Սամ­վել ԿՈՍՅԱՆ

Անց­յալ դա­րի 70-ա­կան­նե­րին «Գ­րա­կան թեր­թը» 60-ա­կան­նե­րի ե­րի­տա­սարդ բա­նաս­տեղծ­նե­րի սերն­դին հրա­վի­րեց բա­նա­վե­ճի, հնա­րա­վո­րութ­յուն ըն­ձե­ռե­լով պաշտ­պա­նե­լու ի­րենց ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յան տե­սա­կը, երբ ո­մանց կար­ծի­քով նրանց բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րը ոչ թե նոր խոսք, այլ պար­զա­պես արևմտ­յան գրա­կա­նութ­յան ան­հա­ջող պատ­ճե­նում­ներ են, կտրված ի­րա­կա­նութ­յու­նից և ազ­գա­յին խնդիր­նե­րից: Ինքս էլ բա­նա­վե­ճին մաս­նակ­ցե­ցի բա­վա­կա­նին ծա­վա­լուն հոդ­վա­ծով:
Հոդ­վա­ծի հայտն­վե­լը «ԳԹ»-ում հի­շար­ժան էր նրա­նով, որ մինչ այդ թեր­թում ին­ձա­նից տող իսկ չէր տպագր­վել, և միան­գա­մից նման ծա­վա­լուն հոդ­ված: «Գ­րա­կան թեր­թում» տպագր­վե­լը վա­վե­րաց­նում էր ոչ միայն գրա­կան ըն­տա­նի­քի լիի­րավ ան­դամ լի­նե­լու փաս­տը, այլև, որն ա­մե­նա­կար­ևորն է, ճա­նա­չե­լի էր դարձ­նում նրան ըն­թեր­ցող­նե­րի լայն շրջա­նա­կին: Այն տա­րի­նե­րին թեր­թի տպա­քա­նակն անց­նում էր 70 հա­զա­րից, և­ ան­գամ նման տպա­քա­նա­կի դեպ­քում, ե­թե ա­ռա­վոտ­յան չհասց­նեիր թեր­թը գնել, ա­պա ստիպ­ված էիր «տա­կից» հա­վե­լավ­ճա­րով ձեռք բե­րել:
Հե­տա­գա­յում, ի­հար­կե, բա­նաս­տեղ­ծա­կան շար­քեր, ար­ձակ գոր­ծեր ու հրա­պա­րա­կա­խո­սա­կան հրա­պա­րա­կում­ներ ու­նե­ցա, սա­կայն բա­նա­վե­ճի իմ հոդ­վա­ծը հի­շար­ժան էր նաև նրա­նով, որ տե­սա­կան հոդ­ված գրե­լու ա­ռա­ջին և վեր­ջին փորձս էր:
Թեր­թը շա­տե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­ղու ու­ղե­կիցն է ե­ղել, և ոչ միայն գրող­նե­րի, այլև մշա­կույ­թի այլ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մար նույն­պես: Խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րին այն միակ մա­մուլն էր, որ կաց­նե գրաքն­նութ­յան պայ­ման­նե­րում իսկ, անդ­րա­դառ­նում էր հա­սա­րա­կա­կան և պե­տա­կան կյան­քի բո­լոր խնդիր­նե­րին՝ չխու­սա­փե­լով ան­գամ խոր­քա­յին քննա­դա­տութ­յուն­նե­րից: Թերևս դա էր պատ­ճա­ռը, որ սի­րե­լի էր աշ­խա­տա­վո­րից մինչև պաշ­տոն­յա, գյու­ղա­ցուց մինչև ֆի­նան­սիստ, և շա­տե­րի հա­մար ուր­բա­թը, այ­սինքն՝ թեր­թի լույ­սըն­ծայ­ման օ­րը վե­րած­վում էր հա­ճե­լի ու լա­վա­տե­սա­կան ակն­կա­լիք­նե­րով ակն­թարթ­նե­րի:
Այս­պես 90 տա­րի՝ ստա­լին­յան ռեպ­րե­սիա­նե­րի, կո­լեկ­տի­վաց­ման մղձա­վանջ­նե­րի, պա­տե­րազ­մի բո­թե­րի, խորհր­դա­յին երկ­րի ա­վե­րակ­նե­րի, Հա­յաս­տան երկ­րի ան­կա­խութ­յան, Ար­ցախ­յան հաղ­թա­նակ­նե­րի մի­ջով, մինչև մեր օ­րե­րը: Եվ ոչ մի շրջա­նում չդա­վա­ճա­նեց իր սկզբունք­նե­րին, չհրա­ժար­վեց իր լույ­սի գե­րա­կա­յութ­յան դա­վա­նան­քից: Միակն էր, որ պահ­պա­նեց ա­նու­նը. «Գ­րա­կան թերթ» էր, նույն ան­վա­նու­մով էլ շա­րու­նա­կում է իր ա­ռա­քե­լութ­յու­նը:
Ժա­մա­նակ­նե­րը փոխ­վել են, աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի թո­հու­բո­հի մեջ մշա­կույ­թը, վստահ եմ, ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես կորց­րել է հա­սա­րա­կութ­յան հոգ­ևոր կյան­քի կար­ևոր ու­ղե­նի­շը լի­նե­լու եր­բեմ­նի ազ­դե­ցիկ ու­ժը: Այս ի­րա­վի­ճա­կում էլ՝ 90-ամ­յա, սա­կայն հա­վերժ ե­րի­տա­սարդ «Գ­րա­կան թերթն» իր գո­յութ­յամբ ժխտում է «ո­գու սո­վի» տար­բե­րա­կը, հա­վա­տա­լով և հա­վա­տաց­նե­լով, որ լա­վա­գույն ժա­մա­նակ­ներն առջ­ևում են:
Ու­րեմն բա­րի երթ մեր հո­բել­յա­րին և մաղ­թանք, որ նրա ըն­թաց­քը կի­րա­կի­ներ չու­նե­նա: