ՎԵՐՋԻՆ ՏՈՒՆԴԱՐՁ / Օլգա ԴԱՐՅԱՆ

Եր­կար ժա­մա­նակ տան դու­ռը չէր բաց­վել։ Բա­ցե­ցին, որ սպա­սեն տան­տի­րոջ «ժա­ման­մա­նը»… Հա­վաք­վե­ցին մեծ ըն­տա­նի­քի բո­լոր ան­դամ­նե­րը։ Տ­ղա­մար­դիկ կար­գի բե­րե­ցին տան բո­լո­րը՝ քա­ղե­ցին ար­դեն չո­րա­ցած մո­լա­խո­տը, հա­տե­ցին ան­ցու­դար­ձին խան­գա­րող ճյու­ղե­րը, իսկ կա­նայք զբաղ­վե­ցին ներ­սի գոր­ծե­րով։ Ա­մեն ինչ փո­շու մեջ կո­րած էր, սար­դոս­տայ­նով պատ­ված: Տան­տի­րոջ կի­նը ա­նընդ­հատ լա­լիս էր ու խառն­վում գոր­ծին, թեև նրան ա­սում էին, որ ին­քը ո­չինչ չա­նի։ Բայց նա լա­լիս էր ու շա­րու­նա­կում սկսած գոր­ծը։ Ա­մեն մի իր մի հուշ էր արթ­նաց­նում… Ն­րա սար­քածն էր, նրա բե­րա­ծը, նրա սի­րա­ծը… Տու­նը միա­սին էին սար­քել։ Հիմ­քից։ Հի­շեց, թե ինչ­պես հի­մը լցնե­լիս սկե­սու­րը շո­րով փա­թա­թած մի բան գցեց շա­ղա­խի մեջ։ Չ­գի­տե­նա­լով շո­րի մի­ջինն ինչ է՝ ջա­հել հար­սը հա­մոզ­ված էր, որ իր տան և­ օ­ջա­խի ամ­րութ­յան հա­մար է սկե­սու­րի պահ տվա­ծը։ Մե­ծե­րը վա­ղուց չկան։ Հի­մա մե­ծերն ի­րենք են։ «­Բայց ոչ այն­քան, որ վեր­ջին ճամ­փովն ընկ­ներ, դեռ կա­րող էր ապ­րել ու ապ­րել,- մտա­ծեց կի­նը,- դեռ ջա­հել էր, եր­կու տա­րուց նոր յո­թա­նա­սու­նը կլրա­նար»… Սկզ­բում, սե­զո­նա­յին աշ­խա­տանք­նե­րից հե­տո կա­նո­նա­վոր գա­լիս էր՝ նվեր­նե­րով, վաս­տա­կած գու­մա­րով։ Հե­տո՝ ա­վե­լի ուշ-ուշ… պահ ե­ղավ, որ միայն ­Նոր տար­վան էր գա­լիս, հե­տո դա էլ դա­դա­րեց­րեց, էլ չե­կավ… Հենց այդ տա­րուց էլ կնոջ սրտում մի բան պոկ­վեց, կտրվեց՝ աշ­խար­հը շուռ գա­լու նման մի բան տե­ղի ու­նե­ցավ։ Չէ՞ որ միշտ հա­մոզ­ված էր, որ աշ­խար­հի որ ծայ­րից լի­նի, կգա, կվե­րա­դառ­նա, ով-ով, բայց եր­բեք ոչ նա… Ա­սես նրա բա­ցա­կա­յութ­յու­նը տե­ղա­վոր­վել էր հո­սող ժա­մա­նա­կի մեջ և­ այլևս չէր ընդ­հատ­վում։ Տա­րի­նե­րի սպաս­ման մեջ կի­նը չէր կորց­րել հե­ռա­վոր ա­մուս­նուն տես­նե­լու հույ­սը։ Ե­թե ա­ռաջ ա­միս­նե­րով չէր հի­շեց­նում իր մա­սին, ա­պա վեր­ջերս շատ էր ջեր­մա­ցել, ա­մեն օր զան­գա­հա­րում էր, հար­ցու­փորձ ա­նում թոռ­նե­րից, ո­րոնց մեկ ան­գամ էր տե­սել՝ յոթ տա­րի ա­ռաջ… Կ­նոջ ա­ղա­չանք-պա­ղա­տան­քից հե­տո… Նա­խորդ բա­ցա­կա­յութ­յու­նը տա­սը տա­րի էր տևել։ Այդ ըն­թաց­քում է­րե­խե­քը ու­սում ա­ռան, ա­մուս­նա­ցան, ե­րե­խա­ներ ու­նե­ցան։ Այդ­պես հատ­վա­ծա­բար գո­ղաց­վել ու ոչն­չաց­վել էր կյանքն ու սե­րը, տրոր­վել նվիր­վա­ծութ­յու­նը: «Ա­մե­նա­պա­տաս­խա­նա­տու պա­հե­րին չկանգ­նեց ե­րե­խա­նե­րիս կող­քին»,- մտա­ծում էր ցա­վով, և միև­նույն է, միշտ փոր­ձում լա­վը հի­շել։ Ա­հա, երկն­քում վառ­վեց այն աստ­ղը, որ վա­ղուց, շատ վա­ղուց միայն ի­րենցն էր… Այժմ էլ նա­յեց երկն­քին ու մտա­ծեց՝ «վե­րա­դար­ձին հաս­տատ լիա­լու­սին է լի­նե­լու»: Հա­յաց­քը հա­ռե­լով Լմ­բա­տա­վան­քին՝ կինն ա­ղա­չեց, որ որ­դին բա­րե­հա­ջող վե­րա­դառ­նա այդ դժվա­րին, ապ­րում­նա­ռատ ուղ­ևո­րութ­յու­նից, բե­րի, տեղ հասց­նի հո­րը… ու հե­կե­կաց իր հե­ռա­վո­րի վեր­ջին տուն­դար­ձի մտքից: Մե­ծաց­նե­լու նկա­րը ու­զում էր ինքն ընտ­րել։ Մի քա­նի ալ­բոմ կար, ո­րոն­ցում պահ­ված էր ի­րենց ըն­տա­նե­կան եր­ջան­կութ­յան ու­րախ-զվարթ տա­րեգ­րութ­յու­նը։ Ան­գամ լու­սան­կար­նե­րից եր­ևում էր, թե ինչ­պես է այդ եր­ջան­կութ­յա­նը փո­խա­րի­նե­լու գա­լիս բա­ժա­նու­մից ի հայտ ե­կած տխրութ­յու­նը, ո­րով­հետև նրան­ցում հե­տեն պա­կա­սում էր իր և ի­րենց եր­կու զա­վակ­նե­րի ու­րա­խութ­յու­նը։ Հե­տեն պա­կա­սում էին ժպիտ­նե­րը։ Տա­նը ե­ղած նկար­նե­րից ոչ մե­կը հար­մար չէր՝ նրան­ցում ա­մու­սի­նը շատ ե­րի­տա­սարդ էր: Կի­նը նա­յում էր նկար­նե­րին ու վեր­հի­շում ան­ցած պա­հե­րը, լա­լիս ապ­րա­ծի ու չապ­րա­ծի հա­մար: ­Հի­շեց, որ չէր հասց­նում հագ­նել բե­րած սի­րուն շո­րը, երբ նա նո­րից բռնում էր օ­տա­րութ­յան ճամ­փեն, և շո­րը մաշ­վում գնում էր ա­ռանց նրա… Ա­ռանց նրա անց­նում էին տա­րի­նե­րը, ո­րոնք որ­քան էլ լե­ցուն լի­նեին ըն­տա­նե­կան ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րով, միև­նույնն է, մնում էին թե­րի, քան­զի ու­ղեկց­վում էին շատ կար­ևոր մե­կի բա­ցա­կա­յութ­յամբ և ձգձ­գուն կա­րո­տով։ Շատ բան կար հի­շե­լու՝ և՛ լավ, և՛ վատ, և՛ ցա­վոտ: Սա­կայն, սա կնոջ ան­վեր­ջա­նա­լի սպա­սում­նե­րի ա­մե­նա­վեր­ջին, այլևս ան­հույս սպա­սումն էր, իր հե­ռա­վո­րին դեպ հա­վեր­ժութ­յուն տա­նող ճա­նա­պար­հի լիա­լու­սի­նը… Հե­ռու­նե­րում խճճված, օ­տա­րութ­յա­նը հանձն­ված՝ ա­մուս­նու և հոր հան­դեպ ու­նե­ցած վա­ղուց­վա սե­րը, ա­մեն­քը յու­րո­վի էր պահ­պա­նել իր հո­գում, ա­ռանց չա­րա­նա­լու. թե՛ կի­նը ու թե՛ ե­րե­խա­նե­րը, որ ար­դեն հա­սուն, ըն­տա­նի­քա­վոր մար­դիկ էին։ «Ափ­սոս, չհասց­րեց թոռ­նե­րիս պա­պութ­յուն ա­նել, շատ էին ե­րա­զում պա­պի­կին տես­նել, կա­րո­տով թո­ղեց բո­լո­րիս, ինքն էլ կա­րո­տով գնաց։ Իսկ ես, մեկ է, չկա­րո­ղա­ցա մի կար­գին խռո­վել»… Եր­ևի լա­վը հի­շե­լով է մարդ վա­տը նե­րում։ Կա­մե­ցող էր, ա­ռա­տա­ձեռն։ Ա­սես պարտք լի­ներ բո­լո­րին: Մարդ­կանց լա­վութ­յուն ա­նե­լուց չէր հոգ­նում։ Իր վեր­ջի­նը կտար, միայն գո­հաց­ներ։ Եր­բեմն նույ­նիսկ ան­հաս­կա­նա­լի էր նրա չա­փից դուրս կա­մե­ցո­ղութ­յու­նը, մա­նա­վանդ, երբ ու­րիշ­նե­րին էր բա­ժա­նում ե­րե­խա­նե­րի հա­մար բե­րած նվեր­նե­րը։ Շատ ան­կան­խա­տե­սե­լի և­ ան­սո­վոր մարդ էր։ Հու­մո­րով ու կա­տակ­չի։ Կա­տակ­նե­րը եր­բեմն շատ կծան էին, դժվա­րա­մարս՝ մի փութ մեղ­րով չէր ուտ­վի։ Ու թախ­ծոտ էին աչ­քե­րը, ա­սես ուր որ է պի­տի եր­ևար ար­տա­սու­քը… Կ­նոջ սիր­տը ճմլվեց. «Ին­չո՞ւ այդ­պես վար­վե­ցիր, ին­չո՞ւ չկա­րո­ղա­ցար ան­կեղծ ու ազ­նիվ լի­նել ինձ հետ։ Ինչ էլ լի­ներ, ա­նո­րո­շութ­յու­նից հո լավ կլի­ներ, այս­քան տա­րի տևած ա­նո­րո­շութ­յու­նից»… Ծա­ռե­րը գլխա­հակ սպա­սում էին լու­սոտ գի­շե­րում։ Այ­գում սղո­ցած ճյու­ղե­րից ջուր էր հո­սում, ու լա­լիս էր ըն­կու­զե­նին, որ այդ­պես էլ տի­րո­ջը չճա­նա­չեց…
Եվ տո­ղերն այս չեն հո­սում կա­նո­նա­վոր, այլ կցկտուր են ու կի­սատ-պռատ՝ ո­մանց կյան­քի պես…