­Վարդ­գես ԽԱՆՈՅԱՆ / ԻՄ ԳՐԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՑԻՉԸ

Սի­րե­լի՛ «Գ­րա­կան թերթ», 90-ամ­յա իմ ե­րի­տա­սարդ բա­րե­կամ.
Իմ ա­ռա­ջին հան­դի­պու­մը քեզ հետ կա­յա­ցել է շուրջ 75 տա­րի ա­ռաջ՝ հայ­րե­նի Շա­տին գյու­ղում։ Մայ­րե­նիի իմ ու­սու­ցիչն էր թեր­թը դպրոց բե­րել։ Գ­րա­կան ա­ռա­ջին թո­թով քայ­լերս խրա­խու­սող ու­սու­ցի­չը թեր­թը ինձ մեկ­նե­լով՝ ա­սաց.
– Ե­թե մի օր տպագր­վես «Գ­րա­կա­նում», բո­լո­րը քեզ կճա­նա­չեն, մեր գյուղն էլ կհպար­տա­նա իր գրո­ղով։
Հե­տո ու­սու­ցիչս թեր­թի ու­րիշ հա­մար­ներ էլ բե­րեց, ա­գա­հութ­յամբ կար­դում էի և նա­խան­ձում այն ե­րի­տա­սարդ գրող­նե­րին, ում բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­ներն ու պատմ­վածք­նե­րը տեղ էին գտնում թեր­թի է­ջե­րում։ Ին­չո՞ւ միայն նրանց։ Շատ ան­վա­նի գրող­նե­րի հետ քո է­ջե­րով ծա­նո­թա­ցա։ Այդ­պես դու դար­ձար իմ ան­փո­խա­րի­նե­լի գրա­կան ու­սու­ցի­չը։ Եվ մի օր էլ հա­մար­ձակ­վե­ցի իմ բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րից մի քա­նի­սը քեզ ու­ղար­կել։ Եվ ա՛յ քեզ հրաշք. մեկ ա­միս անց իմ ա­նուն-ազ­գա­նու­նը «հայտն­վեց» քո հին­գե­րորդ է­ջի մի անկ­յու­նում: Աշ­խար­հով մեկ էի ե­ղել, ողջ գյուղն ու դպրո­ցը այդ­պես ճա­նա­չե­ցին 17-ամ­յա բա­նաս­տեղծ Վարդ­գես Խա­նո­յա­նին։ Ու­րախ էի, որ գրա­կա­նա­գետ Վազ­գեն Մ­նա­ցա­կան­յա­նը այս­պես էր ար­ձա­գան­քել. «­Վեր­ջա­պես Վարդ­գես Խա­նո­յան ա­նու­նով ե­րի­տա­սար­դը խախ­տեց լռութ­յու­նը, և «Գ­րա­կան թեր­թում» ու Ե­ղեգ­նա­ձո­րի «­Վե­րելք» թեր­թում տպագր­վեց նրա բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րի շար­քը, որ իմ ե­րաշ­խա­վո­րութ­յամբ ներ­կա­յաց­նում եմ ըն­թեր­ցող­նե­րին, այն հույ­սով, որ վա­ղը նրան հան­դի­պեմ ինք­նու­րույ­նութ­յան ճա­նա­պար­հին, ո­րով­հետև հա­վա­տում եմ նրա սի­րո ու հա­վա­տի ան­կեղ­ծութ­յա­նը։ Ես էլ հույ­սի խոս­քեր եմ գրում և բա­րի գա­լուստ ա­սում նրան։ Թող գա…»։
Այ­նու­հետ, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քիս ըն­թաց­քում դու մշտա­պես խրա­խու­սել ես իմ գրա­կան քայ­լե­րը, գնա­հա­տան­քի խոս­քեր ա­սել ա­ռա­ջին և հա­ջորդ գրքե­րիս մա­սին, և մեր ազ­նիվ բա­րե­կա­մութ­յան ար­գա­սիքն էր նաև իմ ծննդյան 70-ամ­յա­կի շնոր­հա­վո­րանք-անդ­րա­դար­ձը՝ «­Բա­նաս­տեղ­ծը, որ գա­լիս է լեռ­նե­րից» խորհր­դան­շա­կան խո­րա­գրով։ Եվ հի­մա, երբ գրա­կան-մշա­կու­թա­յին շրջա­նակ­նե­րում ըստ ար­ժան­վույն նշվում է քո ծննդյան 90-ամ­յա­կը, ես չէի կա­րող այդ փա­ռա­վոր ի­րա­դար­ձութ­յու­նը շրջան­ցել և­ ե­րախ­տա­գի­տութ­յան թե­կուզ և հա­կիրճ խոս­քով չշնոր­հա­վո­րել իմ թան­կա­գին բա­րե­կա­մի և­ իբրև բա­նաս­տեղծ կա­յա­նա­լու ըն­թաց­քում մե­ծա­գույն դե­րա­կա­տա­րութ­յուն ու­նե­ցող թեր­թի հո­բել­յա­նը և մաղ­թել բա­զում ինն­սու­նամ­յակ­ներ՝ ի փառս հայ գրա­կա­նութ­յան և հոգ­ևոր մշա­կույ­թի հա­վեր­ժա­կան ճա­նա­պար­հի։