցնում, որոնց վրա, վերջին հաշվով, բոլորն էլ թքած ունեն, մտածում եմ աֆրիկյան որևէ պետության որևէ խուլ գյուղում սիրով զբաղվող մի տասնամյա կնոջ մասին, որն իմ պես ոչինչ չի մտածում ու որը իմ նման (երևի) ինքն իրենից վրեժ է լուծում այն տարբերությամբ միայն, որ նա չի գիտակցում, քանի որ տասը տարեկան է, իսկ ես գիտակցաբար եմ դա անում, որովհետև շուտով երեք անգամ բազապատկած կլինեմ իր ապրած տարիներն ու իմ ապրածին ոչինչ ավելացրած չեմ լինի` ցավից բացի: Սերն այդպես է վրեժ լուծում: Մենք էլ մեզնից ենք նույնկերպ վրեժխնդիր լինում: Հիմա, հենց հիմա, մյուս անգամների նման, պարոն Նաուրիշն ինձ իր սերն է պարտադրում, իսկ ես նրան իմ սիրո փոխարեն սեփական մարմինս եմ շպրտում, ինչպես շան դիմաց լցնում են մնացորդը, անպետքը: Արդեն դատարկված մարմինս եմ տալիս ու անկողնու դիմացի աթոռին նստած նայում եմ սեփական մարմնիս աղճատումներին, կծկումներին, ու ծխում եմ լուռ ու անտարբեր, իսկ ականջներումս աղմկող սպիտակ շապիկներիդ սվսվոցն է: Ինձ երբեմն թվում է, թե նրանք նվում են… նվում են, ու ես` աղճատված մարմնիցս արդեն անջատված, ուզում եմ փակ աչքերով հասնել նրանց ու ասել, որ քեզ սիրում եմ, ուզում եմ քեզ խոստովանել, որ երբ սիրով եմ զբաղվում նրա` ուրիշի` Նաուրիշի հետ, նայում եմ միշտ խոնավ առաստաղին ու զգում եմ, որ ծերանում է մարմինս, ու նույնիսկ արցունքներս հիմա դողդողալով են ընկնում, որ………..…և որ……… …… …………. ու նաև……… ……… …. ու որ ես ապրում եմ, քանի որ դու ես էդպես ուզում ու որ ապրածիս ու չապրածիս համար քեզ հաշվետու լինելու մտքից երկու ձեռքերով պինդ բռնում եմ գլուխս ու հարվածում պատին… այնքան անգամ, քանի դեռ ուշագնաց չեմ լինում:
Ես քեզ ասել էի, չէ՞, որ ինքնա­սպանության ամենասարսափելի ձևն եմ ընտրելու, ամենասահմռկեցուցիչն ու զզվելին, չէիր հավատացել:
Թքում եմ, վազում եմ, նվազում եմ, ծերանում եմ…
Ակամայից տերունական աղոթքն է մտքիս գալիս, բայց ծնոտս ծանրացած կախվում է ու սիգարետի վերջին գլանակը մազերիս մեջ է մոխրանում:
Հիմա վախենում եմ նայել հայելու մեջ, թվում է, թե սպիտակում են մազերս, իմ սև ու երկար խոպոպները ծերանում են: Ես մենակ եմ ծերանում: Առանց քեզ:
Եթե հեռախոսը հիմա չկախես, ես կկախեմ ինձ:
Դու սիրում ես նարինջներ, գիտեմ, սիրում ես կարմիր նարինջներ… ամեն առավոտ ես նստում եմ իմ կանաչ ճոճաթոռին ու նայում մրգամանում դանդաղ թառամող նարինջներին: Ամեն նարինջ մի պատմություն է ու ճոճաթոռի ամեն մի շարժումը ժամացույցի սլաքներն է ետ տալիս մտքիս մեջ: Հիշում եմ, ես հիշում եմ, ամեն ինչ հիշում եմ:
Կողքի սենյակում Նաուրիշը ախորժակով ուտում է կարմիր նարինջները, ուտում է ինքն իրեն ստիպելով, ուտում է ինձ ապացուցելու համար, որ ինքն էլ է պաշտում դրանք: Ուտում է հավատալով, թե իր հոշոտած նարինջներն իմ մտքում պատմվածքներ պիտի դառնան… իսկ ես նայում եմ հոշոտված նարինջներից մնացած կեղևներին ու դրանք լցնելով ափիս մեջ, ասում եմ նրան` ուրիշին, որ սիրում եմ նարինջներ, շատ եմ սիրում:
Ամեն ինչ սկսվեց մի պարզունակ ստից: Քեզ խաբեցի, թե նարինջներ եմ վաճառում: Հավատացիր: Ցանկացար հավատալ ու հավատացիր: Այնքան հավատացիր, որ ցանկացար ամեն օր ինձնից նարինջներ գնել: Ես էլ այնքան հավատացի քո նարինջներ գնելու ցանկությանը, որ սկսեցի ամեն օր խանութից գնել դրանք ու քեզ վերավաճառել: Ընդ որում` ավելի էժան, քան նրանց ինքնարժեքն էր: Ուզում էի հավատայիր, չգիտեմ ինչին, բայց ուզում էի հավատայիր, որ ես էլ հավատամ իմ նարինջների պատմությանը: Ուտում էիր ու ինձ խաբում, թե աշխարհի ամենահամեղ նարինջներն են: Թե ասա` նարնջի ամենահամե՞ղը որն է: Այնքան սիրում էի այդ սուտը, որ եթե համեղ նարինջներ լինեին, ու դու ինձ ճիշտն ասեիր, կտխրեի: Ինձ այնքան պետք էր քո սուտը, սուտը քեզ այնքան է սազում:
Մրգամանում միշտ նարինջներ ունեմ… հիմա, երբ դու չկաս, ինձ սուտ ասող չկա այլևս… այնինչ միշտ ուզում ենք, որ մի սուտ լինի… սովորության հարց է, եթե ոչ մեր, ապա գոնե մեր մեջ ապրող դևերի սովորությունն է: Նարինջները միշտ քո բացակա ստերի ներկայությունն են ապահովում, այնինչ նրանք մի տեսակ լուռ են… անընդհատ լուռ են:
Իսկ այսօր առավոտյան պարոն Նաուրիշը մատներով ճզմել էր բոլոր կարմիր նարինջները. երբ մտա խոհանոց, տեսա բարկությունից նրա կարմրակալած աչքերն ու կարմիր հյութի մեջ թաթախված նրա ձեռքերը, լսեցի նրանց` նարինջների նվոցը, հասկացա, որ այդ ուրիշը Նարինջներ վաճառող աղջկա մասին քո բոլոր պատմություններն էր խեղդում ու մե՛ր պատմությունն էր խեղդում, նա, որ հիմա պառկած է իմ կողքին ու իմ կողքին պառկած կարոտում է ինձ, ինչպես ես եմ քեզ կարոտում, ինչպես քեզ կարոտում են պարանից կախված քո շապիկները, որ ամեն գիշեր նվում են հոշոտված նարինջների նման:
Երբ ասացի քեզ, թե` կսպանեմ ինձ, չհավատացիր: Ճիշտ էիր, չհասցրի ինքս ինձ սպանել, որովհետև մեռածները մեկ մահ ունեն, ինչպես մի կյանք ունեն ողջերը: Դու իմ ուղեղի սպին ես, արդեն չես ցավում, ուռուցքի պես հարմար տեղավորվել ես ու ինքդ քեզ նեղություն չես տալիս: Կաս, որ հիշեմ մի պարզ բան` սերն այսպես է վրեժխնդիր լինում:
Խոհանոցում մեռնող նարինջների կողքին Նաուրիշն էր, որ նայում էր ինձ հանգիստ, կարմրակալած աչքերով, դահիճի հանգստությամբ: Փակեցի աչքերս ու դարձյալ հիշեցի աֆրիկյան որևէ հեռավոր մի երկրի մոռացված գյուղում ապրող տասնամյա կնոջը, ում խճճված մտքի հարթ մակերևույթին ինչ-որ մեկն իր ապրած կյանքի սերուցքն էր թողել, ու մտածեցի, որ կինը վրեժխնդիր էր լինում անգիտակցորեն: Հիշեցի քեզ, որ շապիկներդ պարանին էիր թողել, ինձ հիշեցի, որ առանց ստի ապրել չեմ կարողանում ու վերջիվերջո քեզ տվածս խոստումը հիշեցի: Ժպտացի Նաուրիշին, հանկարծ այնքան մեծ ջերմություն ու քնքշանք զգացի նրա հանդեպ, որ որովայնս կծկվեց… Պարանից կախված քո շապիկները բերեցի, դարձյալ ժպտացի ու նարնջի բույրով թրջված մատներով բռնեցի նրա պարանոցը, ասացի` արի աղոթենք, տերունական աղոթքը գիտե՞ս, ասացի, որ առանց սուտ ապրել չեմ կարողանում, վատ սովորություն է, ասացի, ասացի` հանեցի նրա շապիկը թաց իմ մատներով ու թաց հոգով, նրան քո շապիկներից մեկը հագցրի: Հիացա: Սազում էր, հետո ասացի` ուզում եմ մեկ մահ ունենալ, ինչպես դու մեկ կյանք ունես, ասացի: Թունավոր օձի պես թևերս գալարվեցին նրա պարանոցին, մխրճվեցին մատներս նրա մազերի մեջ ու ցնցվեցի, ցանկացա աղոթել, փորձեցի նույնիսկ: Այնքան բան ասացի, որ Նաուրիշը վախից ու հաճույքից ուշագնաց լինելու աստիճան կորցրել էր իրեն, ոչինչ չէր հասկանում: Գիշատիչ բնազդներ են, արդարացա, մի՛ վախեցիր, սրտխառնոց ունեմ, որոշել եմ հեռու գնալ: Ասացի՞, որ արդեն տոմսս էլ եմ գնել հա, հա, գնել եմ, հոգնել եմ, հղի եմ: Վերցրի սուր ու երկար մոխրագույն դանակը, որով քիչ առաջ Նաուրիշը նարինջների իսկական ջարդ էր իրականացրել, մեկնեցի նրան:
– Խրիր կոկորդս,- ասացի,- մեռածները մեկ մահ պիտի ունենան, ինչպես մեկ կյանք ունեն ողջերը, մի՛ վախեցիր, դա դժվար չէ, ես կօգնեմ քեզ,- ասացի,- ու հանկարծ տերունական աղոթքը ինքն իրեն սկսեց կաթել իմ շուրթերից:
Սերն այսպես է վրեժխնդիր լինում:
Տեսա՞ր, որ խոսքիս տերը եղա…