Հա­կոբ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ/ ՄԵՐ ՀՈՒՅՍԵՐԻ ՇՂԹԱՅԱԶԵՐԾՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԸ

 
Այ­սօր­վա սեպ­տեմ­բեր­յան Հա­յաս­տա­նի օ­դը ծանր է ու տագ­նա­պոտ, խառն­վել է թացն ու չո­րը. «Եր­բեմն արջ­նա­թույր ագ­ռավ­նե­րի մեջ / Տես­նում ենք նաև ե­րամ­ներ ճեր­մակ ա­ղավ­նի­նե­րի, / Ձիե­րի մեջ, գոռ, խրոխտ, ան­մա­քուր՝ / Ո­րոջ­ներ, խո­նարհ, հան­դար­տա­բա­րո, / Գա­զա­նան­ման շնե­րի թվում՝ նվիր­յալ գառ­ներ. / Դա­ժա­նութ­յան մեջ՝ բա­րե­հո­գութ­յուն, / Թե­րա­տութ­յան մեջ՝ կա­տա­րե­լութ­յուն, / Գո­ռո­զութ­յան մեջ՝ հե­զամ­տութ­յուն, / Ս­տա­հո­դութ­յան մեջ՝ ճշմար­տութ­յուն, / Խո­րա­ման­կութ­յան մեջ՝ շի­տա­կութ­յուն, / Խար­դա­խութ­յան մեջ՝ ուղ­ղամ­տութ­յուն, / Չա­րիք­նե­րի մեջ՝ բա­րե­բաս­տութ­յուն, / Լ­պիր­շութ­յան մեջ՝ ա­ռա­քի­նութ­յուն, / Անգ­թութ­յան մեջ՝ ո­ղոր­մա­ծութ­յուն, / Ան­հու­սութ­յան մեջ՝ ա­պաշ­խա­րութ­յուն, / Մո­լեգ­նութ­յան մեջ՝ քաղց­րա­վա­րութ­յուն, / Թշ­նա­մութ­յան մեջ՝ հաշ­տա­սի­րութ­յուն, / Խա­ծա­նո­ղութ­յան մեջ՝ ա­նո­խութ­յուն, / Լլ­կանք­նե­րի մեջ՝ քա­ջա­լե­րութ­յուն, / Նե­տար­ձակ­ման մեջ՝ բա­րե­մաղ­թութ­յուն» («Մատ­յան ող­բեր­գութ­յան», Բան ԼԱ, Գ):
Ն­ման ի­րադ­րութ­յու­նում զար­մա­նա­լի ու պա­տա­հա­կան չէ, որ զանգ կա­խող­նե­րը նոս­րա­ցել են, ճա­ռա­սաց խելք սո­վո­րեց­նող ա­պի­կար­նե­րը՝ շա­տա­ցել, սրան էլ գու­մար­վել է օ­րի­նա­չա­փութ­յուն դար­ձած զո­հե­րի բո­թը՝ որ­պես բթաց­նող ցա­վի հա­ղոր­դագ­րութ­յուն, ինչն ու­ղեկց­վում է օ­տա­րա­հ­պա­տակ մանկ­լա­վիկ­նե­րի ու­ղեղ լվա­ցող բար­բա­ջան­քով՝ ան­կա­րո­ղութ­յան ու ան­ճա­րութ­յան բվվո­ցով, որն «ան­հաս­կա­նա­լի» ձևով ճմլում է մար­դու սիրտն ու կա­պան­քում հո­գին: Մինչ­դեռ, երբ սիրտ ու ար­յուն ու­նես, ա­կանջ­նե­րով ու ստա­մոք­սով ապ­րելն ըն­դա­մե­նը ստրկա­քար­շութ­յուն է, և կապ չու­նի՝ կիրթ ես, թե ան­կիրթ, օ­լի­գարխ ես բազ­մա­հարգ, թե ֆայ­լա-բա­զա­րի բազ­մա­չար­չար համ­բալ: Կա մի պարզ ճշմար­տութ­յուն. արդ­յոք դու հայ­րե­նի­քիդ տերն ու ծա­ռա՞ն ես, թե՞ ան­հայ­րե­նիք ար­կա­ծախն­դիր՝ պա­հով ապ­րող ու կո­վի պես անն­պա­տակ ժա­մա­նա­կը ո­րո­ճող: Գու­ցե խոսքս մգոտ է ստաց­վում, բայց Հա­յաս­տա­նում սեպ­տեմ­բե­րի 21-ը սո­վո­րա­կան օր չէ, եր­ևույթ է, լույս, ո­րը ե­ղել է ու կլի­նի միշտ, ինչ­պես ժա­մա­նակ­նե­րի վե­րու­վա­րե­րի մեջ ա­նե­լա­նե­լիութ­յու­նից շղթայ­ված հույ­սի լույս, ո­րի շո­ղե­րից վաղ թե ուշ կքայ­քայ­վի ցան­կա­ցած շղթա և կարթ­նա­նա հա­վա­տը ող­ջամ­տութ­յան՝ փա­ռա­վո­րե­լու ազ­գին ա­զա­տա­բաղձ հաղ­թա­նակ­նե­րով, ինչ­պի­սիք են 1918 թվա­կա­նի սեպ­տեմ­բե­րի 19-ի «Ա­րա­րա­յի» փա­ռա­հեղ հաղ­թա­նակն ու 1991 թվա­կա­նի սեպ­տեմ­բե­րի 21-ի ան­կա­խութ­յան հան­րաք­վեի «ա­յո»-ն: Այ­սօր ա­նօ­րեն թշնա­մու (ա­նու­նից նող­կում եմ) վեր­ջին ար­յու­նա­լի հար­ձա­կու­մից հե­տո ա­ռա­վել քան սպաս­ված ու վեհ է Սեպ­տեմ­բե­րի 21-ի խոր­հուր­դը, ո­րի ար­ժե­քի գի­տակ­ցու­մը հո­գու տոն է՝ ի­մաս­տա­վո­րող ճա­կա­տագ­րի ըն­թաց­քը հա­յութ­յան՝ ու­ղե­նիշ ու­նե­նա­լով ժա­մա­նա­կի անց­յալ-ներ­կա-ա­պա­գա լու­սե ե­ռա­միութ­յու­նը: Սեպ­տեմ­բե­րի 21-ը մե­կի հա­մար ան­կա­խութ­յան օր է, մյու­սի հա­մար՝ ինք­նո­րոշ­ման, եր­րոր­դի հո­գուն հա­րա­զատ մի բան է, սա­կայն այս ա­մենն ընդ­հա­նուր հայ­տա­րար ու­նի՝ բազ­մա­հա­զա­րամ­յա հայ ազ­գի ինք­նութ­յան ա­զատ կամ­քը, որ նրան պա­հել ու տա­նում է հա­րա­տևութ­յուն բյու­րա­վոր մեծ ու փոքր թշնա­մի­նե­րի մի­ջով:
Տէ՛ր, Կեց­ցո՛ Դու Զ­հայս: