Բիլ Մրջյունի հետ ամուսնանալուց հետո Շիլ Մրջյունն արդեն տասը տարի` ապրիլից մինչև դեկտեմբեր, շենքեր էր կառուցում հայրենի գյուղից, հայրենի երկրից հեռու, բայց դա չէր խանգարել, որպեսզի նրանք ինը փոքրիկ մրջյուն լույս աշխարհ բերեին: Եվ ամեն տարի Շիլը կտավե փոքրիկ պարկի մեջ հավաքում էր ինը ամսում աշխատած գումարն ու տուն էր վերադառնում` հոր տուն, որտեղ հաշտ ու խաղաղ ապրում էր նրանց բազմազավակ ու բազմաթոռ հսկայական գերդաստանը:
Երբ դեռ նոր էին ընտանիք կազմել, Շիլն ու Բիլը որոշել էին սեփական տուն կառուցել հայրենի գյուղում, տնտեսություն հիմնել, բայց վերջին տարիների խառնաշփոթի մեջ, երբ բոլորը գյուղից մայրաքաղաք էին տեղափոխվում, այսինքն` նրանք, ովքեր կա՛մ փող ունեին, կա՛մ քաղաքում բնավորված հարազատ-բարեկամ, Շիլն ու Բիլն էլ էին հասկացել, որ ճիշտը քաղաքում ապրելն էր: Փառք Աստծո, փող շատ ունեին, տարիներ առաջ քաղաք տեղափոխված եղբայրն էլ զգուշացրել էր, որ անպատճառ քաղաքի կենտրոնում տուն առնեին, քանի որ բոլոր գյուղացիներն էնտեղ էին ապրում, համ էլ իրար մոտ կլինեն:
Եվ Շիլը հավաքեց ունեցած-չունեցածը, որ ընդամենը Բիլն էր, ինը մրջյունիկներն ու փոքրիկ պարկը, շրջկենտրոնից տաքսի կանչեց և մայրաքաղաք ուղևորվեց:
– Ո՞ւր տանեմ, հասցեն գիտե՞ս,- քաղաք հասնելուն պես հարցրեց վարորդը:
Շիլը եղբոր հասցեն տվեց, և վարորդը տմբտմբացրեց գլուխը, քաղաքը լավ գիտեր, ամեն օր էնտեղ էր, մեկ-մեկ էլ հենց քաղաքում էր գործ անում:
– Լա՜վ էլ տեղ են ապրում, ուղիղ կենտրոնում:
Վարորդի կողքը նստած Շիլը գլուխը հպարտությամբ վեր ցցեց, բայց նրա հայացքը միայն մեքենայի տանիքի պատառոտված պաստառին առավ:
Հարսի դեմքին անձրևաբեր ամպի քուլաներ տեսավ, բայց եղբայրն անկեղծորեն ուրախացել էր, իսկ երեխաները նույնիսկ ողջագուրվեցին:
Շիլն ասեղների վրա նստած` խմեց դառնահամ սուրճն ու դիմեց եղբորը.
– Կլինի՞, որ հենց էսօր էլ տուն գտնենք:
– Հարց չկա, ուզածդ շենքում ամենաքիչը տասը-տասնհինգ ծախու տուն կա: Իսկ էն հսկա նորակառույցների իննսուն տոկոսը դատարկ է:
– Ուրեմն գնանք, տուն ջոկենք ու հենց էսօր էլ տեղավորվենք,- շնչակտուր ասաց Շիլը:
Փողոց դուրս գալով` երկու մրջյուն եղբայրներն ամուր գրկախառնվեցին: Մեկը եղբոր կարոտն էր առնում, մյուսը` գյուղի ու մնացած հարազատների:
Մի քանի քայլ հազիվ էին արել, որ Շիլն ասաց.
– Էս ի՞նչ գորգ են փռել հսկա հրապարակի մեջտեղում, ոնց որ հարևան այլադավանների տան պատից հանված լինի:
– Է՜հ, մեկը կար, դրա ճաշակով է,- պատասխանեց եղբայրը:
– Բա կողքից բան-ման ասող չկա՞ր:
– Ասողին լսող է պետք:
Փողոցով վերև էին բարձրանում` դեպի նորակառույց թաղամասը, և երբ էնտեղ հասան, Շիլի աչքերը ճակատը թռան.
– Էսքա՞ն էլ քար ու ասֆալտ, տնաշենները քաղա՞ք են կառուցել, թե՞ քարե անապատ: Բա սրանք օդ չե՞ն շնչում:
– Ապրող կա՞, որ օդ շնչի: Կառուցողն էլ մենակ փող է շնչել,- հառաչեց եղբայրը:
– Լավ, բա երեխե՞քը որտեղ են խաղում:
– Հիմիկվա երեխեքը բակ չեն իջնում, համակարգիչը չի թողնում:
– Չէ՜, եղբայր, ես էստեղ տուն առնող չեմ,- ասաց Շիլը,- արի մի քիչ էլ փնտրենք ու էնպիսի տեղ գտնենք, որ ոտքս մեկ-մեկ հողի դիպչի:
Եվ շարունակեցին որոնումները, բայց հող ու ծառի չհանդիպեցին, քայլեցին-քայլեցին, և հանկարծ հեռվում խոտ ու մի քանի թուփ տեսան: Ու հող տեսան, որ կարծես շողշողում էր` պայծառ արևի ճառագայթներն արտացոլելով:
Արագացրին քայլերն ու տեղ հասնելով` իրար նայեցին ապշահար: Էդ հողն ու խոտը, և թփերն ու ծառերը պարսպի մեջ էին առել, մեծ, ծանր դարպաս էին կախել ու վերևում գրել էին` «Քաղաքային գերեզմանատուն»: Եղբայրն ուզում էր ետ դառնալ, բայց Շիլը համառեց, որպեսզի ներս մտնեին, մի քիչ զբոսնեին էնտեղ ու հանգստանային:
Գերեզմանատան պահակն էնպիսի աչքերով նայեց, որ անկախ իրենցից ձեռքները գրպանները տարան ու բռով մանրադրամ մեկնեցին նրան:
Ներս մտնելուն պես Շիլի հայացքը թեք բնով մի բարձր ծառի դիպավ, որ ճեղքել էր բետոնն ու ոլոր-մոլոր վեր էր խոյացել: Երբ մոտեցան, տեսան որ ծառն ընդամենը յոթ ճյուղ ուներ, վեցի վրա տասնմեկական տերև էր, իսկ յոթերորդը նման էր անգղի հսկա, կեռ քթի` պալարներով ու պզուկներով, վրան երկու օղակ: Ներքևում բետոն էր ու քանդակազարդ տապանաքար: Եվ հող չկար, որպեսզի թեթև լիներ ննջեցյալի վրա:
– Էստեղ հանգչողը ժամանակին մեր քաղաքի ու մեր երկրի ամենակարևոր ճարտարապետն էր: Նա էր, որ լրիվ փոխեց մեր քաղաքը: Մե՜ծ մարդ էր,- ասաց եղբայրը:
– Երևի դրա համար էլ մեծ ծառ է դարձել:
Մի քիչ էլ առաջ գնացին, որպեսզի ոտքերը վերջապես հողին առներ, ու տապանաքարերից մեկի գլխակողմում մի թուփ տեսան, որ աճել էր մանրաքարի ու մանրախճի վրա, ծուռտիկ ճյուղերով, ամեն ճյուղը` տարբեր գույնի, ամեն ճյուղի վրա մեկական դեղնած տերև, ու ամեն տերևը տարբեր չափի ու ձևի, թփի մեջտեղում` սեխանման մեծ պալար, որի ուղիղ կենտրոնում ակնոցաձև զույգ պզուկ էր:
– Սա՞ ով է եղել,- հարցրեց Շիլը:
– Էն մեկի աջ ձեռքն էր, աչքն ու ականջը, կաչաղակի նման էստեղ-էնտեղ ընկած կռռում էր ու մի բան թռցնում, թռցնում էր ու կռռում, էնքան կռռաց, մինչև կռռոցը կոկորդում մնաց:
Էլի երկար քայլեցին, մինչև մի ուրիշ ծառ տեսան, որ աճել էր տապանաբետոնի ուղիղ կենտրոնում, կարծես մաթեմատիկական բարդ հաշվարկ էր արել, որ էնպիսի դիրք գրավեր, որպեսզի անընդհատ Տիրոջ աչքի առաջ լիներ: Եվ զարմանալին էն էր, որ սրա երկու ճյուղերից մեկը փորձում էր դեպի վեր աճել, իսկ մյուսը էնքան էր ճկվել և ուղղվել, որ օձի նման գալարուն էր դարձել: Ու ամեն ճյուղի վրա մեկական տերև էր, որ միասին մեծ բեղ էին կազմում:
– Սա էլ երևի նրանց ընկերն է եղել:
– Չէի ասի,- բացատրեց Շիլի եղբայրը,- սրա ընկերը նա էր, ով վերևում էր: Բայց սա շատ խելոք էր, ոնց որ երկու մարդ լիներ: Չգիտեմ` ինչ մասնագետ էր, բայց լրիվ ուրիշ բան էր աշխատում, մի ձեռքով խփում էր, մյուսով` շոյում, մեկով առնում էր, մյուսով` ծախում, բեղի մի ծայրով ժպտում էր, մյուսով` անիծում:
Շիլը մթնել էր, այլևս չէր ուզում ճանապարհը շարունակել, այլևս չէր ուզում նոր ծառ ու նոր թուփ տեսնել: Եղբոր հետ արագ դուրս եկան դարպասից, տաքսի նստեցին և եղբոր տուն վերադարձան: Երբ տաքսին շենքի մուտքի մոտ կանգ առավ, Շիլն ասաց եղբորը.
– Էլ վերև չեմ բարձրանում: Մերոնց ասա, թող արագ իջնեն, գյուղ ենք վերադառնում: Էս անգղակերտում ապրել չի լինի: Լավ էր, գոնե եկանք, ձեզ տեսանք:
ԱՆԳՂԱԿԵՐՏ / Արամ ԱՐՍԵՆՅԱՆ
