«Գրական թերթի» 90-ամյա՛կն է:
Ասենք ՇՆՈՐՀԱՎՈՐ և ընդունենք ու հասկանանք, որ այն տարիների իր ընթացքի մեջ բոլորովին էլ չի ծերացել: Այն միշտ երիտասարդ է, որովհետև ամեն նոր սերունդ նոր, թարմ, ուրիշ արյուն է բերում և շրջանառում նրա երակներում, և սա լավ է:
«Գրական թերթի» հետ իմ առաջին հանդիպումն այնքան վաղուց էր, որ չեմ էլ կարողանում հիշել՝ ե՞րբ էր: Իհարկե, այն ժամանակ ես միայն ընթերցող էի և չէի պատկերացնում, թե երբևէ նաև ինձ՝ իմ գիրը նրա էջերում կտեսնեմ:
Սակայն տեսնելը երևի ի վերուստ էր վիճակված: Ի ամոթ ինձ պիտի խոստովանեմ, որ չեմ հիշում նաև, թե երբ ինձ առաջին անգամ տեսա հարազատ պարբերականի երեսին: Երես, որովհետև «Գրական թերթը» նաև մեր գրականության դեմքն է, որով ժամանակակից գրողը, գրականագետը ներկայանում է իր ժամանակի ընթերցողին՝ փորձելով ասել իրենը, ասել իր ձևով, այդպիսով գեղարվեստական պատկերը բեկելով տեսողական իր սպեկտորի, ինտելեկտի, սեփական աշխարհայացքի և արժեհամակարգի պրիզմային համապատասխան: Կարծում եմ, որ նաև այդ առումով ես հավատարիմ եմ իմ ինքնությանը, իմ մեջ ամբարված նախնիներիս գենին՝ Հայրենիքը, Լեզուն, Մշակույթը զգալու, պահպանելու և պաշտպանելու պատասխանատվությանն ու իրավունքին: Եվ ես դա անում եմ նաև «Գրական թերթի» շնորհիվ և օգնությամբ: Մյուսների մասին ոչինչ ասել չեմ կարող. ես նրանց մաշկի մեջ չեմ ապրում: «Գրական թերթում» հիմնականում տպագրվել են իմ պատմվածքները, նույնիսկ այնպիսիները, որոնք, մեղմ ասած, թերթի ձևաչափի համար չափազանց էին, և ես շնորհակալ եմ նաև դրա համար. դա ևս յուրօրինակ և անխոս գնահատական է՝ տրված իմ գրականությանը: Այսօր, սակայն, ուզում եմ անդրադառնալ «Գրական թերթում» դեռևս 2020 թվականին տպագրված «ՍԵՐՆ անսկիզբ է և անվերջ, ինչպես ԲԱՆԸ կամ ԲԱՌԸ…» վերտառությամբ հարցազրույցին, որն ինձ համար հատկանշական է, և կարծում եմ՝ նաև արդիական՝ ոչ միայն ինձ համար:
Զրուցակիցս Սամվել Կոսյանն էր:
Պարզապես մի քանի մեջբերում անեմ.
1. «…Ս. Կ. – Նեղսրտել եք, իբր՝ «եթե փող չունես, գրող չես, որովհետև գիրք տպել չես կարող»: Արդյոք գրողին բնորոշողը գրքերի քանա՞կն է:
Ն. Կ. – Այս հարցին կարծես արդեն պատասխանեցի, հետևաբար, կանդրադառնամ միայն դրա երկրորդ մասին.
– Ո՛չ:
Եվ փառք Աստծո, որ ի տարբերություն հասարակական-քաղաքական մեր կյանքում առկա պարադոքսալ երևույթների (իսկ մենք խիստ քաղաքականացված երկիր ենք, որովհետև միաժամանակ ունենք և՛ գրագիտության, և՛ աղքատության բարձր մակարդակ)՝ այստեղ քանակը որակ չէ: Կարելի է ունենալ ընդամենը մեկ գիրք, անգամ մեկ-երկու պատմվածք ու լինել ԳՐՈՂ, և հակառակը:
Իմ ընկերներից մեկը ինչ-որ մեկին որակելիս երբեմն ասում է. «Այսինչի գրքերն իսկապես մնայուն են»,- նկատի ունենալով, որ դրանք մնում, փոշոտվում են գրադարակների վրա՝ այդպես էլ ընթերցող չունենալով: Չգիտեմ՝ ճի՞շտ է նա, թե՞ սխալ, որովհետև հավերժական ոչինչ չկա. չգիտենք՝ ովքեր են լինելու վաղվա ճաշակ թելադրողները, գրական մարքեթինգի սլաքներ դնողները, ուրեմն՝ գրքի առաջարկով պահանջարկ ձևավորողները: Ի վերջո, ոչ այնքան վաղ անցյալում ֆաշիստական Գերմանիայում մեծերի գրքերն էին այրում, չէ՞, և գրքերի գիրքը «Մայն կամպֆն» էր:
Կյանքը մետամորֆոզների անտրամաբանական շարք ու շարունակություն է»:
2. «…Ս. Կ. – Եթե Աստված սեր է, ինչո՞վ պայմանավորել, որ ոմանց մեջ նրա ներկայությունը երկարատև է, ոմանց մոտ էլ կարճաժամկետ գործուղումների է նման:
Ն. Կ. – Ձեր հարցի պատասխանն արդեն բոլոր ժամանակների Մեծ հեղափոխականը՝ Հիսուս Քրիստոսն է տվել իր «Սերմնացանի առակում»: Ահավասիկ՝ «Ահա մի սերմնացան ելավ սերմանելու, և երբ նա սերմանում էր, մի մաս սերմ ընկավ ճանապարհի եզերքին, և երկնքի թռչունը եկավ և այն կերավ: Եվ ուրիշ մի մաս ընկավ ապառաժի վրա, ուր շատ հող չկար, և իսկույն բուսավ, քանի որ հողը խորություն չուներ. երբ արևը ծագեց, խանձվեց, և քանի որ արմատներ չկային, չորացավ: Եվ ուրիշ մի մաս ընկավ փշերի մեջ, ու փշերը բարձրացան և այն խեղդեցին: Եվ մեկ ուրիշ մաս ընկավ պարարտ հողի վրա և պտուղ տվեց. կար որ մեկին՝ հարյուր, և կար ու մեկին՝ վաթսուն, և կար ու մեկին՝ երեսուն» (Մատթ. 13: 4-8):
Այսինքն՝ ինչպես ես եմ հասկանում, Աստված, այդ սերմի նման, ԻՐ ՍԵՐԸ բոլորին է տալիս հավասարապես, այլ բան է՝ ով եմ ես՝ ապառա՞ժ, մացառո՞ւտ, թե՞ այն պարարտ հողը, որտեղ ՍԵՐԸ ծիլ է տալու: Մի բան էլ: Կարճատև և երկարատև ՍԵՐ չի լինում: ՍԵՐՆ անսկիզբ է և անվերջ, ինչպես ԲԱՆԸ կամ ԲԱՌԸ (Նոր Կտակարանի ռուսերեն մեկնաբանության մեջ), ուրեմն՝ գրողի առաքելությունն իր բոլոր իմաստներով Բառը բարձրացնելը, Բառին ծառայելը, Բառի կենարար սերմը ընթերցողի հոգու մեջ ամփոփելն է, իսկ դրա համար գրող, երևի թե, միայն ծնվում են, չեն դառնում»: Այսքանը թերևս…
Նաև չմոռանանք՝
1932 թվականի փետրվարի 23-ին էր, որ լույս տեսավ «Գրական թերթի» առաջին համարը:
Ուրեմն՝ բաժակները կրկին զարկենք իրար և մի անգամ ել ասենք` ՎԻՎԱ՛Տ:
