ԷՍՍԵ-ՊՈԵԶԻԱ
(գարուն)
Գրկախառնվում եմ շուքիս հետ,
դառնում ծառի պայթող բողբոջ՝
ծաղկի, մեղվի, պտղի հեքիաթը
կյանքի ելևէջներին հյուսող,
և որքան ապահով է
շուքիս հետ գիրկընդխառն գարունվելը՝
իմ իսկ կենսահովով:
(հեղակարծ հանդիպում)
Երկինքը գրկած ծառաճյուղի վրա
oր օրի հասունացա,
և կաթիլվելուս պահին
տեսա քեզ մեղվի կերպով
թարթիչներիս հետ խաղալիս,
սոսկացի (այնպես եմ վախենոմ խայթոցից),
ի՞նչ իմանայի, որ դու եկել ես
ծաղիկ ժամանակներիս նեկտարի կարոտից:
(պատվեր)
Երբ չկա ոգու լվացքահույսը,
կենցաղն ուտում է հոգու բոհեմը.
գեղանկարիչ Հայկ Բարսեղյանի
լվացքի հնոտ մեքենան
ներկերի պես-պես գույներից,
հարկավ,
վիրուս է ընկել, փչացել անհույս.
իմ ու Վանիկ Ադամյանի առջև
տրտում մեզ նայող
արվեստանոցի դուռը փակ մնաց,
իսկ շլոփա երկար փողոցը
ցեխաջուրը, որպես հոգսի աղ,
շվարածներիս վրա ցնցուղեց,
դե Ադամյանն էլ թևս վեր քաշեց.
– Գնա, գնա ու գրիր,
տեսնենք` ինչպես ես համով պղպեղում
այս ամենը քո լույս տողերում:
(հայտածում)
Տեսիլքներիս գոլից կաթիլքվող ջրերին
քայլում է բանաստեղծությունս,
դու աչքերով, սիրտ ու հոգով,
անգամ կույրի պես մատներով
կարդում ես
տողերիս աստղանիշերը,
ու չանչում չար աչքին,
որ երբևէ չհնչած խոսքերս
խոնարհվող վայելում լինեն
ժուժկալությանդ:
(ավետիս)
Ինձ սպասողները
վաղուց են հոգնել ու երես թեքել,
թեև քամիներն ինձ շշնջացին,
որ մեկը անդուլ, որ ինձ նման է.
հոգեդարձողիս ճամփան է չափում
կարոտ աչքերով,
խռիվալուլա գժոտ մազերով,
թլոլ քայլվածքով,
վրան մանկությանս մեծ-լայն շապիկն է,
ձեռքին՝ գրիչը,
մյուս ձեռքին՝ սանձը խևուկ Աշխետի,
որից գոլորշի է երկինք բարձրանում,
ինչպես մշուշը
խենթություններիս ճանապարհների,
ու լեզվի ծալքում հոգով է պահում
լույսի դուռ – բառը՝ ԲԱՐԵՎ:
(ճակատագիր)
Ամբողջ կյանքում հալածվեց, ծեծվեց:
Ասին. «Կարկուտը ծեծած տեղն է ծեծում»:
Երբ մահացավ,
նկարը ծեծեցին քարին:
Ասին. «Էդ կարկուտն ո՞ւր էր,
որ նկարը մի կարգին ծեծեր»:
(ինքնաբուխ ծես)
Երբ համբույրներս
պար եկող աղավնիների պես
իջան ուսերիդ,
դու երեք օր ջուր չդիպցրիր մարմնիդ.
երեք օր ներսդ
ակնամոմի բույր ուներ,
և կյանքի փափագով
օրհնեցիր ինձ երեք օր.
«Ճշմարիտը սա է»:
Հետո
մտար գետը՝ ջրերում փնտրելու
հուշացոլանքը այն աստղի,
որ հայտնվել էր երկնքում,
երբ մայրդ կամուրջին
ծնկել էր ու ծնել քեզ,
ու քո բարև – ճիչն առաջինը
ողջունել էր տատմերդ՝
ճակատագրի աստղի ժպիտ:
(սուտի աքցանում)
Մի աչքս՝ երկնքին, մյուսը՝ մորս ջինջ խղճին,
Ժամանակիս ճամփեքին
կապակցանյութ,
ավազ ու խիճ,
խըվռ,
զըվռ,
սարի ծամոն ծախեցի,
բայց շունչ-հոգի մարդուն երբե՛ք,
օ՛, ո՜չ, երբե՛ք չծախեցի
ու ապրեցի…
…Իսկ փրփրահեծ գրողը,
որ վհուկ էր, մութ գործերի նախագիծ,
իմ երեսին բարբաջեց.
«Ճանապարհդ հեչ հարիր չէ պոետին,
ճիշտ խոսելը սուտ-մուտ բան է, մոռացի՜ր»,-
ու հայացքով նենգ ու շողոմ, ծանրորեն,
թացս, չորս, իրար խառնեց
ու լռեց:
Ներսիս Պեգասն ինքնիրեն
ծառս լինելով՝ խրխնջաց.
«Ես մարդ չեմ ծախել ուր որ եղել եմ,
արյունս էլ կապո՛ւյտ, կապո՛ւյտ է,
հոգսս չէ քեզ նման հազար «դասական»
իր քաղելույթով,
ինքս ինձ ինչպե՞ս
կեղծ արդուզարդով վաճառքի հանեմ»:
(քրոնոֆա՞գ)
Ասացին՝ ժամանակալափ ես:
Կարկամել եմ. չէ՞ որ իշխանավոր չեմ եղել,
որ լափոտեցին.
ես եմ, գրիչս ու աշխարհագիրս,
որ կյանքս է, ինչպես այս պահի
դիտող – ական – ությունս
ներըմբռնողականությամբ ու
զուգորդումով ուղղորդված.
«Անպտուղ ծառի պտղատեսիլով չար
աղտոտ է օդը.
ոգին հեղձվում է թթվածնաքաղցից,
և քարը, ջուրը, հողն ու երկինքը,
ավա՛ղ, դառնում են քիմիական տարրերի
բաղադրանյութեր»:
(քամի, քամի)
Փողոցի անցորդն էի, հիմա տերը,
ողորմաթոշակս չի բուժում հոդերս,
պպզելն էլ չի ստացվում,
վերջին հույս դու՝ ձեռքերս,
ագուցում եմ մեջքիս,
որ ուղիղ քայլեմ:
(ծղոտ ու գրիչ)
Յուրաքանչյուր ծեգին
հանդիպում ենք
ես ու փողոցի հավաքարարները
(անփոփոխ է ժամը,
տեղը՝ մի քանի քայլ այս կամ այն կողմ է):
Նրանք մայթերն են ավլում,
իսկ ես՝ մտքերս…
Անծրագիր մեր տեսակցությունը
օրագալի ծես է հիշեցնում
իր անզուգական ձոներգով՝ ԲԱՐԵ՜Վ:
…Ու Խաղասաց ընկերս՝ գրող,
ինձ հետ կիսվելիս խնդում է վրաս.
«Մոգի աստիճան վարպետացել ես,
Ինչ որ խոսում ենք,
Ավլում-լցնում ես ճերմակ թղթերին»:
(աշխարհի նորելուկ պոետը)
Կաղ աքլորը չանչը հողին պինդ զարկեց.
«Հալե՛պ, ո՞ւր ես, քեզ մոտ ոտքով պիտի գամ»:
…Ու նա գնաց օդակայան՝
անտեր թողած գյուղամիջի
հավիկներին կչկչան:
(ժամանակահևք երկխոսություն)
«Այլևս դառնալու եմ չափած ու ձևած,
յուրաքանչյուրի կեցվածքին հարիր
պիտի իմանամ իմ անելիքը`
նախապես գծված»,- տրտնջաց քույրս:
Տարակուսեցի. «Ո՞վ ունես հիմա,
որ վերուվարես էժան ու արժան»:
Նա թե՝ «Տանս պատերը, տանս պատերը»:
(Չարենցի «Մահվան տեսիլ»-ի մոտիվներով)
Որպես լքված հայրենիքի ճաք տված քար`
ոռնում է հոգիս կարոտով մի ահարկու.
Կորուստներիս գագաթն է այն` վերջի՜ն արար.-
Մազե կամուրջ ու երկնափեշ լեռներ երկու։
Որպես դավի մութ քամահրանք կամ որպես
Մի հին խոստում բոլորի հետ՝ դրժած թողի-
Դավաճանի աչքերն ահա երկրիս մեջ
Չռվել են խեթ ու փնտրում են մեղավորի։
Իրար կքած՝ չարն ու բարին կանգնել են լուռ,
Ու մեջտեղում պարում է մեղկ ու երերուն
Մի հույսաթել, ինչպես այս օրերում տխուր
Անբոց մորմոքը հայկական խաբված հոգու:
Իջել է հայի հեգ ուսերին իրիկնաժամ,
Ու մի դժգույն մութ տխրություն՝ անդուռ, դոնդող,
Ո՞վ դարձրեց չօրհներգված իրիկնաժամ,
Վարնոց գայլի գորշ մուղամը խաղաղություն։
…Գուցե այդ ե՛ս եմ, որ սրտով իմ լուսնահար՝
ոչ մի փամփուշտ թեկուզ քունքիս չզարկեցի
Ու ցանկացա իբր, իբր միայն մի բան՝
Լուսապսակ, պայծառ գալիքը Նաիրի…
(հանց ավանդապատում)
Հեռախոսային զանգերս՝ թևաբախումներ,
բանաստեղծական շարք.
լռությանդ խորխորատում
ղողանջում են հոգեխռիվ.
«Զանգը զո՜ւր է, զանգը զո՜ւր է…»:
(01.01.2024թ. օրանշան)
Ի հեճուկս անհայրենիք խամաճիկների՝
բնությունն ինձ նվիրեց
անձյուն Ամանոր՝
ՆԱՎԱՍԱՐԴ:
