Հեռավոր 2001-ին ես դեռևս Գևորգ Գիլանցը չէի, Ռուդիկն էի, որ առաջին քայլերն էր անում, թեև առաջին քայլերի համար բավական տարիքով էի։ Սրտակից ընկերուհիս էլ Միլադան էր (իմացողները կիմանան, չիմացողներին բացատրելու կարիք, կարծում եմ, չի լինի)։ Նա տուն էր վերադառնում 2001-ի սեպտեմբերի 11-ի գիշերը։ Միլային օդանավակայան տանելուց հետո գիշերվա կեսին նորից վերադարձա Երևան, քանի որ Արմավիր հասնելու տարբերակ չկար։ 2001-ի 1700-ամյակի տոնակատարությունների գագաթնակետն էր։ Ընդհանրապես ամբողջ տարին էր 1700-ով լցված, բայց այդ օրերին…
Ամբողջ գիշեր թափառեցի, ու երբ քաղաքն արդեն արթնացել էր, հասա քեռուս տուն, որ մի քիչ քնեմ, բայց քնելու փոխարեն նստեցի ու ներսս կուտակվածը, համեմված գիշերաշրջիկության թարմ տպավորութուներով, հանձնեցի թղթին։ Հետո մաքուր արտագրած «REQUIEM»-ը ձեռիս գնացի Կարինեի մոտ։ Կարդաց։ Հետո նայեց դեմքիս ու ասաց. «Լավ կանես՝ շուտ տուն հասնես, թե չէ էդ աթոռի վրա էլ կքնես»։
Երթուղայինի մեջ վարորդը ռադիո միացրեց. սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությունն ընթացքի մեջ էր, աշխարհը քարացած, ուշիուշով հետևում էր դեպքերի ընթացքին, իսկ ես անտարբեր էի այդ ամենի հանդեպ։ Չգիտեմ՝ հոգնությունից էր, թե անքնությունից, բայց իմ ներաշխարհում խոշոր «երկրաշարժ» էր՝ կապված իմ կյանքում Միլադայի հայտնվելու և անհայտանալու հետ։
«Գրական թերթի» հերթական համարում «REQUIEM»-ի հայտնվելու հաջորդ օրը մտա Կարինեի մոտ։ Նա նայեց ինձ ու ասաց. «Շտապ չքվիր շենքից։ Արձագանքը շատ ուժեղ է։ Զանգողների կեսն ասում է՝ «Ցավդ տանեմ, ապրե՛ս», մյուս կեսը՝ «Սա ի՞նչ խայտառակություն է, ո՞նց կարելի է…»։ Աշչյանին էլ են ցույց տվել համարը, կատաղել է, եկել, կպել է Լևոնին։ Լևոնն էլ ինձ զանգեց… Քեզ որ տեսավ, լավ չի լինի։ Թող մի քիչ կրքերը հանգստանան, նոր կերևաս,- հետո տեսավ ապշած դեմքս ու շարունակեց,- դե, բնականաբար, չէր գալու գրիչդ խլեր, ուղղակի Աշչյանը խոստացել է մի քանի երիտասարդ գրողների առաջին գրքերը հովանավորել, դու էլ այդ շարքում ես… Էնպես որ՝ չքվիր, հիմա գալու են վերև։ Թող կրքերը հանդարտվեն»:
Կարինեի խորհրդին հետևելն այնքան էլ հեշտ չէր (ԳՄ-ում ու «Գարունում» չերևալ, մինչև կրքերը հանդարտվեն)։ Դրությունը դարձյալ Եսայան Հակոբն էր փրկում՝ շախմատով, պոեզիայի մասին զրույցներով, գրականության ինստիտուտի մասին հուշերով, Հրաչյա Սարուխանի ու Շերմազանյան Վանուշի մասին պատմելով (նույն ժամանակահատվածում էին սովորել), մեկ-մեկ խմելու տանելով, որոնցից մի քանիսն ավարտվեցին իմ սարքած կռվով…
Վերջապես հեղձուկն այնպես բռնեց կոկորդս, որ հաստատ որոշում կայացրած՝ գնացի Կարինեի մոտ։ Սամվել Մկրտչյանի հետ քննարկում էին թերթի ինչ-որ մանրամասներ («Գրական թերթն» այդ ժամանակ Սամվելն էր էջադրում)։ Կարինեն ինձ ու Սամվելին ծանոթացնելիս ասաց՝ «REQUIEM»-ի հեղինակն է։ Սամվելը դուրս գալիս ասաց. «Ապ, արի իմ սենյակ, մի քիչ խոսենք, կգնաս»։ Կարինեին ասացի.
– Վերջին խնդրանքս. տրիոլետների բոլորապսակ եմ բերել, ինձ պետք է գալու։
– Ինչո՞ւ վերջինը,- ասաց չարաճճի հեգնանքով,- պատրաստվում ես ինքնասպան լինե՞լ։
– Չէ, գնում եմ Մոսկվա, Գորկու անվան ինստիտուտ։ ԳԹ-ի հրապարակումը հաստատ պետք է գալու։
– Բայց լավ բան ես մտածել։ Էնտեղից գալու պարագայում «թուրդ» հատու է լինելու։ Բայց դեռ պիտի նայել՝ տպելու բա՞ն է, որ…
– Տրիոլետների բոլորապսակ է։
– Սոնետների պսակ շատ կա, բայց տրիոլետների պսակի մասին չեմ էլ լսել։
– Էդ մենակ իմ հունարն է։
– Կյանքում դու համեստ մարդ ես, բայց էս պարագայում՝ պա-պա-պա-պա…
– Դե, ուրեմն, ասա՝ մի գրող, որ դասական տրիոլետի կանոններով կարողացել է պսակ կառուցել, հետն էլ այնպես անել, որ պսակը շրջանաձև փակվի։
– Դե լավ, մի պարծենա, եթե շինծու եղավ, ոճը պահելու խաթեր ասելիքը բացակայեց, չեմ տպելու։
– Կամքը քոնն է,- ասացի ու հրաժեշտ տալով՝ դուրս եկա։
Գնացի ուղիղ Սամվելի սենյակ։ Այս անգամ էլ ընդամենը հինգ րոպե պահանջվեց հասկանալու համար, որ մենք հազար տարվա ընկերներ ենք, թեև հինգ րոպե առաջ էինք ծանոթացել։ Մի-մի բաժակ արեցինք…
«Գրական թերթի» հաջորդ համարում տրիոլետների բոլորապսակը լույս տեսավ։ Մինչև հիմա էլ չգիտեմ. իսկապե՞ս դուրն եկել էր, թե՞ ինձ պետք գալու համար էր դրել, բայց Սամվելի ձևավորմամբ այդ պսակը մի բան արժեր…
Գևորգ Գիլանց
