Մանկապատանեկան գրականության շաբաթ

Անուշ Վարդանյան

ԳԹ – Որպես ՀԳՄ Մանկական բաժանմունքի ղեկավար՝ ինչ­պե՞ս կբնո­­րո­շեք ման­կա­պա­տա­նե­կան գրա­կա­նութ­յան դերն ու տե­ղը ըն­թեր­ցո­ղա­կան լսա­րա­նում:
Ա­նուշ Վար­դան­յան – Ման­կա­պա­տա­նե­կան գրա­կա­նութ­յունն աշ­խար­հում ա­մե­նա­շատ հրա­տա­րակ­վող և­ ըն­թերց­վող գրա­կա­նութ­յունն է, ո­րով­հետև ե­րե­խա­նե­րի հա­մար ա­վե­լի ճիշտ է գիր­քը ձեռ­քը վերց­նե­լը, գրքով գրա­կա­նութ­յա­նը ծա­նո­թա­նա­լը: Բ­ժիշկ­նե­րի, հո­գե­բան­նե­րի կող­մից ա­պա­ցուց­ված է, որ գե­ղար­վես­տա­կան գրքի ըն­թեր­ցու­մը եր­ևա­կա­յութ­յան, մտքի զար­գաց­ման հա­մար մեծ նշա­նա­կութ­յուն ու­նի: Ուս­տի ե­րե­խա­նե­րի հա­մար գրքեր տպվել ու տպվում են ամ­բողջ աշ­խար­հում մի­լիո­նա­վոր տպա­քա­նակ­նե­րով: Այ­սօր մեզ մոտ շատ քիչ է տպագր­վում ման­կա­պա­տա­նե­կան գրա­կա­նութ­յուն, հատ­կա­պես՝ լավ ո­րա­կի: Դա մեծ պրոբ­լեմ է: Հույս ու­նենք՝ ա­պա­գա­յում այդ հար­ցը կլուծ­վի:
ԳԹ – Ինչ­պե՞ս կբնու­թագ­րեք ման­կա­պա­տա­նե­կան գրա­կա­նութ­յան վի­ճակն այ­սօր:
Ա. Վար­դան­յան – Լի­նե­լով ՀԳՄ ման­կա­պա­տա­նե­կան գրա­կա­նութ­յան բա­ժան­մուն­քի վա­րիչ՝ լավ ծա­նոթ եմ այ­սօր հրա­տա­րակ­վող գրքե­րին: Կան ե­րի­տա­սարդ ստեղ­ծա­գոր­ծող­ներ, ո­րոնք չեն հա­մար­ձակ­վում գրել։ Ես փոր­ձում եմ ստեղ­ծել ինք­նու­րույն, օ­րի­գի­նալ գրա­կա­նութ­յուն, ո­րը շատ ող­ջու­նե­լի է:
Սիր­ված ու ճա­նաչ­ված մեր ման­կա­գիր­նե­րից շա­տե­րը հե­ռա­ցել են կյան­քից՝ Էդ­վարդ Ա­վագ­յան, Յու­րի Սա­հակ­յան, Սու­րեն Մու­րադ­յան, Եր­վանդ Պետ­րոս­յան: Այ­սօր, ցավոք, քչերն են կա­րո­ղա­նում գրել մա­նուկ­նե­րի հա­մար: Դա շատ բարդ ժանր է: Խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րի մտայ­նութ­յուն էր, որ մա­նուկ­նե­րին պետք է դաս­տիա­րա­կել, այ­սինքն՝ գրել ոչ թե մա­նուկ­նե­րի հա­մար, այլ ա­սես մե­ծե­րի՝ դաս­տիա­րակ­չա­կան թե­զե­րով: Մա­նուկ­նե­րի հա­մար գրվող գրա­կա­նութ­յու­նը պի­տի լի­նի ու­րախ, զվարթ, գե­ղե­ցիկ լեզ­վով, ե­թե բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն է, ե­րե­խան պի­տի հեշ­տութ­յամբ ան­գիր ա­նի: Պա­տա­հա­կան չէ, որ (ես իմ ման­կութ­յու­նից եմ հի­շում) ա­մե­նա­բարդ, դժվար ըն­թեռ­նե­լին հենց մեր մայ­րե­նիի դա­սագր­քերն էին, ո­րով­հետև ճիշտ չէին կազ­մում: Պետք է ընտ­րել լա­վա­գույն ման­կա­գիր­նե­րի լա­վա­գույն գոր­ծե­րը, որ­պես­զի մայ­րե­նի լեզ­վի ըն­թեր­ցա­նութ­յու­նը հա­ճե­լի լի­նի ե­րե­խա­յի հա­մար:
Ու­զում եմ հա­տուկ շեշ­տել այ­սօր­վա մեր ման­կա­գիր­նե­րի ա­նուն­նե­րը՝ Լի­պա­րիտ Սարգս­յան, Էդ­վարդ Մի­լի­տոն­յան, ես՝ Ա­նուշ Վար­դան­յանս, որ ար­դեն ման­կա­կան 6 ժո­ղո­վա­ծո­ւի հե­ղի­նակ եմ, Սա­թե­նիկ Ղա­զար­յան, Օլ­գա Դար­յան, Ալ­վարդ Հով­սեփ­յան, ե­րի­տա­սարդ ման­կա­գիր Սու­սան­նա Հով­հան­նիս­յան, ար­տա­սահ­մա­նում ապ­րող հայ ման­կա­գիր­նե­րից՝ Հելեն Ա­վագ­յան, Լ­յուդ­մի­լա Շել­լունց, Ն­վարդ Կա­րում­յան, Սոն­յա Ստ­րա­լեց­կի: Հու­սով եմ, այս ա­նուն­նե­րը հան­րա­ճա­նաչ կդառ­նան հայ ըն­թեր­ցո­ղին:
Ու­զում եմ շեշ­տել, որ ման­կա­պա­տա­նե­կան հրա­շա­լի գրքեր ստեղծ­վում են, սա­կայն հե­ղի­նա­կը չի կա­րո­ղա­նում տպագ­րել. դա շատ ցա­վոտ հարց է: Ծ­նող­նե­րը գնում են շքեղ կազ­մե­րով գրքեր, ո­րոնց բո­վան­դա­կութ­յու­նը պարզ չէ՝ ինչ­պի­սին է: Խմ­բա­գիր­ներն այ­սօր քիչ են, հրա­տա­րա­կիչ­նե­րը հակ­ված չեն ար­դի լա­վա­գույն գրա­կա­նութ­յուն տպագ­րե­լու, հիմ­նա­կա­նում դա­սա­կան գրա­կա­նութ­յուն են վե­րատ­պում: Դա շատ է խան­գա­րում այ­սօր­վա ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րի և­ ըն­թեր­ցող­նե­րի հետ կա­պի կա­յա­նա­լուն: Հու­սով ենք, Մ­շա­կույ­թի նա­խա­րա­րութ­յու­նը կկա­րո­ղա­նա վե­րա­կանգ­նել այն ա­վան­դույ­թը, որ լա­վա­գույն ման­կա­պա­տա­նե­կան գրքե­րը տպագր­վեն և հաս­նեն նախ՝ գրա­դա­րան­նե­րին, ա­պա՝ ըն­թեր­ցող­նե­րին, և լի­նի ար­տա­դա­սա­րա­նա­կան ըն­թեր­ցա­նութ­յուն:
ԳԹ – Ժան­րի «ե­րի­տա­սար­դաց­ման» մի­տում­ներ կա՞ն այ­սօր:
Ա. Վար­դան­յան – Շատ քիչ են գրում մա­նուկ­նե­րի հա­մար: Մր­ցույթ­ներ են կազ­մա­կերպ­վում ե­րի­տա­սարդ­նե­րի հա­մար, որ­պես­զի գրեն, բայց, ճիշտն ա­սած, դա շատ դժվար է: Հի­մա այս­պի­սի մի մո­տե­ցում կա. վերց­նում են ե­ղած հե­քիաթ­նե­րը, մշա­կում են, ներ­կա­յաց­նում իբրև հե­ղի­նա­կա­յին: Կար­դում ես, բայց թույլ են: Ման­կա­կան ինք­նու­րույն գրա­կա­նութ­յուն ստեղ­ծե­լը շատ բարդ է ամ­բողջ աշ­խար­հում: Ռուս գրա­կա­նութ­յան մեջ էլ հին ա­նուն­ներ են շրջա­նառ­վում:
ԳԹ – Որ­քա­նո՞վ են մրցու­նակ հայ ման­կա­գիր­նե­րի գոր­ծե­րը ար­տերկ­րում:
Ա. Վար­դան­յան – Վեր­ջերս թարգ­ման­վել է Էդ­վարդ Մի­լի­տոն­յա­նի «­Բա­դալ բա­դի­կի ճամ­փոր­դութ­յու­նը» գիր­քը պարս­կե­րեն, ան­գամ վե­րա­հ­րա­տա­րակ­վել է: Գիր­քը լավ լսա­րան է գտել Պարս­կաս­տա­նում: Ման­կա­կան գրա­կա­նութ­յան լա­վա­գույն նմուշ­նե­րը, ո­րոնք այ­սօր ստեղծ­վում են, ե­թե թարգ­ման­վեն, տա­րած­վեն, ան­պայ­ման ի­րենց տե­ղը կգտնեն հա­մաշ­խար­հա­յին մշա­կույ­թի մեջ: Հա­յոց լեզ­վով ստեղծ­վող գրա­կա­նութ­յու­նը այն­քա­նով է կա­ղում, որ փոքր է ըն­թեր­ցո­ղա­կան լսա­րա­նը: Ե­թե պե­տութ­յան կող­մից թարգ­ման­վեն, ներ­կա­յաց­վեն այ­սօր­վա հե­տաքր­քիր ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րը, կար­ծում եմ, մրցու­նակ կլի­նեն:
Պատ­րաստ­վում ենք ման­կա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի ան­թո­լո­գիա հրա­տա­րա­կել: Հու­սով ենք, այդ­տեղ հա­վաք­ված ման­կա­պա­տա­նե­կան ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րը հե­տա­գա­յում կմտնեն դա­սա­գիրք, ինչ­պես նաև կթարգ­ման­վեն ու­րիշ լե­զու­նե­րով:

Շա­քե ԵՐԻՑՅԱՆ

ՆԱՆԵ

ԹԵ ԻՆՉՊԵՍ ԾԱՂԿԵՑԻՆ ԿԱԿՏՈՒՍՆԵՐԸ

Գն­դաձև տերև­նե­րով կակ­տուս­նե­րի թա­գա­վո­րութ­յու­նը գրե­թե ոչն­չով չէր տար­բեր­վում նրա շուր­ջը կամ ա­նա­պա­տի հե­ռու և մո­տիկ տա­րածք­նե­րում գտնվող կակ­տուս­նե­րի այլ թա­գա­վո­րութ­յուն­նե­րից: Տար­բե­րութ­յու­նը միայն նրանց տերև­նե­րի և ցո­ղուն­նե­րի ձևե­րի ու չա­փե­րի մեջ էր: Իսկ բնա­վո­րութ­յամբ և սուր ու կո­պիտ փշե­րով նրանք բո­լորն էլ ի­րար նման էին:
Ա­նա­պա­տը լցված էր այդ փշա­պատ ու տգեղ թուփ-ծա­ռե­րով և­ ան­սահ­ման չա­րութ­յամբ՝ թե՛ մե­կը մյու­սի, թե՛ այ­լոց նկատ­մամբ: Ն­րանք ողջ օ­րը վե­ճե­րի մեջ էին՝ տա­րած­քի հա­մար, աղ­մու­կի պատ­ճա­ռով կամ էլ՝ հենց այն­պես. «Էյ, դո՛ւ, հե­ռու ին­ձա­նից, թե չէ պա­տառ-պա­տառ կա­նեմ»… Եվ սուր փշե­րը մխրճվում էին կող­քի­նի գլխիկ­նե­րի մեջ: «Ինձ հան­գիստ թող, քո թու­նա­վոր շնչից մա­քուր օդ չի մնա­ցել այս­տեղ»:
Ու նո­րից փշե­րով հար­ձակ­վում էին ի­րար վրա: Եվ այդ­պես ողջ օ­րը:
Եվ ա­հա, գնդաձև կակ­տուս­նե­րի թա­գա­վո­րութ­յու­նում հայտն­վեց մե­կը, ով մի քիչ տար­բեր էր բո­լո­րից։ Նա շատ հուզ­վում էր ա­մեն մի կոպ­տութ­յուն տես­նե­լիս և­ իր աչ­քե­րից թափ­վող ջրի կա­թիլ­նե­րով բո­լո­րին զար­մաց­րել էր: Մայր կակ­տուսն ան­հան­գիստ էր նրա հա­մար, այդ պատ­ճա­ռով էլ փոք­րի­կին տե­ղա­վո­րեց հնա­րա­վո­րինս ի­րեն մո­տիկ, որ կա­րո­ղա­նա հսկել նրան:
Փոք­րիկն ար­դեն ա­վա­զի մեջ բա­վա­կա­նին ամ­րաց­րել էր ար­մատ­նե­րը և­ իր նոր կյան­քի մա­սին էր մտո­րում: Քա­նի որ շուր­ջը ո­չինչ նրան դուր չէր գա­լիս, աչ­քե­րը հա­ռում էր դե­պի վեր և­ եր­կար հետ­ևում էր երկն­քին: Այն­տեղ ա­մեն բան այն­քան գե­ղե­ցիկ էր՝ գի­շե­րա­յին երկն­քում կայծկլ­տա­ցող աստ­ղե­րը, արևի դե­ղին սկա­վա­ռա­կը, ա­նեզր կա­պույ­տը: Իսկ մի օր՝ ար­ևա­ծա­գին, հո­րի­զո­նի փե­շե­րի վրա ամ­պի մի պա­տա­ռիկ հայտն­վեց, նա վար­դա­գույն էր ու երկն­քին բաց­ված մի ծաղ­կի էր նման: Կակ­տու­սի­կը եր­բեք ծա­ղիկ չէր տե­սել, բայց հմայ­վել էր ամ­պի­կի տես­քով. «Ինչ­պես կու­զեի, որ այդ փոք­րիկ ամ­պիկն ի­մը լի­ներ: Ին­չո՞ւ այս­տեղ ոչ մի գե­ղե­ցիկ բան չկա»,- տխուր մտա­ծում էր նա:
Մի օր ե­րա­զում նա երկն­քում մի ծե­րու­նու տե­սավ: «Ես այս­տե­ղից ա­մեն բան տես­նում եմ,- ա­սաց ծե­րու­նին,- և քո ե­րա­զան­քի մա­սին էլ գի­տեմ: Ու քա­նի որ դու բա­րի ես, կստա­նաս այն: Դա իմ նվե­րը կլի­նի քեզ, ա­վե­լի ճիշտ, պարգ­ևը՝ քո բա­րի սրտի հա­մար: Իմ նվե­րը այն վար­դա­գույն ամ­պի­կից էլ գե­ղե­ցիկ կլի­նի»:
«Իսկ ե՞րբ կստա­նամ այն»,- ան­համ­բեր հարց­րեց կակ­տու­սի­կը: «­Շու­տով, շատ շու­տով»,- պա­տաս­խա­նեց երկ­նա­յին ծե­րու­նին:
Փոք­րիկ կակ­տու­սը բա­ցեց աչ­քերն ու նա­յեց այս ու այն կողմ։ Ա­մեն բան նույնն էր՝ նույն գզվռտոցն ու հայ­հո­յա­խառն աղ­մու­կը: Բայց հան­կարծ իր գլխի­կի աջ կող­մում նա մի կլոր ե­լուստ տե­սավ, ո­րը ժամ առ ժամ մե­ծա­նում էր: Մի եր­կու օ­րից ար­դեն փար­թա­մա­ցած բող­բո­ջը բա­ցեց իր վար­դա­գույն, խո­շոր ծաղ­կա­թեր­թե­րով գլխի­կը: Կակ­տու­սի­կը հիաց­մուն­քից քա­րա­ցել էր. այդ ծա­ղիկն ի­րոք այն ամ­պից էլ գե­ղե­ցիկ էր:
Չ­նա­յած մինչ այդ կակ­տուս­նե­րից ոչ մե­կը որ­ևէ գե­ղե­ցիկ բան չէր էլ ե­րա­զում կամ նկա­տում, բայց հի­մա նրանք հան­կարծ ան­ծա­նոթ մի բան զգա­ցին ի­րենց մեջ: Ծա­ղի­կը բո­լո­րին հիաց­րել էր: Թա­գա­վո­րութ­յու­նում նա­խան­ձը ա­լիք տվեց ու տա­րած­վեց ծայ­րից ծայր:
Կակ­տու­սի­կին մոտ գտնվող­նե­րը փոր­ձում էին ձգվել ա­վե­լի մոտ և պա­տա­ռո­տել ծաղ­կի նրբին թեր­թե­րը: Միայն թե կակ­տու­սի­կի վրա հայտն­ված նո­րա­նոր բող­բոջ­նե­րը ի­րար ետ­ևից սկսե­ցին ծաղ­կել, ու շու­տով փոք­րիկ կակ­տու­սը ոտ­քից գլուխ զար­դար­ված էր խո­շոր, վար­դա­գույն ծա­ղիկ­նե­րով: Հի­մա ար­դեն կակ­տուս­նե­րի մեջ ո­մանք չա­րութ­յան ու վե­ճե­րի հա­մար ար­դեն ժա­մա­նակ չու­նեին: Ն­րանք պար­զա­պես ամ­բողջ օ­րը աչք­նե­րը չէին կտրում այդ հրաշ­քից ու… ե­րա­զում էին, այն­պես էին ու­զում նրա նման գե­ղե­ցիկ լի­նել:
Եվ մի օր նրան­ցից ա­մե­նա­շա­տը դա ցան­կա­ցո­ղը նույն­պես ծաղ­կեց. նրա ու­րա­խութ­յա­նը չափ չկար: Կող­քի կակ­տուսն էլ՝ այդ հմայ­քի շո­ղե­րից ջեր­մա­ցած, շու­տով ապ­շան­քով տե­սավ, որ իր վրա էլ բող­բոջ-ե­լուստ­ներ են հայտն­վել: Այդ­պես, քիչ առ քիչ թա­գա­վո­րութ­յան բո­լոր կակ­տուս­նե­րը ծաղ­կե­ցին: Այլևս վեճ ու կռիվ չկար այն­տեղ, կակ­տուս­նե­րը մեղ­մա­ցել էին, ա­վե­լի զբաղ­ված էին ի­րենց բող­բոջ­նե­րը հաշ­վե­լով և­ ի­րենց ու շրջա­պա­տի կակ­տուս­նե­րի ծա­ղիկ­նե­րի բույրն ու գե­ղեց­կութ­յու­նը վա­յե­լե­լով: Ն­րանք այլևս մեկ­մե­կու չէին բոթ­բո­թում, ծա­կում փշե­րով:
«­Հար­գե­լի՛ս,- ա­սում էր անզ­գու­շո­րեն կող­քի­նին վնա­սած մե­կը,- նե­րիր, չնկա­տե­ցի»,- և­ իր ցո­ղու­նը մի կողմ էր քա­շում: «Օհ, ա­նու­շի՛կս, քո տեղն ինչ նեղ է. կա­րող ես հան­գիստ այս կողմ տա­րա­ծել տերև­ներդ»,- ա­սում էր մեկ ու­րի­շը՝ հար­գան­քով տեղ բա­ցե­լով հար­ևա­նի հա­մար:
Ն­րանք ա­վե­լի փոր­ձում էին դե­պի վեր ա­ճել, որ այլևս չխան­գա­րեն ի­րար:
Մ­յուս կակ­տուս­նե­րի թա­գա­վո­րութ­յուն­ներն էլ նա­յե­ցին, նա­յե­ցին այդ ծաղ­կա­հան­դե­սին և­ ի­րենք էլ լցվե­ցին գե­ղեց­կութ­յան ու բա­րութ­յան կա­խար­դան­քով: Ն­րանց մոտ էլ ծա­ղիկ ծաղ­կի վրա էր բաց­վում, և­ ա­նա­պատն ար­դեն մի երփ­նե­րանգ գորգ էր դար­ձել:
Ու շա­տերն էին գա­լիս հե­ռու հե­ռու­նե­րից՝ հիա­նա­լու դե­ղին ա­վազ­նե­րում բաց­ված այդ հրաշ­քով:

 

Նու­նե ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

ՁՆԾԱՂԻԿԸ

Ձն­ծա­ղի­կը գլու­խը մի կերպ հա­նեց ձյան տա­կից, ա­չիկ­նե­րը խոր քնից հե­տո բա­ցեց ու չորս կող­մը նա­յեց։
– Ինչ շատ լո՜ւյս է… Եվ ինչ ցո՜ւրտ է…
Ձ­յան տակ մութ էր ու տաք։
Ձն­ծա­ղի­կը սպի­տակ էր։ Ձ­յունն էլ էր սպի­տակ, և­ այդ ան­ծայր սպի­տա­կից նրա աչ­քե­րը ցա­վում էին։ Ձն­ծա­ղի­կը վեր նա­յեց։ Եր­կին­քը կա­պույտ-կա­պույտ էր, և­ այդ կա­պույտն այն­քան գրա­վիչ էր, այն­քան մեղմ, որ Ձն­ծա­ղի­կը ձգվեց դե­պի եր­կինք և­ իր մեջ առ­նե­լով երկն­քի մեղմ կա­պույ­տը՝ ինքն էլ դար­ձավ երկ­նա­գույն։ Իսկ նրա ո­տի­կը դուրս չե­կավ ձյան մի­ջից ու այդ­պես էլ սպի­տակ մնաց։
Հե­տո Ձն­ծա­ղի­կը զգաց, որ ին­քը մե­նակ է։
– Ին­չո՞ւ եմ մե­նակ,- տ­խուր հարց­րեց Ձն­ծա­ղի­կը։
– Ո­րով­հետև դու ձյան ծա­ղիկն ես,- ա­սաց եր­կին­քը։
– Վա՜յ, ու­րեմն ես պի­տի միշտ մե­նա՞կ մնամ,- ա­վե­լի տխրեց Ձն­ծա­ղի­կը։
– Դու մե­նակ չես, ես էլ եմ այս­տեղ,- նվազ ձայ­նով ա­սաց ինչ-որ մե­կը։
Ձն­ծա­ղի­կը շուր­ջը նա­յեց և տե­սավ մի մեծ թուփ։
– Դու ո՞վ ես,- զար­մա­ցած հարց­րեց Ձն­ծա­ղի­կը։
– Ես Մաս­րե­նին եմ։ Ամ­բողջ ձմեռ կանգ­նել եմ այս­տեղ, կրծքով ըն­դու­նել բո­լոր հող­մե­րը, իսկ հի­մա հոգ­նած ու ու­ժաս­պառ, սպա­սում եմ գար­նա­նը։
– Ինչ լա՜վ է, ես մե­նակ չեմ,- Ձն­ծա­ղի­կը ձգվեց դե­պի Մաս­րե­նին։
– Ես էլ եմ շատ ու­րախ,- ա­սաց Մաս­րե­նին,- մե­նակ տխուր էր։ Մենք միա­սին կզրու­ցենք, ժա­մա­նակ կանց­կաց­նենք ու կդի­մա­վո­րենք գա­րու­նը։
Փոք­րիկ Ամ­պի­կը, որ հայտն­վեց Ձն­ծաղ­կի ու Մաս­րե­նու գլխա­վեր­ևում, ու­րա­խա­ցավ, հուզ­վեց նրանց բա­րե­կա­մութ­յու­նից ու լաց ե­ղավ։ Ու քա­նի որ Ամ­պի­կի ար­տա­սու­քը տաք էր, ձյու­նը հալ­վեց ու միա­ցավ այդ ար­տա­սու­քին։ Ու­րախ առ­վա­կը կար­կա­չեց ու չորս կող­մից մաք­րեց ձյան հետ­քե­րը։
Ձն­ծա­ղիկն ու Մաս­րե­նին ու­րախ ձայ­նակ­ցե­ցին առ­վա­կի կար­կա­չին։
Եր­կին­քը ժպտաց բա­րի-բա­րի ժպի­տով, իսկ Ար­ևը ծա­փա­հա­րեց իր նարն­ջե ճա­ռա­գայթ­նե­րով։
Չորս կող­մը զրնգաց ու­րախ գա­րու­նը:

 

Լի­պա­րիտ
ՍԱՐԳՍՅԱՆ
ԾՆԾՂԱ
Ձուլ­ված պղինձ ու ա­նա­գից՝
Ափ­սե­ներ ենք մենք եր­կու,
Եղ­բոր նման ի­րար գա­լիս,
Ծափ ենք տա­լիս զրնգուն:
Մեր զնգո­ցը լսվել է դեռ
Այն օ­րե­րին հե­ռա­վոր,
Երբ որ Հայ­կը Բե­լին զար­կեց
Նետ-ա­ղե­ղով իր հզոր…
Ա­յո՛, շատ վաղ ենք ա­րար­վել,
Եվ մի բան էլ ա­սեմ ձեզ.
Ոչ մի հան­դես չի կա­տար­վել,
Տոն չի՛ նշվել ա­ռանց մեզ:

 

Զա­վեն
ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
ՄԱՐՏԱՐՎԵՍՏԻ ՎԱՐՊԵՏԸ

Ա­շա­կերտն եմ մեծ վար­պե­տի,
Ե՛ս էլ ար­դեն վար­պետ եմ, տե՛ս,
Ս­տա­ցել եմ կար­միր գո­տի,
Շու­տով սևն էլ կստա­նամ ես։
Հար­ված­ներ եմ տա­լիս ոտ­քով,
Պ­տույտ­նե­րով ճար­պիկ, ու­ժեղ,
Մար­զիչս միշտ մնում է գոհ,
Որ բռնում եմ ա­ռա­ջին տեղ։
Տ­ղան ճար­պիկ պի­տի լի­նի,
Ու­ժեղ, ազ­նիվ, ա­մուր կամ­քով,
Պաշտ­պա­նի հողն իր հայ­րե­նի
Նաև մար­զա­հաղ­թա­նա­կով։

 

Հո­վիկ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ՀԱՅԱՍՏԱՆ
Վաղն­ջա­կան երգ է,
Վառ գա­լի­քի եռք է
Հա­յաս­տա­նը։
Ար­ծիվ­նե­րի բույն է,
Աստ­ված­նե­րի տունն է
Հա­յաս­տա­նը։
Փոքր է ար­ևի պես,
Խորն է,
եր­կինքն ինչ­պես,
Հա­յաս­տա­նը։
Լու­սե Մա­սիս սար է,
Հա­վեր­ժի հա­մար է
Հա­յաս­տա­նը։

 

Վարդ­գես
ԽԱՆՈՅԱՆ
ԳԵՏԸ
Գետ իմ, Ե­ղե­գի՛ս,
Վա­զող ա­րա­հետ,
Դու հո­սում էիր
Իմ ման­կութ­յան հետ:
Ջա­հել ես հի­մա,
Ջա­հել, ինչ­պես ես,
Գի­տեմ, ինձ նման
Ե­րազ­ներ ու­նես…
Զրն­գում ան­վերջ,
Կան­չում ես կրկին,
Ա­փիդ՝ ծա­ռե­րի
Զմ­րուխտ ա­կան­ջին…

 

Գո­հար ԳԱԼՍՏՅԱՆ
ԱԶԱՏ ԹՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Թ­վա­բա­նութ­յան գրքիս
վան­դա­կում
Ե­րեք նա­պաս­տակ
ինձ էին սպա­սում։
Խն­դիրն ա­սում էր՝
գտիր պա­տաս­խան,-
Քա­նի՞ նա­պաս­տակ
վան­դակ­նե­րում կա՝
Ե­թե ու­նես հինգ
այդ­պի­սի վան­դակ։
Ու ես տասն­հինգ
սի­րուն նա­պաս­տակ
Փակ վան­դակ­նե­րից
թող­նում եմ ար­ձակ…

 

Սու­սան­նա ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

ԽԱՏՈՒՏԻԿ ԱՂՋԻԿԸ

Խա­տու­տիկ կամ, ինչ­պես հա­ճախ նրան ան­վա­նում են՝ խտուտ, խտու­տիկ, կռա­բան­ջար, վստահ եմ, բո­լորդ էլ տե­սել եք այ­գի­նե­րում, ցան­քե­րում, ա­րո­տա­վայ­րե­րում, մար­գա­գե­տին­նե­րում, գա­զոն­նե­րում:
Իսկ գի­տե՞ք, թե ինչ­պես են նրանք ա­ռա­ջա­ցել: Ե­թե ոչ, ա­պա լսեք իմ պատ­մութ­յու­նը:
Ան­տա­ռի բա­ցա­տում, փոք­րիկ մի տնա­կում աղջ­նակ էր ապ­րում: Շատ բա­րի, քնքուշ, ժպտե­րես ու թռվռան: Նա կա­րո­ղա­նում էր իր բա­րի, մեղմ, քնքուշ ձայ­նով, ան­գամ ձեռ­քի մի հպու­մով հանգս­տաց­նել, բու­ժել մարդ­կանց: Նա ու­ներ դե­ղին, եր­կար մա­զեր, որ հա­վա­քում էր ծաղ­կա­զարդ գլխա­շո­րի տակ:
Նա շրջում էր ան­տա­ռի մո­տա­կա գյու­ղե­րով և­ ով իր կա­րիքն ու­ներ, օգ­նում էր: Մար­դիկ նրան շատ էին սի­րում և­ ան­վա­նում էին Խա­տու­տիկ, որ նշա­նա­կում էր հանգս­տաց­նող: Խա­տու­տի­կը շատ էր սի­րում սո­խակ­նե­րի ա­նուշ եր­գը: Ն­րա ա­ռա­վո­տը սկսվում էր սո­խակ­նե­րին կե­րակ­րե­լով, նրանց հետ եր­գում էր և պա­րում:
Մի ան­գամ պա­տու­հա­նից նկա­տում է, թե ինչ­պես է ար­ծի­վը վեր­ևից ո­սո­խի թռիչ­քով մո­տե­նում բա­ցա­տում ա­նուշ դայ­լայ­լող սո­խակ­նե­րին: Խա­տու­տի­կը հապ­ճեպ վա­զում է դե­պի սո­խակ­նե­րը՝ նրանց փրկե­լու արծ­վի ճան­կե­րից, ոտ­քը դիպ­չում է քա­րին, վայր է ընկ­նում: Ն­րա դե­ղին, եր­կար մա­զե­րը փռվում են կա­նաչ­նե­րին: Եվ այն հատ­վա­ծում, որ­տեղ կպել են նրա մա­զե­րը, սկսում են ա­ճել ար­ևի նման վառ դե­ղին ծա­ղիկ­ներ: Իսկ քա­մու մի­ջո­ցով նրա թխա­վուն, սպի­տակ, թա­փան­ցիկ ու ե­թե­րա­յին փոք­րիկ սեր­մերն օ­դա­պա­րի­կի նման թռչում, տա­րած­վում են, և ծն­վում են հա­զա­րա­վոր այլ խա­տու­տիկ­ներ: Ըն­դա­մե­նը մեկ բույ­սը կա­րող է մե­ծա­քա­նակ սե­րունդ տալ: Այդ ծա­ղիկ-բույ­սը մար­դիկ ան­վա­նե­ցին աղջ­կա ա­նու­նով՝ խա­տու­տիկ:
Մար­դիկ սկսե­ցին այն օգ­տա­գոր­ծել որ­պես բու­ժիչ բույս, ան­գամ նրա ար­մատ­նե­րը բու­ժիչ հատ­կութ­յուն ու­նեն, իսկ խա­տու­տի­կով թե­յը հանգս­տաց­նում է, ցրում մարդ­կանց չար մտքե­րը՝ պա­րու­րե­լով բա­րութ­յամբ ու քնքշութ­յամբ:
Պատ­կե­րաց­րեք, ե­թե խա­տու­տի­կի բո­լոր սեր­մերն ա­ճեին, ա­պա կարճ ժա­մա­նա­կում կծած­կեին գրե­թե ողջ երկ­րա­գուն­դը: Եվ ա­մե­նուր կտի­րեր բա­րութ­յան մթնո­լորտ, մար­դիկ ա­վե­լի հան­գիստ կլի­նեին, բար­յա­ցա­կամ, հո­գա­տար:
Այն­պես որ, ե­թե ձեր շուր­ջը տես­նում եք դեղ­նա­վուն ծաղ­կին՝ խա­տու­տի­կին, մի փունջ հա­վա­քեք այդ բա­րութ­յու­նից և տա­րեք տուն: Ձեր տու­նը կլցվի ան­սահ­ման բա­րութ­յամբ:

 

Ռոզա ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
ԲԶԵԶՆ ՈՒ ՏՂԱՆ
Բ­զեզն եմ ես փոք­րիկ-փոք­րիկ,
Ու­նեմ թևեր ու զույգ տո­տիկ,
Բզբ­զում եմ, գնում, գա­լիս,
Խ­ռո­վում եմ, բայց չեմ լա­լիս:
Իսկ չար տղան խռով­կան,
Նե­ղաց­կոտ ու լալ­կան,
Ամ­բողջ օ­րը լաց է լի­նում,
Պատ­ճառն ինքն էլ չի հաս­կա­նում:
Մի՛ լաց, մի՛ լաց, գի՛ժ տղա,
Դուրս եկ բակ ու խաղ ա­րա,
Թե չէ թա­թիդ կնստեմ,
Որ չլռես՝ կխայ­թեմ:
Լալ­կան տղան վա­խե­ցավ,
Լա­ցը իս­կույն մո­ռա­ցավ,
Պա­հեց նրան ա­փի մեջ,
Հե­տը խա­ղում էր ան­վերջ:

 

Ս­տե­փան ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆ

ՏԱՏԻ ՇԱԼԸ
Տա­տի շա­լը՝
Տա­քուկ, տա­քուկ,
Տա­տի շա­լը՝
Փա­փուկ, փա­փուկ:
Տա­տը շա­լը
Ծն­կից պա­պի
Բե­րեց թո­ռան
Մեջ­քին կա­պի,
Որ լա­վա­նա
Մր­սած տե­ղը,
Շալն է տա­տի
Միակ դե­ղը:
Տա­տի շա­լը
Դեղ է կար­գին
Ձմ­ռան ցրտից
Մր­սած­նե­րին:
Տա­տի շա­լը՝
Սի­րուն, նախ­շուն,
Առ­նես վրադ
Ու մտնես քուն:
Ե­րազ տես­նես
Ու հիա­նաս,
Հենց որ զարթ­նես՝
Ա­ռող­ջա­նաս:

 

Էդ­վարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ

ԻՆՉՊԵՍ ՍՈՎՈՐԵՑԻ
ՇԱԽՄԱՏ ԽԱՂԱԼ

Փոքր ժա­մա­նակ ես շատ էի սի­րում խա­ղալ պահմ­տո­ցի, բռնո­ցի, յոթ քար, բան­կա-փլավ, բայց ա­մե­նից շատ՝ ֆուտ­բոլ։ Տ­ղեր­քով վա­զում էինք գնդա­կի ետ­ևից, մեկ-մեկ էլ գնդակն էր թռչում մեր գլխի վրա­յով ու մեր սրտի մի­ջով։ Գո­չում էինք՝ գո՜լ, գո՜լ, գո՜լ… ու թվում էր՝ ֆուտ­բո­լից զատ ու­րիշ ոչ մի խաղ ինձ չի դյու­թի։
Սա­կայն մի օր մեր տան բա­կում ա­վագ եղ­բայրս և ն­րա ըն­կե­րը նստած լուռ նա­յում էին սև­ ու սպի­տակ քա­ռա­կու­սի­նե­րով տախ­տա­կին ու նրա վրա շար­ժում տա­րօ­րի­նակ խա­ղա­քա­րեր։ Եղ­բորս հարց­րի.
– Ի՞նչ խաղ է։
Նա կա­մաց ա­սաց.
– Մի՛ խան­գա­րի, շախ­մատ է,- ու բռնե­լով ձիու նման սպի­տակ խա­ղա­քա­րը, մյուս խա­ղա­քա­րե­րի վրա­յով թռցնե­լով, դրեց խառ­նափն­թոր շար­ված խա­ղա­քա­րե­րի մոտ։
Ինձ գրա­վեց ձիու թռիչ­քը, ու­շա­դիր հետ­ևե­ցի, թե ինչ­պես է շա­րու­նակ­վե­լու խա­ղը։ Սև ու սպի­տակ խա­ղա­քա­րե­րը քշվում էին ա­ռաջ, ճա­կատ ճա­կա­տի զար­նում, ձիե­րը թռչում էին ա­ռաջ ու ետ։ Եղ­բայրս հայ­տա­րա­րեց.
– Շախ։
Ն­րա ըն­կե­րը զար­մա­ցած նա­յեց ու կմկմաց.
– Սա շախ է ու մատ, ո՞նց չնկա­տե­ցի, դու հաղ­թե­ցիր, հա­շի­վը հա­վա­սար­վեց։
Ն­րանք տախ­տա­կից դուրս ցրված խա­ղա­քա­րերն էլ վե­րա­դարձ­րին տախ­տա­կի վրա, շա­րե­ցին ու սկսե­ցին նո­րից խա­ղալ։
Ես մտա­ծե­ցի հետ­ևե­լով սո­վո­րել խա­ղը։
Ա­մե­նա­ճիշտ ու­ղին թռչող ձիու մեջ­քին ա­ներ­ևույթ նստելն էր ու վեր­ևից սո­վո­րե­լը, թե ինչ են ա­նում այն փոք­րիկ, ա­ռա­ջա­մար­տիկ խա­ղա­քա­րե­րը։ Թռ­չող ձին ինձ հու­շեց.
– Այդ փոք­րիկ խա­ղա­քա­րե­րը զին­վոր­ներ են կոչ­վում, նրանք քայ­լում են մե՛րթ մի քայ­լով, մե՛րթ եր­կու, ե­թե, ի­հար­կե, նոր են սկսե­լու խա­ղը, իսկ հե­տո միայն մի քայլ են ա­նում և թ­րե­րով հար­վա­ծում են շե­ղա­կի, ճիշտ է, թրե­րը չեն եր­ևում, բայց զին­վոր­նե­րը շե­ղա­կի հար­վա­ծե­լով, խա­ղա­դաշ­տից դուրս են վա­նում պարտ­ված զին­վո­րին կամ մյուս խա­ղա­քա­րե­րին, իսկ գի­տե՞ս, թե ինչ են կո­չում այն բարձր, սպի­տակ խա­ղա­քա­րե­րին։
– Ո՛չ,- ա­սա­ցի ես։
– Թա­գա­վոր են կո­չում, սև և սպի­տակ թա­գա­վոր­նե­րը կամ ար­քա­նե­րը, ինչ­պես ու­զում ես ա­սա, նրանք չեն նե­ղա­նա, քայ­լում են ծանր, ինչ­պես վա­յել է երկ­րի տի­րա­կա­լին, նրանք ձեռ­նա­մար­տից հե­ռու են, նրանց պի­տի պաշտ­պա­նեն մյուս խա­ղա­քա­րե­րը՝ փղե­րը, նա­վակ­նե­րը, դե, մեզ ար­դեն գի­տես՝ ձիե­րը, զին­վոր­ներն ա­ռա­ջին հեր­թին, իսկ ա­մե­նա­կար­ևոր պաշտ­պա­նը թա­գու­հին է, ա­հա, թա­գու­հին, սև գույ­նի, սրըն­թաց կտրում է իր դի­մա­ցի բաց վան­դակ­ներն ու հաս­նում սպի­տակ­նե­րի թի­կունք։ Թա­գու­հի­նե­րը կա­րող են քայ­լել և՛ ու­ղիղ, և՛ շե­ղա­կի, ե­թե, ի­հար­կե, նրանց չի սպառ­նում վտանգ, նրանք պետք է ու­շա­դիր լի­նեն, թե չէ մեկ էլ տե­սար մի ծան­րա­մար­մին փիղ իր ոտ­քի տակ կգցի թա­գու­հու քղանց­քը։ Հա՛, այն զին­վոր­նե­րի նման­նե­րին գի­տե՞ս ինչ են կո­չում։
– Դեռ ոչ,- պա­տաս­խա­նե­ցի։
– Դ­րանք հենց իմ ա­սած փղերն են. սև և սպի­տակ խա­ղա­քա­րե­րի փղե­րը քայ­լում են շե­ղա­կի, կա­րող են և՛ մեկ, և՛ յոթ քայլ ա­նել, ե­թե, ան­շուշտ, նրանց ճա­նա­պար­հը բաց լի­նի։ Դու ի­մա­ցիր, որ սև և սպի­տակ խա­ղա­քա­րերն ու­նեն սև և սպի­տակ փղեր, տա­րօ­րի­նակ է, չէ՞, նրանք ի­րար դեմ են պայ­քա­րում, սևե­րը՝ սև փ­ղե­րի, սպի­տակ­նե­րը՝ սպի­տակ­նե­րի, բայց ոչ միայն փղե­րի դեմ են պայ­քա­րում, նաև՝ մյուս հա­կա­ռա­կորդ խա­ղա­քա­րե­րի։
– Իսկ այն անկ­յուն­նե­րի խա­ղա­քա­րե­րին ի՞նչ են կո­չում։
– Լավ նկա­տե­ցիր, նրանց կո­չում են նա­վակ­ներ։ Այդ նա­վակ­նե­րը դեռևս ջրի ե­րես չեն տե­սել և մի քիչ տխուր են, նրանք քայ­լում են միայն ա­ռաջ կամ էլ կողք, կա­րող են քայ­լել մեկ վան­դակ ա­ռաջ կամ կողք և քայ­լել մինչև յոթ քայլ ա­ռաջ կամ կողք, ե­թե նրանց չսպառ­նա վտանգ։ Ն­րանք ցա­մա­քում այն­քան էլ վստահ չեն, այ ե­թե ջուր լի­ներ, նրանք կսա­հեին հե­ռո՜ւ-հե­ռու, կճամ­փոր­դեին աշ­խար­հով մեկ, և մենք էլ՝ նրանց հետ։
Ես վեր­ևից տե­սա, որ շախ­մա­տի տախ­տա­կի վրա ար­յան հետ­քեր կան և հարց­րի.
– Սի­րե­լի՛ ձիուկ, դա ի՞նչ ար­յուն է։
Ձին ժպտա­լով պա­տաս­խա­նեց.
– Դա ար­յուն չէ, դա քեզ թվում է, ինչ­պես կի­նո­նե­րում, մարդ­կանց սրտից իբր ար­յուն է հո­սում, բայց դա տո­մատ է կամ կար­միր ներկ, այդ­պես տպա­վո­րութ­յուն են ստեղ­ծում, իսկ քո տե­սածն իս­կա­պես ճա­կա­տա­մարտ է, պայ­քար, զո­հեր, սա­կայն՝ ոչ մի ար­յուն, քո եր­ևա­կա­յութ­յան մեջ է ար­յու­նը, սա խաղ է, և հա­ճախ պարտ­վո­ղը ըն­դու­նում է իր սխա­լը և ժպ­տում, իսկ հաղ­թողն էլ մե­ծա­հո­գա­բար ա­խո­յա­նի ձեռքն է սեղ­մում ու ցույց տա­լիս, թե որ­տեղ է սխալ­վել և­ ինչ­պես կա­րող էր ճիշտ խա­ղալ։ Շախ­մա­տիստ­նե­րից շա­տերն ի­րար ըն­կեր­ներ են, նրանք խա­ղա­լու պա­հին են ա­խո­յան։
– Ֆուտ­բո­լում ի­րար ոտք են ջար­դում, ոտք գցում,- ա­սա­ցի ես։
Ձին ա­սաց.
– Շախ­մա­տը մտքի խաղ է, ա­մեն ինչ նախ մտքում է կա­տար­վում, ա­պա՝ խա­ղա­տախ­տա­կին, ա­մեն խա­ղա­ցող նախ ինքն է ի­րեն մե­ղադ­րում վատ քայ­լի հա­մար։
– Դու մե­ղա­վոր չե՞ս սխալ քայ­լի հա­մար,- հարց­րի ես։
– Ո՛չ, ես խա­ղա­ցո­ղի նա­խագ­ծի ի­րա­գործ­ման դե­րա­կա­տարն եմ, ես ու խա­ղա­ցո­ղը միա­ձուլ­վում ենք. իմ սխա­լը նրանն է, նրա­նը՝ ի­մը։ Լի­նում է, որ խա­ղա­ցողն ի­րե­նից դժգո­հում է և ձգ­տում է կա­տա­րե­լա­գործ­ման, ա­ռանց դրա նա և­ ես չենք հաս­նի մեծ նվա­ճում­նե­րի՝ չեմ­պիո­նութ­յան։
– Իսկ դու երբ­ևէ չեմ­պիոն ե­ղե՞լ ես,- հարց­րի։
– Ես դար­ձել եմ ձեր թա­ղի չեմ­պիոն և միայն այդ­քա­նը, բայց ե­րա­զում եմ հաս­նել մեծ բար­ձունք­նե­րի։ Մի զո­րա­վար ա­սել է. «­Վատ է այն զին­վո­րը, որ չի ե­րա­զում գե­նե­րալ դառ­նալ», այդ­պես կա­րե­լի է ա­սել. «­Վատ է այն ձին, որ չի ե­րա­զում Պե­գաս դառ­նալ», Պե­գա­սը, գի­տես, չէ՞, թռչող, թևա­վոր, ա­ռաս­պե­լա­կան ձի է։
Խա­ղա­տախ­տա­կից հե­ռաց­վում էին խա­ղա­քա­րե­րը, հեր­թը հա­սավ իմ ձիուն, նա խի­զա­խո­րեն եղ­բորս ձեռ­քի մեջ տե­ղա­վոր­ված՝ թռավ ու զոհ­վեց։ Եղ­բայրս ա­սաց.
– Տե­սա՞ր, ինչ գե­ղե­ցիկ զո­հա­բե­րութ­յուն է։
– Չէ՛, չտե­սա, սխալ քայլ է, և­ ես հա­մար­ձա­կո­րեն ձիուն կու­տեմ,- ա­սաց եղ­բորս ըն­կե­րը և փ­ղով հար­վա­ծեց ձիուն։
Ձին ու ես, որ ա­ներ­ևույթ նստել էի ձիու վրա, հայտն­վե­ցինք խա­ղա­տախ­տա­կից դուրս, գետ­նին։ Ես շատ տխրե­ցի ձիու և­ ինձ հա­մար, բայց ձին կանգ­նեց ու խրոխտ ա­սաց.
– Եղ­բայրդ կհաղ­թի, ճիշտ էր ինձ զո­հե­լը, ես շատ ու­րախ եմ։
Ճիշտ որ, քիչ անց եղ­բայրս հաղ­թեց և հ­պարտ մրմնջաց.
– Տե­սա՞ր, որ ձիու զո­հա­բե­րութ­յու­նը ճիշտ էր։
– Եր­ևի,- հա­մա­ձայ­նեց եղ­բորս ըն­կե­րը,- պար­տութ­յու­նից դժգոհ չեմ, դու լավ խա­ղա­ցիր։ 2։1, ո­չինչ, է­լի խա­ղանք։
Ն­րանք շա­րու­նա­կե­ցին խա­ղալ, և­ ես այդ ե­րե­կո սո­վո­րե­ցի զին­վոր­նե­րի, ձիե­րի, փղե­րի, թա­գու­հի­նե­րի, նա­վակ­նե­րի ու թա­գա­վոր­նե­րի քայ­լե­րը, բայց դա շատ քիչ է, ես պի­տի մտա­ծել կա­րո­ղա­նամ, մտքիս մեջ քայ­լեր ա­նե­լու և քայ­լեր հաշ­վե­լու, դիր­քե­րը գնա­հա­տե­լու մեջ խո­րա­նամ, ո­րով­հետև շախ­մա­տը օվ­կիա­նի պես խորն է և­ ան­ծայր։ Լավ լո­ղալ, լավ թռչել, լավ և բա­րի մարդ դառ­նալ, նա կա­րող է հպար­տա­նալ հաղ­թե­լով, կա­րող է պարտ­վե­լիս չվհատ­վել, ձգտել նոր պայ­քա­րի ու հաղ­թա­նա­կի և կա­րող է ոչ-ո­քի ա­ռա­ջար­կել բո­լո­րին և­ ու­րա­խա­նալ, որ բո­լորն էլ խա­ղում են շախ­մատ ու թռչում ձիու հետ, ձիուն ձուլ­ված։

 

Ռո­լանդ ՇԱՌՈՅԱՆ

ՎԱԽԿՈՏՆԵՐԻ
ԳՅՈՒՂԸ

Ե­ղել է, չի ե­ղել, այդ­պես է ե­ղել։ Ար­ջը եր­կար ժա­մա­նակ մեղր է փնտրել ու չի գտել։
Ջ­ղայ­նա­ցել է, թոն­թո­րա­ցել, մռթմռթո­ցը գցել և վա­զել, մտել մի գյուղ։
– Հե՜յ, գյու­ղա­ցի­նե՛ր,- գոռ­գո­ռա­ցել է ար­ջը, ձե­նը գլու­խը գցել,- շո՛ւտ ա­րեք, շուտ, ով, ինչ­քան մեղր ու­նի՝ բե­րե՛ք, թե չէ՝ ա՛յ, հորս պես կա­նեմ։
– Վա՜յ, վա՜յ, ա՛րջ եղ­բայր, մի՛ ա­րա, խնդրում ենք, մի՛ ա­րա, հի­մա կբե­րենք, միայն խնդրում ենք, հորդ պես չա­նես,- ա­սում են գյու­ղա­ցի­նե­րը և բե­րում, ով ինչ­քան մեղր ու­նի։
Բե­րում են, իսկ արջն ու­տում է, ու­րա­խութ­յու­նից թռչկո­տում, ար­ջա­պար տա­լիս, է­լի է ու­տում, ու­րա­խութ­յու­նից գլու­խը կորց­նում է, ու­տում է ու ու­տում։
Իսկ երբ մի լավ կշտա­նում է և­ ու­զում է ետ դառ­նալ ան­տառ, գյու­ղա­ցի­նե­րից մե­կը, որ
այն­քան էլ վախ­կոտ չէր, մո­տե­նում է նրան և հարց­նում.
– Ա՛րջ եղ­բայր, խնդրում եմ, մի ա­սա տես­նենք, հայրդ ի՞նչ է ա­րել։
– Հե՛չ, եղ­բա՛յր, հայրս մի օր մտել է գյուղ և մեղր է ու­զել։ Շատ է ու­զել, չեն տվել, լաց է ե­ղել և թո­ղել հե­ռա­ցել է, հա՜, հա՜, հա՜,- ծի­ծա­ղում է ար­ջը և­ ու­րախ-զվարթ գնում ան­տառ։

 

Տիգ­րան  ՆԻԿՈՂՈՍՅԱՆ

ԱՍՏՂԻԿԻՆ

Հե­ռա­խո­սը զան­գում ան­վերջ՝
Կան­չում է գոր­ծի,
Մի բժիշկ ու քսան տիկ­նիկ,
Ո՞ր մե­կին հաս­նի։
Մեծ մայ­րի­կը իր հոգ­սե­րով՝
Չի էլ նկա­տում,
Թե Աստ­ղի­կը իր սեն­յա­կում
Ո՜նց է չար­չար­վում։
Ջեր­մա­չա­փը ցույց չի տա­լիս,
Իսկ դեղ՝ չեն ու­զում,
Հ­յու­թը տաք է, թե­յը սառն է,
Ո­չինչ չի օգ­նում։
Մինչ­դեռ դրսում ձյու­նը կան­չում,
Հե­քիաթ է պատ­մում,
Մի՞­թե պարզ չէ՝ տիկ­նիկ­նե­րը
Խա­ղալ են ու­զում։

 

Ալ­վարդ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

ԱՄՊԻԿ-ԶԱՄԲԻԿԸ
Նա­յի՛ր սա­հող այն ամ­պի­կին՝
Թա­փա­ռա­կան չալ զամ­բի­կին։
Ախր, ի՞նչ է ամ­պիկն ու­զում,
Ի՞նչն է նրան
այդ­պես հու­զում…
Կար­ծես մե­կին կա­րո­տում է,
Տե՜ս, շիթ առ շիթ
կաթկ­թում է,
Շատ է ու­զում տա­նը լի­նել,
Ծով-մայ­րի­կի
գրկում նիր­հել:
Վա­ղոր­դայ­նին ու­զում է գալ,
Ծաղ­կանց շուր­թին ցո­ղիկ շաղ տալ,
Շա­ղով պա­տել թուփ ու տերև
Եվ ար­ևին ա­սել՝ բարև:
Կամ թա­փա­ռել երկն­քում բաց՝
Իր բար­ձուն­քից նա­յե­լու ցած…
Շա՜տ է ու­զում եր­գել, պա­րել,
Քույր ամ­պե­րին քնքուշ փար­վել,
Քա­մու թևով ճախ­րե՜լ, վա­զե՜լ,
Ծո­վին նա­յել ու ե­րա­զել…
Դե­գե­րում է ամ­պիկն այս­պես,
Փր­փուր բա­շով զամ­բի­կի պես։
Ախր, ի՞նչ է ամ­պիկն ու­զում,
Չենք հաս­կա­նում նրա լե­զուն:

 

Ժան­նա ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
ԱՐԱՐԱՏԸ
– Ա­սա, մայ­րի՛կ, ես ո՞վ եմ,
Եվ ինչ է իմ ա­նու­նը,
Պա­պիկն ա­սաց, որ հայ եմ,
Հայ­րե­նիքն է իմ տու­նը:
Որ հե­տո էլ մի սար եմ,
Որ այս­տեղ է իմ տու­նը,
Թեև հի­մա ես փոքր եմ,
Բայց մեծ է իմ ա­նու­նը:
– Քո ա­նու­նը, ի­մա­ցի՛ր,
Ա­րա­րատ է, լեռն է մեր,
Սո­վո­րիր, ու­ժե­ղա­ցի՛ր,
Որ դառ­նաս քո տան տե­րը:
Խոս­տա­նում եմ՝ մե­ծա­նամ,
Թող սա լսեն բո­լո­րը,
Ան­վանս տեր կդառ­նամ,
Հայ­րե­նի­քիս՝ զին­վո­րը:

 

Զեմ­ֆի­րա ԵՆՈՔՅԱՆ
ԲԱՐՁՈՒՆՔ
Թե­ղե­նի­սի բար­ձուն­քից
Ե­զերք­նե­րը դի­տե­ցի
Ու երկ­նա­հաս ամ­պե­րում
Ինձ օ­դե­ղեն զգա­ցի:
Հ­րա­շա­փառ աշ­խար­հից
Կար­կա­մե­ցի ես մի պահ,
Թ­վաց, թե ես բար­ձուն­քից
Դեպ ամ­պե­րը սլա­ցա:
Հեռ­վում Մա­սիսն էր հպարտ՝
Ձ­յու­նե թա­գը գա­գա­թին:
Ա­րա­գածն էլ՝ չորս գա­գաթ,
Լ­ճակ­նե­րը կա­տա­րին:
Իսկ Ս­ևա­նը փի­րու­զե՝
Կա­պույտ հրաշ­քը հա­յի,
Լե­րանց գո­տին իր կա­պել
Եվ նման էր ար­քա­յի:

 

Ա­նա­հիտ ԹԱՐՅԱՆ
ԵՐԿԻՆՔՆ ՈՒ ԼՈՒՍԻՆԸ

Ար­ևը գոր­ծից
Հոգ­նած գնաց տուն:
Եր­կին­քը քիչ-քիչ
Դար­ձավ անխն­դում.
Ձայ­նեց ար­ևի
Ետ­ևից.- Այդ ո՞ւր…
Ուշ էր եր­ևի,
Եվ է՛լ կանչն էր զուր…
Եր­կին­քը վշտից
Պատ­վեց թուխ­պե­րով,
Սրթսր­թաց ցրտից.
Ամ­պե ուղ­տե­րով
Բուրդ բե­րեց կույտ-կույտ,
Գ­զեց, մա­նեց թել,
Շալ գոր­ծեց շուտ-շուտ՝
Տա­քուկ ու թեթև…
Ա­մուր փա­թաթ­վեց
Շա­լով ամ­պահ­յուս
Եվ ար­ցունք թա­փեց՝
Տ­խուր ու ան­հույս…
Նո­րած լու­սի­նը
Ս­փո­փեց.- Հո­գի՛ս,
Մո­ռա­ցի՛ր սի­նը,
Քեզ պա­հի՛ր հան­գիստ.
Ար­ևը գնա՞ց…
Ի՞նչ է ե­ղել, որ…
Աչ­քերդ լա՜յն բաց,
Մի՛ մնա մո­լոր.
Տե՛ս, թե քո շուր­ջը
Որ­քա՜ն աստ­ղեր կան…
Ընտ­րի՛ր մի փուն­ջը,
Մո­ռա­ցի՛ր նրան…
Եր­կին­քը պայ­թեց,
Կայ­ծա­կեց ցա­վից.
– Քեզ այդ ի՞նչ խայ­թեց…
Ի՞նչ ես ա­սում ինձ…
Հաս­կա­ցի՛ր, ան­մի՛տ,
Արևն ինձ հա­մար
Ե՛վ կյանք է, և՛ սիրտ,
Ե՛վ սեր է ան­մար…
Նա լույս է և հուր,
Խինդ է հա­րատև.
Աստ­ղե­րը քո բյուր
Չար­ժեն կես արև…

 

 ՏՌՈՒԶ ԱՄՊԻԿԸ

Ն­վարդ ԿԱՐՈՒՄՅԱՆ

Մի ա­մառ ա­ռա­վո­տից մինչև ե­րե­կո ան­դա­դար անձրև էր գա­լիս։ Այս անձր­ևի դա­դա­րի մա­սին տե­ղե­կութ­յուն ստա­նա­լու հա­մար գլուխս դուրս հա­նե­ցի պա­տու­հա­նից ու նա­յե­լով երկն­քին՝ ա­սա­ցի.
– Սա դեռ ինչ­քա՞ն է գա­լու։
– Դ­րա մա­սին միայն Տ­ռուզ Ամ­պի­կը գի­տի,- լսե­ցի ես ի պա­տաս­խան։
«Տ­ռուզ Ամ­պի՞­կը,-մտա­ծե­ցի ես,- դա ո՞վ է»։
Հի­շո­ղութ­յուն­ներ, որ ու­նեի «Տ­ռուզ» բա­ռի հետ կապ­ված, ինձ տա­նում էին դե­պի իմ մայ­րի­կը։ Մե­կը կապ­ված էր աշ­նա­նա­յին գու­նա­զարդ շու­կա­յի հետ, ուր մայ­րի­կիս ձեռ­քը բռնած գնում էինք «տռուզ, տռուզ ըն­կույզ» առ­նե­լու։ Մ­յուս հի­շո­ղութ­յու­նը կապ­ված էր հա­յաս­տան­յան ամ­ռան մի շոգ օր­վա հետ, երբ մեր հար­ևան­նե­րը, տես­նե­լով բա­կի ե­րե­խա­նե­րից մե­կին, ա­սա­ցին.
– Վա՜յ, հը­լը մի նա­յեք՝ ի՜նչ տռուզ, տռուզ թու­շիկ­ներ ու­նի մեր Ա­րա­մի­կը։
Մեկ էլ հի­շում եմ, ա­մա­նոր­յա տո­նե­րին, երբ մայ­րիկս ու քույրս մեր ա­վան­դա­կան թփով տոլ­ման էին փա­թա­թում, մայ­րիկս ա­նընդ­հատ ա­սում էր.
– Տ­ռուզ, տռուզ փա­թա­թիր։
Եվ հի­մա էլ՝ «Տ­ռուզ Ամ­պիկ»։ Նա­յե­ցի վեր, որ­տեղ և­ ապ­րում էր «Տ­ռու­զը», ու միակ բա­նը, որ կա­րո­ղա­ցա տես­նել, եր­կինքն էր, որ գտնվում էր մի հսկա, մոխ­րա­գույն ամ­պի գրկում, և որ­քան էլ որ կա­պու­տակ եր­կին­քը փոր­ձում էր ա­զատ­վել նրա­նից, չէր ստաց­վում։ Հենց այդ մտքե­րով էլ մտա ան­կո­ղին ու «Տ­ռու­զի» հետ միա­սին քնե­ցի։
Ա­ռա­վոտ­յան նա­յե­ցի, ար­ևը ար­դեն շա՜տ վեր­ևում էր, ծի­տիկ­նե­րը վա­ղուց սկսել էին ի­րենց ծլվլո­ցը, անձր­ևից հե­տո ա­մեն ինչ թար­մա­ցել ու կա­նաչ էր հա­գել։ Միայն թե «Տ­ռուզ Ամ­պի­կից» այլևս ո­չինչ չէր մնա­ցել, ոչ մի հետք։ Հենց այս­տեղ էր, որ հաս­կա­ցա, թե ինչ էր նշա­նա­կում «տռու­զը», և որ­քան հա­մեղ էին տռուզ-տռուզ ըն­կույզ­նե­րը, թե ինչ ա­ռողջ բա­լի­կի մա­սին էին խո­սում բա­կում, և հի­շե­ցի մայ­րի­կիս այն­քան հա­մեղ, տռուզ-տռուզ տոլ­մա­յի բուր­մունքն ու հա­մը։
Հե­լեն ԱՎԱԳՅԱՆ
ԱԼԱՐԿՈՏԸ
Պառ­կել է թախ­տին
Տ­ղան ա­լար­կոտ,
Մտ­քով հա­սել է
Երկն­քին էլ մոտ:
Տուն գա­լու ճամ­փին՝
Օգ­նել պա­պի­կի,
Ջ­րել է ի­րենց
Բեր­քա­տու այ­գին:
Հե­տո էլ՝ ցա­նել
Պես-պես ծա­ղիկ­ներ,
Հա­վե­րին տվել
Կո­րեկ-հա­տիկ­ներ:
Ու այդ­պես հե­ռու
Հա­սել է մտքով,
Ա­մեն տեղ ե­ղել
Մի­միայն ոտ­քով:
Ան­չափ հոգ­նել է
Տ­ղան ա­լար­կոտ,
Թող հանգս­տա­նա
Մինչև ա­ռա­վոտ…

 

Ա­նուշ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
ՀԵՔԻԱԹԱՅԻՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

Մի օր իմ չա­րաճ­ճի բա­լի­կը չէր քնում, չէր քնում, և վերջ: Ճիշ­տը որ ա­սեմ, ես ար­դեն դա­տար­կել էի իմ ի­մա­ցած հե­քիաթ­նե­րի տոպ­րա­կը: Ես Վի­քի­մե­դիա­յից գտա աշ­խար­հի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի օ­րո­րո­ցա­յին­նե­րը: Ման­կի­կը քնեց մեք­սի­կա­կան սի­րու­նիկ եր­գի հնչյուն­նե­րի ներ­քո… Ի­հար­կե նե­պա­լա­կանն էլ լավն էր, մա­նա­վանդ որ հնչում էին՝ նա նի, նա նի… ծա­նոթ բա­ռե­րը:
Ես խոր­հուրդ եմ տա­լիս աշ­խար­հի բո­լոր-բո­լոր մայ­րիկ­նե­րին. գտեք այդ մե­ղե­դի­նե­րը, և ձեր բա­լիկ­ներն ա­նուշ-ա­նուշ (իմ ա­նու­նից է) կքնեն…
Բայց, ախ, այդ բայ­ցը… ցնցո­ղը մեք­սի­կա­կա­նի կու­չի-կու­չի բառն էր: Պարզ է, դա նշա­նա­կում էր փոք­րիկ: Զար­մա­նա­լի է, որ մեր բար­բառ­նե­րից մե­կում պստիկ բա­ռը նույ­նա­հունչ է՝ կու­ճի պու­ճուր: Փոր­ձե­ցի մի փոքր (կու­ճուր) ծա­նո­թա­նալ Մեք­սի­կա­յի մշա­կույ­թին: Հան­կարծ հայտն­վե­ցի տա­տիկ Էս­մե­րալ­դա­յի պան­դո­կում: Այն գտնվում էր Մեք­սի­կա­յի սրտում, մի ան­ծա­նոթ, փոք­րիկ ա­վա­նում: Բայց այդ ա­վանն ար­դեն հռչակ­վել էր ողջ երկ­րով մեկ: Էս­մե­րալ­դա տա­տի­կը ճաշ էր ե­փում, գի­տե՞ք ին­չից՝ քա­րից… Ճա­շի բա­ղադ­րա­տոմ­սը նրան սո­վո­րեց­րել էր իր տա­տի­կը, իսկ նրան էլ՝ իր տա­տի­կը, իսկ նրան էլ՝ իր տա­տի­կը, մինչև մեք­սի­կա­ցի ա­ռա­ջին տա­տի­կը…
Սա, իմ ըն­թեր­ցող, ի­րա­կա­նութ­յուն է: Ո­րով­հետև եր­բեմն ի­րա­կանն ա­վե­լի ան­հա­վա­տա­լի է, քան՝ հե­քիա­թը…
Մեծ չու­գու­նե կաթ­սա­յի հա­տա­կին Էս­մա տա­տի­կը դնում էր մի խո­շոր գլա­քար: Ջու­րը լավ ե­ռա­լուց հե­տո ա­վե­լաց­նում էր լո­բի, կար­տո­ֆիլ, հա­մե­մունք­ներ, հե­տո միս, ձի­թա­յուղ, և մի քա­նի ժա­մից աստ­վա­ծա­յին ու­տե­լի­քը պատ­րաստ է: Ա­վա­նի բնա­կիչ­նե­րը շատ էին սի­րում այդ սննդա­րար ու­տե­լի­քը: Չ­մո­ռա­նամ ա­սել, որ մա­տուց­վող ա­մա­նի մեջ դրվում է փոք­րիկ գլա­քար, և հե­տո լցնում էին գու­նա­գեղ ա­պու­րը, որն ա­ռա­վոտ­յան հան­քա­փոր­ներն ու­տում էին, և մինչև ուշ գի­շեր նրանց չէին լքում ու­ժե­րը…
Ա­հա, այդ­պի­սի ա­պուր:
Ա­պու­րի փառ­քը հա­սավ մայ­րա­քա­ղաք Մե­խի­կո: Եվ նա­խա­գա­հը հրա­ման տվեց այդ ա­պու­րից բե­րել իր պա­լատ, չէ՞ որ միայն Էս­մա տա­տի­կը գի­տեր, թե որ քա­րերն են ու­տե­լի…
Այդ կա­խար­դա­կան ա­պու­րը ևս մի գաղտ­նիք ու­ներ:
Էս­մե­րալ­դա տա­տի­կի թոռ­նի­կը՝ գե­ղեց­կու­հի Էս­ման, սի­րա­հար­վել էր մի պա­տա­նու: Այն­պես ստաց­վեց, որ պա­տա­նին մեկ­նեց հե­ռա­վոր երկր­ներ: Աղջ­կա սիր­տը կոտր­վել էր, ոնց այն բա­ժա­կը, որ ե­րեկ կոտ­րեց իմ բա­լի­կը:
Տա­տի­կը բա­ցեց կա­խար­դա­կան ա­պու­րի գաղտ­նի­քը: Հի­մա ես դա ձեզ կպատ­մեմ:
Լ­սեք ու­շա­դիր: Էս­մա գե­ղեց­կու­հի թոռ­նիկն ա­խոր­ժա­կով կե­րավ ա­պու­րը, իսկ վեր­ջում լպստեց կա­խար­դա­կան քա­րը, ինչ­պես ու­տում են սառ­նա­շա­քա­րը: Եվ ի՞նչ, նրա սիր­տը բուժ­վեց, դե, եր­բեմն ես էլ եմ սոսն­ձով ամ­րաց­նում կոտր­ված, սի­րե­լի բա­ժա­կը:
Ա­հա այս­պի­սի հե­քիաթ թե ի­րա­կան պատ­մութ­յուն: Ո­րո­շիր ինքդ, իմ սի­րե­լի՛ ըն­թեր­ցող:

 

Սա­թե­նիկ ՂԱԶԱՐՅԱՆ

 ՀԵՔԻԱԹ ԴԵՂԻՆ ԵՎ ԿԱՊՈՒՅՏ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Լի­նում է, չի լի­նում…
Ա­սում են, թե հի­մա այն­պի­սի ժա­մա­նակ­ներ են, երբ մար­դիկ չեն հա­վա­տում հե­քիա­թի, բայց միև­նույն է, հե­քիա­թը կա՛, և­ ես այն կպատ­մեմ ձեզ:
Լի­նում է, չի լի­նում մի քա­ղաք: Այդ քա­ղաքն ապ­րում էր Կա­պույտ ան­տա­ռի խոր­քում: Եվ նաև լի­նում է մի քա­ղաք, որն ապ­րում էր Դե­ղին ան­տա­ռի խոր­քում: Այս քա­ղաք­նե­րը միմ­յանց մա­սին ո­չինչ չգի­տեին: Յու­րա­քանչ­յուրն ապ­րում էր իր կյան­քով: Երբ բնա­կիչ­նե­րից որ­ևէ մե­կը հաս­նում էր ան­տա­ռի եզ­րին և, ա­հա-ա­հա, ուր որ է պետք է դուրս գար ան­տա­ռից՝ փո­թո­րիկ էր բարձ­րա­նում, թփերն ա­ճում էին, մա­ցա­ռուտ­նե­րը բազ­մա­պատկ­վում, և ճա­նա­պար­հը դառ­նում էր ա­նան­ցա­նե­լի: Բ­նա­կիչ­ներն ան­տա­ռում որ­սոր­դութ­յամբ էին զբաղ­վում, ու­տե­լի պտուղ­ներ հա­վա­քում, իսկ գե­տա­կից ձուկ էին բռնում: Ա­հա այս­պես էլ ապ­րում էին:
Դե­ղին ան­տա­ռի քա­ղա­քում մի գե­ղե­ցիկ աղ­ջիկ էր ապ­րում: Նա շատ աշ­խա­տա­սեր էր: Օգ­նում էր բո­լո­րին: Հար­ևան­նե­րի հետ ջուր էր բե­րում, հաց թխում, ե­րե­խա­նե­րին խնա­մում: Մի ան­գամ աղջ­կա մայ­րը հի­վան­դա­ցավ: Բ­ժիշ­կը ե­կավ, զննեց ու ան­հույս տա­րու­բե­րեց գլու­խը: Աղ­ջի­կը լաց ե­ղավ, բայց չհու­սա­հատ­վեց, ո­րո­շեց խնա­մել ու փրկել իր մայ­րի­կին:
Մի ան­գամ, երբ նա իր այ­գում դե­ղին վար­դերն էր ջրում, նկա­տեց, որ դե­ղին վար­դե­րի վրա մի կա­պույտ թռչուն նստել ու եր­գում է:
– Որ­տե­ղի՞ց ե­կար, կա­պո՛ւյտ թռչուն,- զար­մա­ցավ աղ­ջի­կը:
– Կա­պույտ ան­տա­ռից,- պա­տաս­խա­նեց թռչու­նը,- ես խմե­ցի ծա­ղիկ­նե­րի վրա­յի ա­ռա­վոտ­յան ցողն ու ան­ցա փո­թորկ­վող սահ­մա­նը: Իսկ ին­չո՞ւ ես այդ­քան տխուր, սի­րո՛ւն աղ­ջիկ,- հարց­րեց թռչու­նը:
– Մայ­րիկս հի­վանդ է,- ա­սաց աղ­ջի­կը:
– Կա­պույտ ան­տա­ռում մի պտուղ կա, ո­րը բու­ժում է բո­լոր հի­վան­դութ­յուն­նե­րը,- ա­սաց թռչու­նը:
– Բայց ես ինչ­պե՞ս ու­նե­նամ այդ պտու­ղը, չէ՞ որ չեմ կա­րող գնալ Կա­պույտ ան­տառ,- տխրեց աղ­ջի­կը:
– Ե­թե դու էլ խմես ա­ռա­վոտ­յան ցո­ղը, դու էլ կանց­նես փո­թորկ­վող սահ­մա­նը:
Աղ­ջիկն ա­ռա­վոտ­յան վաղ արթ­նա­ցավ: Տերև­նե­րից ու ծաղ­կա­թեր­թե­րից հա­վա­քեց վա­ղոր­դայ­նի կա­թիլ­ներն ու խմեց: Ն­րան թևեր ա­ճե­ցին, ու դար­ձավ գե­ղե­ցիկ փե­րի: Թ­ևեց փշոտ մա­ցա­ռու­տի վրա­յով ու հայտն­վեց Կա­պույտ ան­տա­ռում: Ամ­բողջ օ­րը թա­փա­ռեց ան­տա­ռում, վեր­ջա­պես գտավ այն պտու­ղը, ո­րի մա­սին ա­սել էր թռչնա­կը:
– Վեր­ջա­պե՜ս, ես այն գտա, – ու­րա­խա­ցավ աղ­ջի­կը:
Նա քա­ղեց պտուղն ու ցան­կա­նում էր վե­րա­դառ­նալ, երբ հան­կարծ հայտն­ված զին­վոր­նե­րը նրան բռնե­ցին: Աղ­ջի­կը բար­կա­ցավ, բայց և խնդ­րեց.
– Բա՛ց թո­ղեք ինձ, ես ըն­դա­մե­նը մեկ պտուղ եմ քա­ղել:
– Ո՛չ, դու հա­կա­ռակ­վել ես թա­գա­վո­րի հրա­մա­նին,- ա­սա­ցին զին­վոր­նե­րը:
– Ես ոչ մի հրա­մա­նի մա­սին էլ չգի­տեմ,- բո­ղո­քեց աղ­ջի­կը:
– Թա­գա­վո­րը հրա­մա­յել է չքա­ղել այս ծա­ռի պտուղ­նե­րից:
Զին­վոր­ներն աղջ­կան տա­րան թա­գա­վո­րի մոտ:
– Մի՞­թե դու չգի­տեիր, որ ով քա­ղի այդ ծա­ռի պտու­ղը՝ տա­ժա­նա­կիր աշ­խա­տան­քի է դա­տա­պարտ­վե­լու: Ին­չո՞ւ քա­ղե­ցիր,- բար­կա­ցած հարց­րեց թա­գա­վո­րը:
– Մայրս հի­վանդ է: Կա­պույտ թռչունն ա­սաց, որ միայն այս պտու­ղը կփրկի նրան:
Թա­գա­վո­րի որ­դին գաղտ­նի լսում էր թա­գա­վո­րի ու աղջ­կա խո­սակ­ցութ­յու­նը: Աղ­ջի­կը շատ գե­ղե­ցիկ էր, և­ ար­քա­յազ­նը սի­րա­հար­վեց:
– Հայ­րի՜կ, նե­րի՛ր նրան, չէ՞ որ նա ցան­կա­ցել է իր մայ­րի­կի կյան­քը փրկել,- խնդրեց որ­դին ու հուզ­ված նա­յեց աղջ­կան։
Թա­գա­վո­րը հաս­կա­ցավ, չէ՞ որ ար­քա­յազ­նը մե­ծա­ցել էր ա­ռանց մայ­րա­կան խնամ­քի: Ն­րա մայ­րը մա­հա­ցել էր ար­քա­յազ­նի ծննդյան օ­րը:
– Լավ, կնե­րեմ, ե­թե հա­մա­ձայ­նես ա­մուս­նա­նալ որ­դուս հետ,- աղջ­կան ա­ռա­ջար­կեց թա­գա­վո­րը:
Աղ­ջի­կը դեմ չէր, ո­րով­հետև ար­քա­յոր­դին ու­ժեղ ու գե­ղե­ցիկ ե­րի­տա­սարդ էր և­ ի­րեն դուր էր ե­կել:
– Հա­մա­ձայն եմ, միայն թույլ տվեք պտու­ղը հասց­նեմ մայ­րի­կիս,- խնդրեց աղ­ջի­կը:
Թա­գա­վո­րը հա­մա­ձայ­նեց: Նա կար­գա­դրեց, որ թիկ­նա­պահ­նե­րը ու­ղեկ­ցեն աղջ­կան մինչև Դե­ղին ան­տառ: Հաս­նե­լով Կա­պույտ ան­տա­ռը Դե­ղին ան­տա­ռից բա­ժա­նող մա­ցա­ռուտ­նե­րին՝ նրանք տե­սան, որ փշոտ տա­տասկ­նե­րի փո­խա­րեն գե­ղե­ցիկ դե­ղին ու կար­միր վար­դեր են ա­ճել: Բո­լո­րը զար­մա­ցան: Չէ՞ որ դեռ ոչ ո­քի չէր հա­ջող­վել վե­րաց­նել չար կա­խար­դի կա­խար­դան­քը:
Աղ­ջի­կը պտու­ղը տա­րավ իր մայ­րի­կին: Մայ­րի­կը կե­րավ ու ա­ռող­ջա­ցավ: Դե­ղին ու Կա­պույտ քա­ղաք­նե­րի բնա­կիչ­նե­րը պատ­րաստ­վե­ցին հար­սա­նի­քի:
Թա­գա­վո­րի որ­դին մեծ շու­քով ա­մուս­նա­ցավ աղջ­կա հետ:
Երկն­քում ե­րեք թռչուն պտտվե­ցին՝ ճռվո­ղե­ցին, եր­գե­ցին, ծլվլա­ցին ու ու­րա­խա­ցան, նաև ու­րա­խաց­րին այս հե­քիա­թը լսող­նե­րին ու կար­դա­ցող­նե­րին:

 

Օլ­գա ԴԱՐՅԱՆ
ՎԱՆԱ ԿԱՏՈՒ

Այս աշ­խար­հում կա
Մի հրաշք կա­տու՝
Միա­կը հաս­տատ,
Որ լող է սի­րում.
Մի աչ­քը՝ կա­պույտ,
Իսկ մյու­սը՝ դե­ղին,
Ծի­րա­նա­գույ­նը՝
Ճեփ-ճեր­մակ գեղ­մին:
Մի հրաշք էլ կա.
Ա­նու­նը նրա
Մեր կա­պու­տաչ­յա
Լ­ճա­կից Վա­նա,
Ն­րա խայ­տա­ցող
Փի­րուզ ջրե­րից,
Ջ­րում լո­ղա­ցող
Ծի­րան ար­ևից…
Բո­լո­րիս նման՝
Մեր Վա­նա կա­տուն
Մեր Վա­նա լճին
Շատ է կա­րո­տում:
Այն փե­րու կա­րոտն
Ո՞վ կմո­ռա­նա,
Թե Հայ­րե­նի­քը
Սի­րել ի­մա­նա…
Այս աշ­խար­հում կա
Մի հրաշք կա­տու՝
Զ­բոս­նե­լու է ու…
Ետ է գա­լու տուն: