Կեսգիշերից հազիվ տասը-տասնհինգ րոպե անց՝ հերթապահ մասի՝ առնվազն տասը-տասնհինգ հոգով լցված սպասասրահում վերջինը…
Չհայտնվե՜ց. հերթապահ ոստիկանի զանգով և դուռը շրխկոցով «պատեպատ տալով» ու պաշտոնի ընձեռած լրջությունը պահպանելու սովորությամբ՝ առանց որևէ մեկին «նկատելու».
– Ա՛յ մարդ,- բոլորին մեկի տեղ դնելով՝ որոտաց մեծն ոստիկանապետը և,- ա՛յ մարդ,- կրկնելով ու կարծես՝ գլխի ընկնելով «գիշերահավաքի» դրդապատճառը, ահուսարսափ տարածելու համար մի պահ լռելով ու հիշելով զանգից առաջ տեսած իրականից – իրակա՞ն, թե՞ արթմնի երազը,- ա՛յ մարդ,- կրկնեց,- հո գիշերվա երազ չե՞ք,- և ապա՝ հարգելով (շա՜տ հարգելով) սեփական խոսքն ու դարձյալ լռելով. «…Թե գիշերվա երազը… ծա՜նր… մղձավանջայի՛ն երազն էլ ինչպե՞ս է լինում»,- ատամների արանքից՝ դեպի հերթապահը.
– Ըստ եկածների հերթականության,- նետելով,- ըստ…
Որոնցից ոչ մեկը չէր նայում ներս մտածներից ո՛չ նախորդներին և ո՛չ էլ հաջորդներին, այլ սոսկ ցանկանալով ցանկանում էր «ըստ հերթականության» ո՛չ առաջինը, ո՛չ երկրորդը և ո՛չ էլ երրորդը… այլ՝ ոչ մեկը լինել՝ իրենց դժգո՜հ, զայրացա՜ծ… կատաղա՛ծ չը-նա-յո-ղի մոտ մտնելիս, որ,- «Ըստ՝ հերթականության»,- կրկնելով՝ քայլեց դեպի…
Եվ, ըստ եկածների հերթականության… Այդքան մարդկանցից առաջին ներս մտնողը կի՜ն՝ միակը՝ բոլորից, կին պիտի լիներ, ում փոշոտ ոտնահետքերի վրա, ժամեր թվացող րոպեներ անց, ոտք դնողն էլ պիտի սրա՝ պատի տակ հպարտ գլուխը կախած ամուսինը լիներ, բայց դա՝ ժամեր թվացող րոպեներ անց, իսկ առայժմ…
Իսկ առայժմ, մռայլ ոստիկանապետը՝ «ամենակարո՜ղը», որ. «Թե դո՞ւ ինչու ես եկել… Կարո՞ղ է՝ քեզ էլ… ձեզ է՜լ է այցելել…»,- և, ավելի մռայլված, դիմացը դողահար կանգնած կնոջ ծանոթ ու անծանոթ դիմագծերում կարդում ու ձեռքի՝ աշակերտական տետրից պոկած մաքուր ու անգրել (թե ինչո՞ւ է բերել) էջի վերևում չէր կարող «չկարդալ». «Ես մա՜րդ եմ սպանել»՝ մեղայականը, որին, իբր՝ բանից անտեղյակ, խորացնելով քթարմատի կնճիռն ու համր տեսարանի ազդեցությունը. «Ե՞րբ,- հարցրեց հայացքով,- ե՞րբ»:
Որին կինը՝ բարձրաձայն.
– Քսան-հինգ-օր-ա-ռա՜ջ…- կմկմաց:
Պետը կկոցեց աչքերը. «Իհա՛րկե, ճիշտ այդքան օր առաջ էր հանգուցյալ դարձել մեռնել չպատրաստվող մարդը… բայց… բայց մի՞թե ընդամենը…»,- ում չբարձրաձայնած հարցին՝ կինը.
– Քա-ռա-սո՜ւն,- կմկմաց նորից, և. «Իսկ եթե,- շփոթվելով սեփական մտքից,- իսկ եթե դրանից հետո՝ մինչև այս կեսգիշերից հինգ-տասը րոպե պակաս ժամանակն էլ գումարենք՝ ուղիղ հիսունհինգ օր առա՜ջ…»:
Պետը հակվեց առաջ ու. «Այսինքն… Այսինքն,- մտքում շփոթվե՜ց,- այսինքն՝ «Քառասունքից», այսինքն՝ ընդմիշտ հեռանալուց հինգ-տասը րոպե առաջ… Մի՞թե…»,- ու… Քրտնե՜ց. «Մի՞թե…»,- և սեղանին հանգստացող բաժակի մեջ ինքնաբերաբար ջուր լցնելով, երբ ցանկանում էր խմել, հայացքն ընկավ դիմացը դողահար կանգնածի վրա ու. «Մի՞թե սա էլ… սրանք է՜լ են…»,- և բաժակը գրասեղանի վրայով սահեցրեց դեպի նա. «Հանկարծ լաց չլինի՜…»,- ու մոռացավ, թե էլ ինչ պիտի ասի. «Ես մա՜րդ եմ սպանել»՝ կնոջը, ում «սպանած մարդու… «գործի վրա» իրենց «ձեռքերը տաքացրած» ու այժմ սպասասրահում (մի՞թե «նա» դրանց էլ է այցելել… Բայց… Բայց ինչո՞ւ՝ ոչ) իրենց հերթին սպասող, ու վերջինն է՜լ…- միտքը ետ մղելով՝ պետն այն պինդ կողպեց ուղեղի հեռավոր գաղտնարաններից մեկում,- ու վերջի՜նն էլ…»: Եվ.
– Ինչո՞ւ,- հարցրեց հարց տալու իրավունք ունեցողը,- ինչո՞ւ…- բայց ավելացնելու այլ բառ կամ չնչին մի միտք, ասենք՝ բա մինչև հիմա որտե՞ղ էիր… որտեղ էի՜ք… ինչո՞ւ չէիք գալի՜ս,- ասելու կամ դեմքին գոնե հարցական մի նշան նկարելու փոխարեն, պետը կարողացավ միայն,- ինչո՜ւ,- ձգել,- ինչո՜ւ…
Իսկ հիսունհինգ օր առա՜ջ…
Ուղիղ հիսունհինգ տարվա մեջ հազիվ տեղավորվող հիսունհինգ օր առա՜ջ…
Երեկոյան իրենց տան մոտ վրաերթի ենթարկված մարդուն նրա որդին, այսինքն՝ այս կնոջ՝ գլուխը կորցրած ամուսինը, «Շտապօգնության» մեքենայով ուղեկցել էր շրջանային հիվանդանոց, որտեղից կեսգիշերն անց միայն վերադառնալով՝ վերահաս դժբախտությունից նույնպես քարե արձանի վերածված կնոջ հայացքի դիմաց մինչև լույս «չափել ննջասենյակի լայնքն ու երկայնքը», երբ ծեգը ծեգին, շղթայակապ գամփռի հաչոցը գյուղի չորս ծայրերն ու ավելի հեռուն հասցնելով՝ դուռը բախել էր… վրաերթի «հեղինակ» ու դեպքի վայրից՝ առանց մեքենայի արագությունն իսկ նվազեցնելու (կարող է և՝ ավելացնելով) փախածն ու հիմա՝ հոր ցավը սրտով տանող որդու դիմաց սփրթնած դեմքով հայտնված, և.
– Ինձ մի՛ կործանեք,- բառերով կանգնածը ,- ինձ մի՛…
Եվ, բռունցքները սեղմած ու ծանր քայլերով դեպի նա գնացող ամուսնու և «ինձ մի՜»-ի միջև՝ իր տունը նոր մի դժբախտությունից փրկելու համար հայտնված սիրելի սկեսրայրի սիրելի հարսը՝ շառաչուն մի ապտակով կանխելով ամուսնու՝ ինչ իմանաս՝ ինչ անելիքը, շշմեցրել երկուսին էլ, և.
– Բայց դո՛ւ,- խոսքով լրացնելով կիսատ գործը,- բայց դու փախա՜ր,- էր ասել:
– Ես… Ես վա-խե-ցա՜ծ էի…
Եվ կնոջ անսպասելի արարքից շշմած, բայց և արագ սթափված ամուսինը, վերջապես.
– Եվ լակա՜ծ,- էր գոռացել,- և լակա՜ծ…
– Եվ լակա՜ծ,- ձայնի մեջ իրակա՞ն, թե՞ կեղծ հեծկլտոց,- ձեռքերն էր «կոտրատել» ջահելը,- լակա՛ծ ու վախեցա՜ծ…
– Բա հիմա ինչո՞ւ ես եկել, ա՛յ լակա՛ծ ու ա՛յ վախեցած, եթե, միևնույն է, ամենաուշը՝ վաղը կամ մյուս օրը քեզ անպայման կգտնեին,- նետել էր այդ լակոտին մի բռնցքահարվածով «էն աշխարհ» ուղարկելու պատրաստ տանտերը,- ինչո՞ւ ես…
Եվ «ա՛յ լակածն ու ա՛յ վախեցածը»՝ ազատություն տալով արցունքներին (յա՜խք).
– Մի՛ կոր-ծա-նե՜ք,- էր հեգել,- մի՛ կոր-ծա-նե՜ք ինձ…
– Կործանողը դո՛ւ ես, այ…- «լակոտ» բառը դարձյալ կուլ տալով՝ ատամների արանքից նետել էր տղամարդը,- կործանողը դո՛ւ ես, մենք՝ ի՞նչ կործանող…
– Դե, ես էլ եկել եմ, որ…
– Իզո՛ւր ես եկել:
– Բայց այդ հիվանդանոցո՜ւմ… Շրջանայի՜ն այդ հիվանդանոցում…
«Դու արդեն ա՜յդ էլ գիտես,- աչքերը մի պահ փակել էր տղամարդը,- երևի հայրիկիդ փողերը մսխող ու նրա խորհուրդներին միայն երբեմն անսացող մամայի բալա, ա՛յ…»,- և խոժոռ նայելով իր հետագա անելիքները կասեցրած կնոջը. «Ինչո՞ւ մեջ ընկար…»,- ու կնճռոտելով ճակատը.
– «Բայց այդ հիվանդանոցում»՝ ի՞նչ,- էր ասե՞լ… գոռացե՜լ,- այդ հիվանդանոցում՝ ի՞նչ՝ կլրացնեն կիսատ թողա՞ծդ,- ու մի փոքր դադարով շունչը տեղը բերելով,- դու արդեն ուշացել ես, շա՜տ ես ուշացել,- նետել:
– Ո՜չ,- արդեն առանց կակազելու, արդեն հաստատուն ձայնով և լույսի մի անտեսանելի շող բռնածի նման՝ վրա էր տվել «շատ շուտ ուշքի եկածը» և,- ո՛չ, չեմ ուշացել,- շարունակել «չուշացածը»,- չեմ ուշացել,- ու խնդրող հայացքով նայել նրան,- և ես ու դուք հիմա շտապ կգնանք, որ հայրիկի («հայրիկի՜» և ոչ թե. «Ձեր հո՜ր»,- կտրվեց տանտիրոջ շունչը. «հայրիկի՜…») կոտրված թևին գիպսի փաթաթան դնել տանք ու տեղափոխենք տուն, և ես այստեղ կբերեմ մայրաքաղաքի ամենալավ դոկտոր…
Եվ տղամարդը՝ սեղմելով բռունցքները.
– Կարծես թե դո՛ւ ես արդեն իմ տան մեջ որոշումներ…
– Ո՜չ,- զգալով իր չափն անցնելը,- ո՜չ… ի՞նչ որոշում, ինչ բա՜ն,- մեղայականի նման,- ես…- թոթովեց,- ե՜ս…
– Եթե դու դեռ «ես» ես, և դեռ ուզում ես «ես» մնալ. հենց հիմա ռա՛դ կլինես, այ…
Եվ այդ պահին «ես»-ի փոխարեն իրեն հարմար այլ դերանուն չգտնելով՝ ու նորից,- եեե՜ս,- կակազելով,- եեե՜ս պար-զա-պե՜ս ու-զու-մե՜մ,- ու հասկանալով, որ ինքը դեռ կարող է ինչ-որ բան «ուզել»,- և ես ու…
«Հայրի՜կդ…»,- գրվել էր տանտիրոջ՝ քմծիծաղող դեմքին, ու «ես»-ը կրկնել էր դիմացինի «հուշումը».
– Հայրս և… – հիշելով «մենք» դերանվան գոյությունը,- Մենք, պարզապես, ուզում ենք, որ մի քանի օրում… Մանավանդ որ…
– Մանավանդ ո՞ր… Մանավա՛նդ որ. եթե հենց հիմա ռադ չլինե՛ս…
Որ կարծես դեպի դուռը գնալով՝ պատահաբար… «պատահաբա՜ր» գիշերասեղանիկին էր դրել…
Եվ տան տերը… կատաղա՜ծ տերը, հասել ու ոտքի մի ուժգին հարվածով տապալել էր ոչ միայն նրան, այլև՝ գիշերասեղանիկը.
– Կսատկացնե՜մ…
– Սա… Սա բժիշկների համար չէ՜, բժիշկներին՝ մենք ինքներս…
– Նախ…- կտրվել էր հոր ցավը սրտով զգացող որդու ձայնը,- նախ. հավաքի՛ր քո այդ աղբը, սա քեզ համար շուկա չէ՛, ա՛յ երես առած թուլա…
Եվ «թուլան»՝ հասկանալով, որ դեմ է առել ապառաժ քարի, վեր չէր կացել… չոքե՜լ էր…
Եվ… Եվ չոքածին՝ «ընկածի՜ն», ըստ հարանց օրենքի՝ չէին խփել, այլ ահազդու.
– Ասացի՝ «Հավաքի՛ր»,- էին ասել,- հավաքի՛ր:
Եվ չոքածը, թշնամանքով նայելով ցրիվ եկած «իր աղբին», ու՝ «Կհավաքեմ»,- ասելով.
– Խնդրում եմ, եկեք հիմա արագ հասնենք հիվանդանոց, որ հայրիկի թևին… Եվ… և մի՛ կործանեք ինձ ,- էր շշնջացել,- մի՜ կործանեք…
Եվ երբ վիրաբույժը «ռենտգենով անցած»՝ նկարված թևին գիպսի փաթաթան էր դրել, ռենտգենոլոգը՝ նայելով ձեռքերը շփելով «Վե՛րջ» ասող գլխավորին.
– Բայց,- էր առարկել,- բայց…
– Էլ ի՞նչ՝ «բայց»,- նրան ընդհատել էր գլխավորը,- էլ ինչ՝ «բայց», մարդը, Փառք Աստծո, թեթև է պրծել. ու թող հիմա նրան տեղափոխեն տուն, որտեղ և՛ մենք, և՛ մայրաքաղաքից հրավիրված լավագույն բժիշկները՝ դոկտորնե՜ր, կհետևենք անընդհատ, որ…
– Բայց,- հայացքը փախցնելով,- բայց,- էր կրկնել ռենտգենոլոգը,- բայց,- որը խեղդվել էր սկսվող աշխատանքային օրվա բվվոցով լցվող ձայների մեջ,- բա՜յց…
Եվ ավտովթարից «թեթև պրծածի» համար, հարվածի ուժգնությամբ զստոսկրի բնիկը կոտրած և որպես ազդրոսկրի գլխիկ՝ որովայն «ներխուժած» այդ «չնչի՜ն»… չերևացո՜ղ «բայցը» մերժած գլխավորի սաստող ձայնով ու ցավազրկողների մեծ չափաբաժնով իրականությունից (անընդհա՜տ) կտրածին, ընդամենը. «Աջ թևի՝ գիպսափաթաթան դրված կոտրվածք և մի քանի սալջարդեր»՝ բժշկական եզրակացությամբ ու կնիքով վավերացված և… «աջ թևի կոտրվածքի պատճառով»՝ դարձյալ պատգարակով, դարձյալ «Շտապօգնության» մեքենայով, նաև՝ մի հիվանդապահով…
Երեկոյան ամուսինը կնոջն հարցրել էր.
– Վերադարձրեցի՞ր դրա…
– Առանձին տեսա՞, որ…
– Անպայման կտեսնե՛ս:
– Իհա՛րկե:
Եվ պետը, ոստիկանապե՜տը, անհարց հարցով հակվեց առաջ՝ տվեցի՞ր… տվեցի՞ք:
– Ո՜չ… Նա այլևս չերևաց…
«Չէ՛ր երևալու,- բազկաթոռի թիկնակին ետ ընկավ մռայլված պետը,- չէ՛ր… չէի՜ն երևալու. «աղբատեր-աղբատարն» ու նրա հայրիկն այդ «գործի վրա իրենց ձեռքերը տաքացնողների» քանակով ու ախորժակով շշմա՜ծ…»:
Եվ հիվանդին՝ միայն կիսաբաց արված դռնից նայելու իրավունք ունեցող հիվադատերերից պաշտպանող ու տունը՝ հիվանդանոցի, իսկ ննջասենյակը՝ հիվանդասենյակի վերածած հիվանդապահի «ջերմեռանդ հոգածությամբ».
– Լավ է, շա՛տ լավ է,- «լավանո՜ւմ էր» նոր կերածն ու կարծես թե՝ հենց նոր քնածը:
Եվ «անընդհատ նոր կերած-քնածն» ու ցավազրկողների ազդեցության ներքո սոսկ թույլ տնքացողը՝ տասնհինգերորդ օրը…
Բայց դա վաղո՜ւց, շա՜տ վաղուց, բայց դա ուղիղ քառասուն օր առաջ էր:
Իսկ հիմա… Իսկ «հիմա»-ն՝ քառասուն օրվանից՝ «քառասունքի՜ց» ընդամենը հինգ-տասը րոպե պակասն էր, երբ… Երբ հայտնվել էր «նա»՝ տանջահար ու փակ աչքերով, և որդու ու հարսի ննջասենյակի գիշերասեղանիկին դրել իրենց երբեք չտեսած, բայց… հասկացա՜ծ արծաթյա մեկ դրամ, որը «նրա» հեռանալուն պես՝ իրենց աչքերի առաջ… գոլորշիացե՞լ, ցնդե՞լ… լուծվե՜լ էր օդում:
Պետը փակեց աչքերը, որ չմատնի հոգու խռովքը՝ ուրե՜մն… և փակ աչքերով պարզ տեսավ իր սպասասրահի յուրաքանչյուրին՝ առանձին-առանձին ու բոլորին… «բոլորի՜ս»՝ միաժամանակ՝ ընդամենը րոպեներ առաջ հայտնված տեսիլքից սարսափահար ու իրենց հերթին սպասող-չսպասողներին…
Եվ դեռ ամբողջ գիշերն «աչք չկպցնելու դատապարտված» պետը, ըմբռնումով նայելով. «Ե՛ս պիտի խնամեի, ե՛ս պիտի հասկանայի՜…». իր խղճի, իր բաժին աշխարհի, իր ամուսնու դիմաց «հանցավոր». «Ես մա՜րդ եմ սպանել»՝ չգրված ու չբարձրաձայնվող դիմում-խնդրանքով և պայուսակից հանած ու գրասեղանին փոքրիկ փաթեթը դրած. «Աղաչում եմ, գտեք դրանց ու ինձ ազատեք այս… այս ակամա մեղքից, այս… աղբի՜ց, ա՜յս…»,- կնոջն ու… ժպտաց… քմծիծաղե՜ց.
– Նրանք ձեզ ավելի՛ն են պարտք:
– Ո՜չ… Մեզ պետք չէ անմեղ արյան գինը…- ասելով՝ ետ-ետ գնաց կինը…
– Վերադարձի՛ր,- խոժոռվեց… կարծես թե զայրացավ պետը,-վերադարձի՛ր, վերցրու սա և ամուսնուդ հետ, կարծեմ նա էլ էր սպասասրահում, գը-նա-ցեք տուն, ես դեռ մի աշխարհ գործ ունեմ…- և, ընկալուչը վերցնելով.
– Իսկ հիմա,- ասաց,- իսկ հիմա՝ բժիշկները, և առաջինը՝ գլխավորը,- ու խոսափողը դնելով,- «…բայց-երը՝ կոնքոսկրի բնիկը կոտրած ու որովայն մտած ազդրի ավերածությունները մերժո՜ղ գլխավորը, ով, եթե ես նրանից գոնե մի քիչ անմեղ լինեի՝ հիմա բանտո՛ւմ պիտի լիներ»,- փնթփնթաց…
– Իսկ հիմա՝ վարորդները…
– Իսկ հիմա…
– Իսկ…
Առավոտյան կողմ կարմրած աչքերով նայելով գրասեղանին՝ իրար վրա դրված մաքուր թղթերին ու մտքում՝ ինքն իրեն. «Խոստովանահո՜րս տեսեք՝ մեկը լիներ՝ քե՛զ խոստովանեցներ»,- ասելով՝ պետը առաջ քաշեց դրանք և հենց առաջինի վրա գրեց ամբողջ գիշերվա միակ.
ԴԻՄՈՒՄ(ը)
«Խնդրում եմ ինձ, համաձայն իմ դիմումի, ազատել զբաղեցրածս պաշտոնից և ուղարկել վաղուց վաստակած հանգստիս, որպեսզի զբաղվեմ քայքայված առողջությունս վերականգնելու հարցերով»:
Բայց… Բայց՝ այս «բայցախեղդ», բայց միակ «բայցամերժ» պատմությունը սոսկ այսքանով չավարտվե՛ց:
Կարճ ժամանակ անց բոլորին օդում ցնդող արծաթադրամներ «նվիրածի» ընտանիքը հանկարծ սկսեց անհայտ բարերարներից «կլորիկ» գումարներ ստանալ:
