ՎԱՀԱՆ ՍԱՂԱԹԵԼՅԱՆ

Վահան ՍաղաթելյանՀԳՄ վար­չութ­յու­նը
շնոր­հա­վո­րում է
արձակագիր
ՎԱՀԱՆ ՍԱՂԱԹԵԼՅԱՆԻՆ
ծննդյան 70-ամ­յա­կի
առ­թիվ
«Գ­րա­կան թեր­թը» միա­նում է
շնոր­հա­վո­րան­քին

 

ՏՈՀՄԻԿ ԱՍԱՑՈՂԻ ՊԱՏՎԱԽՆԴՐՈՒԹՅԱՄԲ

Բազ­մա­թիվ լե­զու­նե­րի գի­տակ, ա­վաղ, ըստ ար­ժան­վույն չգնա­հատ­ված գյու­ղա­կան հա­մեստ ու­սուց­չի իր կոչ­մա­նը հլու Վահ­րա­մը իր ար­ձա­կա­գիր Վա­հան Սա­ղա­թել­յան զա­վա­կին էր փո­խան­ցել ար­մատ­նե­րի հետ, էրզ­րում­յան հյու­թեղ բար­բա­ռից ժա­ռանգ­ված մի լեզ­վամ­շա­կույթ, և Վա­հա­նը ի­րեն պի­տի պար­տա­վոր­ված զգար իր գա­լիք կյանքն ապ­րե­լու նույն այդ լեզ­վամ­տա­ծո­ղութ­յու­նից ար­տած­ված խղճի և բա­րո­յա­կա­նութ­յան ա­ռինք­նող շրջա­ծի­րում պար­փակ­ված: Բարձր Ջա­վախք աշ­խարհն ու նույն այդ աշ­խար­հի Դա­մա­լա գյու­ղը գի­տե՞ր, որ դե­պի մեծ աշ­խարհ է ճա­նա­պար­հում իր էն զա­վա­կին, ով բա­րե­կե­ցութ­յունն ու անձ­նա­կան շա­հախնդ­րութ­յուն­նե­րը զանց ա­ռած, ապ­րե­լու է ան­վարձ մշա­կի իր կյան­քը և­ ա­ռանց գու­նա­զար­դե­լու, պատ­մե­լու է իր տոհ­մի, ցե­ղի պատ­մութ­յու­նը: Այս­տեղ է, որ կե­նաց փաս­տը դառ­նում է ա­ռաջ­նա­յին պայ­ման և­ ար­ձա­կի պա­տու­մը դարձ­նում է հա­վաս­տի: Գ­րա­կա­նութ­յու­նը պատր­վակ է ե­ղել, որ Վա­հան Սա­ղա­թել­յա­նը կա­տա­րի իր ծնող­նե­րի պատ­վի­րա­նը՝ ճիշտ, շի­տակ ապ­րի իր կյան­քը և­ աշ­խար­հին, մարդ­կանց պատ­մի միայն ճշմար­տութ­յու­նը (հա­ճախ՝ դառն ու ցա­վեց­նող) և մո­լո­րան­քի, վհա­տութ­յան ժա­մե­րին նույն այդ մարդ­կանց հոգ­ևոր նե­ցուկն ու հոգ­սըն­կե­րը դառ­նա: Ըն­թեր­ցո­ղը վստա­հել ու վստա­հե­լու է Վա­հա­նի ճշգրիտ ու հաս­ցեա­կան խոս­քին, հա­վաս­տիա­ցել է, որ նրա ար­ձակ պա­տում­նե­րը և­ ոչ մի պա­րա­գա­յում փա­կու­ղու չեն հան­գեց­նե­լու: Վա­հան Սա­ղա­թել­յա­նը չի հո­րի­նել ու չի հո­րի­նում, այլ քվան­տա­յին հի­շո­ղութ­յամբ վա­վե­րագր­վածն է փոր­ձում փո­խան­ցել ըն­թեր­ցո­ղին: Վա­հա­նը գի­տի, թե եր­ևա­կա­յութ­յուն կոչ­ված հրաշ­քի, ներշն­չան­քի և գ­րա­կան վար­պե­տութ­յան շնոր­հիվ մարդ­կա­յին միտ­քը ինչ­պես է կեն­ցա­ղի ստո­րոտ­նե­րից վեր խո­յա­նում և հայտն­վում ո­գու, ո­գե­ղե­նի անհ­նա­րին թվա­ցող բար­ձունք­նե­րում: Եվ վրիպ­ված ո՛չ մի տող, ո՛չ մի պատ­կեր:
Վա­հա­նը գրող­նե­րի, ար­ձա­կա­գիր­նե­րի այն սերն­դից է, որն ան­ցավ մեր ժո­ղովր­դի հա­մար նա­խա­սահ­ման­ված հոգ­ևոր ու մարմ­նա­վոր զրկանք­նե­րի բո­լոր պա­րու­նակ­նե­րով, ում վի­ճակ­ված էր ա­կա­նա­տեսն ու մաս­նա­կի­ցը լի­նել մեզ բա­ժին հա­սած բո­լոր շրջա­դար­ձա­յին ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րին: Պե­տա­կա­նութ­յուն կեր­տող, խորհր­դա­նիշ ու դրոշ ու­նե­ցող մեր Հա­յաս­տան հայ­րե­նի­քի հա­մար ճա­կա­տագ­րա­կան են ե­ղել բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րը, և­ այդ ճա­կա­տագ­րայ­նութ­յու­նը, պատմ­վածք առ պատմ­վածք, գիրք առ գիրք, ար­տա­հայտ­վել է Վա­հան Սա­ղա­թել­յա­նի և ն­րա սերն­դա­կից­նե­րի գոր­ծե­րում:
Ես գի­տեմ, որ Վա­հա­նը յու­րա­քանչ­յուր ան­գամ գրա­սե­ղա­նի առջև նստե­լուց ա­ռաջ կա­րե­ցել է թո­թա­փել մար­դուն ի բնե տրված, ա­նա­ռար­կե­լի ու ան­բե­կա­նե­լի վճիռ­ներ կա­յաց­նե­լու դա­տա­խա­զա­կան մղում­նե­րը և­ ի­րեն վե­րա­պա­հել է ան­կա­շառ վկա­յի, վկա­յո­ղի կար­գա­վի­ճա­կը:
Վա­հան Սա­ղա­թել­յա­նը այն ե­զա­կի փնտրող­նե­րից է, որ ցնո­րա­կան պատ­կե­րին ի խույզ, եր­բեք չի կորց­րել ի­րա­կա­նութ­յան զգա­ցո­ղութ­յու­նը և «ե­թե­րա­յին, սի­րուն ու կոշտ ի­րա­կա­նութ­յան» դար­ձա­ծա­լե­րում գտել է «…Աշ­խարհն ինձ հա­մար գե­ղեց­կա­ցավ, և­ արդ­յուն­քում ես գտա իմ հա­վա­սա­րակշ­ռութ­յու­նը: Ապ­րել կա­րո­ղա­նա­լու հա­վա­սա­րակշ­ռութ­յու­նը»:
Տոհ­միկ ա­սա­ցո­ղի պատ­վախնդ­րութ­յամբ, վկա­յո­ղի ան­կողմ­նա­կա­լութ­յամբ, պատ­մո­ղի ա­նա­չա­ռութ­յամբ Վա­հա­նը կա­յաց­նում է խա­ղաղ զրույ­ցի իր ա­ռինք­նող ծե­սը: Գ­րո­ղի ան­ցած ճա­նա­պար­հը, պատմ­վա­ծա­շա­րե­րը, հրա­պա­րա­կա­խո­սա­կան հան­դուգն էս­սե­նե­րը, գրքե­րը և Վա­հան Սա­ղա­թել­յան ար­ձա­կագ­րի գրա­կան վաս­տա­կի ծան­րակ­շիռ հունձ­քը այլևս ան­հեր­քե­լի փաստ է:
Մենք, մեր եր­կի­րը, մեր ժո­ղո­վուր­դը, չենք ու­զում ող­բան­զով­քով մեր ուն­կե­րը խցա­նած տարտղն­վել, վհատ­վել, հու­սա­հատ­վել, ընկր­կել: Քան­զի հա­վեր­ժի մեր երթն ընդ­հա­տե­լու և կես ճա­նա­պար­հին կանգ առ­նե­լու մտադ­րութ­յուն չու­նենք: Եվ մեր ան­նա­հանջ եր­թի հա­մար մեզ ո­գու, ո­գե­ղե­նի հու­սա­լի ե­րաշ­խիք­ներ են պետք, իսկ այդ ե­րաշ­խիք­նե­րից մե­կը նաև Վա­հան Սա­ղա­թել­յան ար­ձա­կագ­րի գիրն ու գրա­կա­նութ­յունն է լի­նե­լու:
Ար­տա­շես ԱՐԱՄ

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։