Ալբերտ Օհանյան

Կ­յան­քի 83-րդ տա­րում Մոսկ­վա­յում վախ­ճան­վել է Հա­յաս­տա­նի, Վ­րաս­տա­նի և Ռու­սաս­տա­նի գրող­նե­րի միութ­յուն­նե­րի ան­դամ, Հա­յաս­տա­նի և Ռու­սաս­տա­նի մշա­կույ­թի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ, Ռու­սաս­տա­նի գրող­նե­րի միութ­յան քար­տու­ղար, գրող, գրա­կա­նա­գետ ԱԼԲԵՐՏ ՕՀԱՆՅԱՆԸ:
Ալ­բերտ Օ­հան­յա­նը ծնվել է 1939 թվա­կա­նին, Թ­բի­լի­սիում։ 1962 թ. ա­վար­տել է տե­ղի Պուշ­կի­նի ան­վան ման­կա­վար­ժա­կան ինս­տի­տու­տը և մեկ­նել Մոսկ­վա՝ ու­սու­մը շա­րու­նա­կե­լու։ 1974 թ. ա­վար­տել է աս­պի­րան­տու­րան և թեկ­նա­ծո­ւա­կան թե­զը պաշտ­պա­նե­լուց հե­տո աշ­խա­տան­քի ան­ցել Մոսկ­վա­յի պե­տա­կան ման­կա­վար­ժա­կան ինս­տի­տու­տում՝ որ­պես խորհր­դա­յին գրա­կա­նութ­յան ամ­բիո­նի ա­վագ դա­սա­խոս, գի­տա­կան քար­տու­ղար: Եր­կար տա­րի­ներ նա ԽՍՀՄ գրող­նե­րի միութ­յու­նում հայ գրա­կա­նութ­յան գծով գլխա­վոր խորհր­դա­կանն էր։ ՀԳՄ ե­րաշ­խա­վո­րութ­յամբ 1970-1991 թթ. հան­դի­սա­ցել է հայ գրա­կա­նութ­յան մաս­նա­գետ-գրա­խո­սը մոս­կով­յան «­Սո­վետս­կի պի­սա­տել» հրա­տա­րակ­չութ­յու­նում, մե­ծա­պես նպաս­տել հայ գրող­նե­րի եր­կե­րի ռու­սե­րեն հրա­տա­րակ­մա­նը: 1975-1991 թթ., որ­պես ԽՍՀՄ բարձ­րա­գույն ա­տես­տա­վոր­ման հանձ­նա­ժո­ղո­վի փոր­ձա­գի­տա­կան խորհր­դի ան­դամ, իր զե­կու­ցում­նե­րով և գ­րա­խո­սա­կան­նե­րով նպաս­տել է հայ բա­նա­սի­րա­կան կադ­րե­րի պատ­րաստ­մա­նը, թեկ­նա­ծո­ւա­կան ու դոկ­տո­րա­կան ա­տե­նա­խո­սութ­յուն­նե­րի հաս­տատ­մա­նը:
Ալ­բերտ Օ­հան­յա­նը ե­ղել է Ռու­սաս­տա­նի գրող­նե­րի միութ­յան Մոսկ­վա­յի քա­ղա­քա­յին կազ­մա­կեր­պութ­յան քար­տու­ղար, գրող­նե­րի միութ­յուն­նե­րի մի­ջազ­գա­յին ըն­կե­րակ­ցութ­յան քար­տու­ղար: Իսկ 2013 թվա­կա­նից Ռու­սաս­տա­նի գրող­նե­րի միութ­յան վար­չութ­յան քար­տու­ղարն էր։
Հե­ղի­նակ է «Կ­ռունկ­ներ ծո­վի վրա», «­Ռա­փա­յել Պատ­կան­յա­նի հրա­պա­րա­կա­խո­սութ­յու­նը», «Ապ­րել և սի­րել», «­Խո­րա­մանկ Ար­շա­կի ար­կած­նե­րը» և այլ գրքե­րի, գրաքն­նա­դա­տա­կան ու լրագ­րո­ղա­կան բազ­մա­թիվ հոդ­ված­նե­րի: Հայ գրա­կա­նութ­յա­նը վե­րա­բե­րող մի շարք հոդ­ված­ներ է պատ­րաս­տել Ռու­սա­կան մեծ հան­րա­գի­տա­րա­նի հա­մար:
Գ­րո­ղի, գրա­կան գործ­չի նրա գոր­ծու­նեութ­յու­նը արժ­ևոր­վել է մի շարք պարգև­նե­րով. Վ­րաս­տա­նի Պատ­վո շքան­շան, Հա­յաս­տա­նի մշա­կույ­թի նա­խա­րա­րութ­յան ոս­կե մե­դալ, Հա­յաս­տա­նի Սփ­յուռ­քի նա­խա­րա­րութ­յան «­Հայ­րե­նի­քի դես­պան» մե­դալ: 2010-ին ընտր­վել է Ռու­սաս­տա­նի բնա­կան գի­տութ­յուն­նե­րի ա­կա­դե­միա­յի ա­կա­դե­մի­կոս:
Ալ­բերտ Օ­հան­յա­նի հի­շա­տա­կը միշտ վառ կմնա նրան ճա­նա­չող­նե­րի, նրա վաս­տա­կը գնա­հա­տող­նե­րի սրտում:

ՀԳՄ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ

ԼԵՑՈՒՆ ԱՊՐԱԾ ԿՅԱՆՔ

Շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ, երբ Մոսկ­վա­յի Գոր­կու ան­վան գրա­կա­նութ­յան ինս­տի­տու­տի Գ­րա­կան բարձ­րա­գույն դա­սըն­թաց­նե­րի նո­րըն­ծա ունկն­դիր էի, այն­քան էլ հեշտ չէի վարժ­վում իմ նոր մի­ջա­վայ­րին, և­ ինձ հա­մար բա­րե­բախ­տութ­յուն էր, որ ԽՍՀՄ գրող­նե­րի միութ­յու­նում Ալ­բերտ Օ­հան­յանն էր հայ գրա­կա­նութ­յան գծով գլխա­վոր խորհր­դա­կա­նը: Շատ ա­րագ մտեր­մա­ցանք, ես կա­սեի՝ շնոր­հիվ իր մար­դա­մոտ, զրու­ցա­սեր բնա­վո­րութ­յան: Ն­րա ա­ռանձ­նա­սեն­յա­կի դու­ռը միշտ բաց էր իմ առջև, ին­քը՝ սի­րա­լիր ու բար­յա­ցա­կամ: Այդ­պի­սին էր բո­լո­րի հան­դեպ: Ես հա­ճախ եմ վկա ե­ղել՝ ինչ­պի­սի ու­շադ­րութ­յուն, հո­գա­ծութ­յուն էր դրսևո­րում տար­բեր ա­ռիթ­նե­րով Հա­յաս­տա­նից ժա­մա­նած հայ գրող­նե­րի նկատ­մամբ, հե­տաքրքր­վում նրանց գոր­ծե­րով, օգ­նում, ա­ջակ­ցում ոչ միայն ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան հար­ցե­րում: Եր­բեք ա­ռի­թը բաց չէր թող­նում նրանց ներ­կա­յաց­նել ռուս ճա­նաչ­ված գրող­նե­րին ու թարգ­մա­նիչ­նե­րին: Յու­րա­քանչ­յուր հար­մար պահ ու ա­ռիթ օգ­տա­գոր­ծում էր օ­տար­նե­րին հայ գրա­կա­նութ­յան ու Հա­յաս­տա­նի վե­րա­բեր­յալ նպաս­տա­վոր փաս­տեր, տե­ղե­կութ­յուն­ներ հա­ղոր­դե­լու հա­մար: Իսկ դա Ղա­րա­բաղ­յան շարժ­ման բուռն շրջանն էր, ու թե՛ ռուս, թե՛ այլ հան­րա­պե­տութ­յուն­նե­րից ժա­մա­նած այ­լազ­գի գրող­նե­րի, ար­վես­տա­գետ­նե­րի հետ Ալ­բերտ Օ­հան­յա­նի այդ ա­մե­նօր­յա շփում-զրույց­նե­րը ա­ռանձ­նա­հա­տուկ նշա­նա­կութ­յուն էին ստա­նում: Ի դեպ, հենց այդ օ­րե­րին էր, որ ռուս ան­վա­նի բա­նաս­տեղծ Մի­խա­յիլ Դու­դի­նի հետ Ալ­բեր­տը հետ­ևո­ղա­կան քայ­լեր էր ձեռ­նար­կում Ար­ցա­խում Ադր­բե­ջա­նից ան­կախ գրող­նե­րի միութ­յան բա­ժան­մունք ստեղ­ծե­լու ուղ­ղութ­յամբ, և­ արդ­յուն­քը շատ չու­շա­ցավ…
Գ­րա­կան մի­ջա­վայ­րում սիր­ված ու վստա­հե­լի իմ ա­վագ գրչեղ­բայ­րը նույն­քան և­ ա­վե­լի մեծ հար­գանք է վա­յե­լում Մոսկ­վա­յի հայ հա­մայն­քում՝ որ­պես իր գոր­ծի նվիր­յալ գոր­ծիչ, ակ­տիվ խառն­ված­քի տեր անձ­նա­վո­րութ­յուն: Նա հետ­ևո­ղա­կա­նո­րեն ու­շադ­րութ­յան կենտ­րո­նում էր պա­հում հա­յա­պահ­պա­նութ­յան կար­ևոր գոր­ծը: Վեր­ջին տա­րի­նե­րին մոս­կով­յան գրա­կան մի շարք ֆո­րում­նե­րի մաս­նակ­ցե­լիս ա­կա­նա­տեսն էի, թե նրա հան­դեպ ինչ­պի­սի ջեր­մութ­յուն, մտեր­միկ վե­րա­բեր­մունք են դրսևո­րում Ռու­սաս­տա­նի տար­բեր ծայ­րե­րից, ԱՊՀ երկր­նե­րից ու ար­տա­սահ­մա­նից ժա­մա­նած գրող­նե­րը: Ակն­հայտ էր, որ ան­ցած տա­րի­նե­րը շա­րու­նա­կա­բար բարձ­րաց­րել են գրո­ղի ու գրա­կան գործ­չի նրա հե­ղի­նա­կութ­յու­նը:
Ժա­մա­նա­կին ա­կա­դե­մի­կոս Էդ­վարդ Ջր­բաշ­յա­նը մի հոդ­վա­ծում «­Մոսկ­վա­յում հայ գրա­կա­նութ­յան լիա­զոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ» էր ան­վա­նել իր կրտսեր բա­րե­կա­մին, և­ այդ ա­նու­նը, ինչ­պես ա­սում են, մե­կընդ­միշտ «կպել էր» Ալ­բեր­տին: Եվ հե­տա­գա­յում, որ­տեղ էլ նա աշ­խա­տել է, ան­վա­նի գիտ­նա­կա­նի «շնոր­հած» այդ պատ­վա­վոր կոչ­մա­նը վա­յել է դրսևո­րել ի­րեն, ա­ռաջ տա­րել հայ գրա­կա­նութ­յան ու մշա­կույ­թի շա­հե­րը:
Տե­սա­կով, խառն­ված­քով ան­դադ­րում մարդ էր Ալ­բերտ Օ­հան­յա­նը և­ ապ­րում էր իր գրքե­րից մե­կի վեր­նա­գի­րը նշա­նա­բան ա­րած՝ ապ­րել և սի­րել: Ա­վա՜ղ, կի­սատ մնա­ցին շատ ծրագ­րեր ու մտահ­ղա­ցում­ներ, ո­րոնց մա­սին սի­րում էր կիս­վել, ո­րոնց շնոր­հիվ նոր լից­քեր ու է­ներ­գիա էր ստա­նում նաև ա­ռա­ջա­ցած տա­րի­քում: Ես վստահ եմ՝ նրան կա­րո­տե­լու, նրա կա­րի­քը զգա­լու են շա­տե­րը՝ հա­րա­զատ­նե­րը, գոր­ծըն­կեր­նե­րը, պար­զա­պես մո­տի­կից ճա­նա­չող­նե­րը: Ա­սել է թե՝ նրան հա­ճախ են հի­շե­լու: Իսկ հայտ­նի խոսքն ա­սում է՝ քա­նի մար­դուն հի­շում են, նա դեռ ապ­րում է:
Լ­ևոն ԲԼԲՈՒԼՅԱՆ