ՍԵՐՈՒՆԴՆԵՐԻ ԵՎ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԻ ԳՐԱԿԱՆ ԿԱՄՈՒՐՋԸ / Ա­նուշ ԱՍԼԻԲԵԿՅԱՆ

«Գ­րա­կան թեր­թը» ե­ղել և մ­նում է գրե­թե մեկ դար գրա­կան սե­րունդ­նե­րի կա­յաց­ման այն հար­թակն ու բարձր նշա­ձո­ղը, ո­րը հաղ­թա­հա­րե­լուց հե­տո այլևս գրա­կան դաշ­տում քեզ զգում ես ինչ­պես տա­նը կամ հայ­րե­նի­քում: Սկզբում «Գ­րա­կան թեր­թի» ըն­թեր­ցող, ա­պա գրա­կան աշ­խարհ նոր մուտք գոր­ծող ե­րի­տա­սարդ հե­ղի­նա­կիս եր­կու հար­թութ­յամբ ար­տա­հայտ­վե­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն ըն­ձեռ­վեց թեր­թի է­ջե­րում՝ իբրև թա­տե­րա­գե­տի և գ­րո­ղի: Այդ տա­րի­նե­րին թեր­թի խմբա­գիր Սամ­վել Կոս­յա­նը գրկա­բաց ըն­դու­նեց թատ­րոնն ու գրա­կա­նութ­յունն ա­մեն բա­նից շատ սի­րող ու­սա­նո­ղու­հուս՝ դառ­նա­լով մաս­նա­գի­տա­կան ա­ռա­ջին պինդ քայ­լե­րիս ա­մուր հե­նա­րան: Այդ­պես սկսվեց իմ բե­ղուն ու եր­կա­րամ­յա հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յու­նը թեր­թի հետ: Հա­ջորդ խմբա­գիր Կա­րի­նե Խո­դիկ­յա­նը նույն հո­գա­ծութ­յամբ շա­րու­նա­կե­լով՝ խթան հան­դի­սա­ցավ, որ թեր­թում ներ­կա­յա­նամ նաև ար­դեն որ­պես հրա­պա­րա­կա­խոս ու էս­սեիստ: Ա­վե­լի ուշ՝ «Գ­րա­կա­նում» ու­սա­նող­նե­րի՛ս նույն ջերմ ու գրկա­բաց վե­րա­բեր­մուն­քով ըն­դու­նե­ցին՝ ա­ռա­ջին պրո­ֆե­սիո­նալ քայ­լե­րի հնա­րա­վո­րութ­յուն ու հար­թակ ըն­ձե­ռե­լով: Այս­պես է կա­յա­նում սե­րունդ­նե­րի միջև կա­պը, այս­պե՛ս են կամրջ­վում ժա­մա­նակ­նե­րը:
Ձեռ­քը մշտա­պես երկ­րում առ­կա խնդիր­նե­րի զար­կե­րա­կին՝ «Գ­րա­կա­նը» նաև մեզ՝ հե­ղի­նակ­նե­րիս է սթափ պա­հում, պա­հում է Քա­ղա­քա­ցի, ո­րը պար­տա­վոր է քա­ղա­քա­ցիա­կան դիր­քո­րո­շում ու­նե­նալ ու հրա­պա­րա­կել այն: Եվ հան­կարծ հայտ­նա­բե­րում ես, որ ճա­նա­պարհ ես ան­ցել «Գ­րա­կա­նի» հետ, կնքա­հայր ու կնքա­մայր ձեռք բե­րել գրա­կա­նութ­յան այս ա­մե­նաան­շահ տա­րած­քում, ո­րի միակ շա­հը հենց գրա­կա­նութ­յունն է: Մ­տո­վի թեր­թում եմ խնամ­քով պա­հած հա­մար­ներն ու քայլ առ քայլ կա­յաց­ման ու­ղին գծագ­րում. ին­չո՞ւ չխոս­տո­վա­նել, ե­ղել են նաև հրա­պա­րա­կում­ներ, ո­րոնց հա­մար հպարտ եմ, ո­րոնց հա­մար այն­պի­սի ջերմ գնա­հա­տա­կան­ներ եմ լսել, որ թևա­վոր­վել եմ: Մեր շուռ ե­կած ի­րա­կա­նութ­յու­նում, երբ ո՛չ ար­վես­տի ու գրա­կա­նութ­յան մի­ջա­վայր կա, ո՛չ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան մթնո­լորտ, ո՛չ էլ չա­փա­նիշ­ներ, «Գ­րա­կան թեր­թը» մնում է այն օա­զի­սը, որ­տեղ գրվածն ու հրա­պա­րակ­վածն ան­պայ­ման ար­ձա­գանք կգտնեն, ե­թե ար­ժե­քա­վոր են՝ ան­տես չեն մնա, ափ­սոս՝ հան­րութ­յան լայն զանգ­ված­ներն են ան­հա­ղորդ այս վա­յել­քին:
Ար­դի դրա­մա­տուր­գիա­յին նվիր­ված լիա­նիս­տին հնչած զե­կույցս ան­թա­քույց սուր էր ու ա­նո­ղոք, մեր­կաց­նում էր դրա­մա­տուր­գիա­յի շուրջ ստեղծ­ված ան­տար­բե­րութ­յան մթնո­լոր­տը, հո­գա­ծութ­յան պա­կա­սը ո­լոր­տի գրե­թե բո­լոր օ­ղակ­նե­րի կող­մից, և բա­ցա­հայտ պա­տաս­խա­նատ­վութ­յան էր կան­չում հենց գրա­կան ու թա­տե­րա­կան շրջա­նակ­նե­րին: Հոդ­վածս տեղ գտավ թեր­թի հա­մար­նե­րից մե­կի ա­ռա­ջին է­ջում՝ խմբա­գիր Խո­դիկ­յա­նին հա­տուկ է ճշմար­տութ­յու­նից չվա­խե­նա­լը, ա­վե­լին, հա­մար­ձա­կո­րեն ըն­դա­ռաջ գնա­լը դրան, հատ­կա­պես, որ մեր մտա­հո­գութ­յուն­նե­րը նույն շրջա­նա­կից են:
Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի «­Ռեք­վիե­մի» անգ­լե­րեն թարգ­մա­նութ­յան հրա­տա­րակ­ման շնոր­հան­դե­սի մա­սին «­Նա­մակ-էս­սես» գրա­կան շրջա­նակ­նե­րում լայն քննարկ­ման ա­ռիթ դար­ձավ, ե­ղան նաև նե­ղա­ցող­ներ, հա­մա­տեքս­տը՝ արդ­յո՞ք մենք գնա­հա­տում ենք մեր մե­ծե­րին ըստ ար­ժան­վույն: Իսկ «­Պա­տե­րազ­մը» պատմ­վածքս ու «­Հայ­րե­նիքս, միակս, ու­րիշս» բա­նաս­տեղ­ծութ­յունս «Գ­րա­կա­նի» է­ջե­րում ա­ռիթ դար­ձան ինձ հա­մար մեծ հե­ղի­նա­կութ­յուն իմ ա­վագ գրչըն­կեր­նե­րի հետ երկ­խո­սութ­յուն ու­նե­նա­լու, կար­ծիք­ներ լսե­լու, նաև՝ ե­րի­տա­սարդ քննա­դատ­նե­րի վեր­լու­ծա­կան խոս­քին ար­ժա­նա­նա­լու նույն «Գ­րա­կան թեր­թի» է­ջե­րում: «Գ­րա­կա­նը» ոգ­ևո­րում է, մտքեր է հու­շում, եր­բեմն՝ ինքդ քեզ վրա զար­մա­նա­լու ա­ռիթ տա­լիս. արդ­յո՞ք կանդ­րա­դառ­նա­յի նման հար­ցի, թե հե­ռա­խո­սի մյուս կող­մից չլսեի Սամ­վել Կոս­յա­նի կարճ ու հա­տու, գրե­թե հրա­ման հնչող «հանձ­նա­րա­կան» խնդրան­քը, կամ էլ Խո­դիկ­յա­նի պա­հանջ­կոտ, քո նա­խորդ սահ­մա­նած նշա­ձո­ղից ոչ մի մի­լի­մետր պա­կաս, քեզ­նից նոր ո­րակ ակն­կա­լող ձայ­նը, թե՝ կսպա­սեմ…. Այ­սօր գրա­կան շրջա­նակ­նե­րում ա­վե­լի շատ է գրա­կա­նութ­յան ի­մի­տա­ցիան, քան հենց գրա­կա­նութ­յու­նը, բայց միայն ոչ «Գ­րա­կան թեր­թում»: Այս­տեղ ա­մեն բան ի­րա­կան է, ա­պա­ցույ­ցը՝ նրա պատ­կա­ռե­լի տա­րիքն ու թեր­թի շուրջ չմա­րող մշտառ­կա հե­տաքրք­րութ­յու­նը ա­մեն ե­կող հա­ջորդ սերն­դի կող­մից նաև:
«Գ­րա­կան թեր­թը» ե­զա­կի օ­ղակ է, ո­րը կա­րո­ղա­նում է գրա­կան մթնո­լորտ ստեղ­ծել, վա­վե­րաց­նել ժա­մա­նա­կը ու երկ­խո­սութ­յան հրա­վի­րել: Իսկ սա փայ­փա­յել է պետք, ինչ­պես մի հազ­վագ­յուտ, կար­միր գրքում գրանց­վե­լու ար­ժա­նի եր­ևույթ, որ չընդ­հատ­վի սե­րունդ­նե­րի կա­պի շա­րու­նա­կա­կա­նութ­յու­նը, որ օ­ղակ­նե­րի շղթան շա­րու­նա­կի ար­ժեք­ներ սահ­մա­նել:

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։