Խն­կար­կում­ներ՝«Ե­րազ իմ հայ­րե­նի երկ­րին» / Բաց նա­մակ Ա­նա­հիտ Ար­փե­նին՝ նոր գրքի ծննդյան առ­թիվ

Սի­րե­լի՛ Ա­նա­հիտ.
Քո նոր՝ «Ե­րազ իմ եր­կիր հայ­րե­նի» հայ­րե­նա­խոս խո­րագ­րով գիրքն ըն­թեր­ցե­ցի հպար­տութ­յան զգա­ցու­մով, քան­զի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ճա­նա­պար­հիդ ա­ռա­ջին «կան­գառ­նե­րի» ծնունդ «­Պատմ­վածք­ներ» և «­Խա­ղա­լիք­նե­րի ան­վեր­ջա­նա­լի հե­քիաթ» ժո­ղո­վա­ծու­նե­րը (2004-2008 թթ.) ինձ այն­քան էին ոգ­ևո­րել, որ սի­րով ե­րաշ­խա­վո­րել էի քեզ՝ ըն­դուն­վե­լու ՀԳՄ շար­քե­րը: Եվ հի­մա, տա­րի­ներ անց ինչ­պե՞ս չհպար­տա­նամ, որ դու ար­դեն ան­վա­նի (չեմ վա­րա­նում այդ­պես բնո­րո­շել) բա­նաս­տեղ­ծու­հի ես, ար­ձա­կա­գիր, հրա­պա­րա­կա­խոս, բազ­մա­թիվ խա­ղար­կա­յին ու վա­վե­րագ­րա­կան կի­նոն­կար­նե­րի, սցե­նար­նե­րի, թա­տե­րա­խա­ղե­րի հե­ղի­նակ: Այս­պես բազ­մա­զան է նաև քո ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի ժան­րա­յին նկա­րա­գի­րը՝ բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն, պատմ­վածք, վի­պակ, վեպ, պիես, հրա­պա­րա­կա­խո­սա­կան հոդ­ված…
Այս նույն «տե­սա­կա­նիով» ես հիմ­նա­կա­նում ներ­կա­յա­ցել ըն­թեր­ցող­նե­րին, իսկ Ար­ցախ­յան ա­զա­տա­մար­տին նվիր­ված քո «Ա­նա­հի­տի աղբ­յու­րը» վա­վե­րագ­րա­կան պատ­մա­վե­պը, իմ կար­ծի­քով, ե­զա­կի եր­ևույթ է ժա­մա­նա­կա­կից հայ ար­ձա­կում՝ և՛ ժան­րա­յին, և՛ թե­մա­տիկ ա­ռում­նե­րով: Նույ­նը կա­րող եմ հաս­տա­տագ­րել «­Սի­րո կեռ­ման­ներ» ժո­ղո­վա­ծո­ւի (հե­տաքր­քիր եր­ևույթ մեր ար­ձա­կում), հայ­կա­կան կի­նո­յի պատ­մութ­յան և հան­րա­հայտ կի­նո­գոր­ծիչ­նե­րի մա­սին քո գրքե­րի օ­րի­նա­կով: Նաև մա­մու­լում պար­բե­րա­բար հրա­պա­րակ­վող հոդ­ված­նե­րը՝ մե­րօր­յա տագ­նապ­նե­րի, ազ­գա­յին հու­զող խնդիր­նե­րի թեժ ար­ձա­գանք­նե­րով: Մի խոս­քով, իմ թան­կա­գի՛ն հայ­րե­նակ­ցու­հի, քո կյանքն ու ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ա­րա­րում­նե­րը հա­մա­հունչ են «Ե­րազ իմ եր­կիր հայ­րե­նի» տես­լա­կա­նին, ո­րով էլ խո­րագ­րել ես գիր­քը, և­ այդ ա­ռի­թով գնա­հա­տան­քի խոսք ա­սե­լու ցան­կութ­յու­նը զսպել չկա­րո­ղա­ցա:
Ի սկզբա­նե ա­սեմ, որ ամ­բողջ ժո­ղո­վա­ծուն «շնչում է» (ե­թե կա­րե­լի է այդ­պես բնո­րո­շել) մայր հայ­րե­նի­քի ճա­կա­տագ­րի հան­դեպ սի­րո, կա­րո­տի, ցա­վի, տագ­նա­պի, ի վեր­ջո՝ հու­սո ու հա­վա­տի զգա­ցում­նե­րով: Ն­րա­նում նե­րառ­ված բազ­մա­ժանր (բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն, պատմ­վածք, պիես, վի­պակ) բո­լոր ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի հիմ­նա­թե­ման հենց «Ե­րազ իմ եր­կիր հայ­րե­նին» է, ա­վե­լի ճիշտ և մաս­նա­վո­րա­պես՝ Ար­ցախ­յան ա­զա­տա­մար­տում ա­նարգ թշնա­մու դեմ մեր ժո­ղովր­դի մղած պայ­քա­րը, նրա հե­րոս զա­վակ­նե­րի նա­հա­տա­կութ­յան բա­նաս­տեղ­ծա­կան խնկար­կում­նե­րը: Եվ այս նա­մա­կի սկզբում նշած «հայ­րե­նա­խոս» ներ­հուն բառն էլ ի­րա­պես խորհր­դան­շում է գրքի ո­գե­ղեն տա­րեր­քը՝ նշված ժան­րե­րի «տես­քով»՝ բո­լորն էլ հյուս­ված հայ­րե­նա­շունչ ո­գով: Ի դեպ, հատ­կա­պես բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րում քո մեջ «արթ­նա­ցել է» ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նա­խա­սի­րութ­յա­նը բնո­րոշ հրա­պա­րա­կա­խո­սա­կան կիր­քը, և դու բարձ­րա­հունչ (այս բա­ռի դրա­կան ի­մաս­տով) «նո­տա­նե­րով» ես ար­ձա­գան­քում եր­ևույթ­նե­րին ու ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րին:
Գ­նա­հա­տան­քի իմ խոս­քին մե­ծա­պես օգ­նում է ժո­ղո­վա­ծո­ւի ա­նո­տա­ցիան, որ ար­դեն իսկ հու­շում է, թե նրա­նում նե­րառ­վել են «գրվածք­ներ հա­յոց հո­ղում տե­ղի ու­նե­ցած պա­տե­րազմ­նե­րի, մարդ­կա­յին ճա­կա­տագ­րե­րի և հայ­րե­նի­քի մա­սին: Կենտ­րո­նում ար­հա­վիր­քի մի­ջով ան­ցած մարդն ու զին­վորն են, ազգն ու եր­կի­րը, ո­րոնք պետք է ի­րենց մեջ ուժ գտնեն ապ­րե­լու, վե­րա­կերտ­վե­լու և հաղ­թե­լու»:
Իսկ հի­մա, քո ա­ռաջ­նոր­դութ­յամբ կմտնեմ գրքիդ նե­րաշ­խար­հը և­ էջ առ էջ «անց­նե­լով»՝ ա­մե­նից ա­ռաջ պի­տի հաս­տա­տագ­րեմ, որ բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րի շար­քի յու­րա­քանչ­յուր խո­հերգ կամ ձո­ներգ սրտի ցա­վով և­ ա­լե­կոծ զգա­ցում­նե­րով հյուս­ված խնկար­կում­ներ են Հա­յաշ­խար­հի փա­ռա­վոր անց­յա­լի, նրա նո­րօր­յա տագ­նապ­նե­րի, Ար­ցախ­յան ա­զա­տա­մար­տի հե­րոս նա­հա­տակ­նե­րի հան­դեպ՝ ազ­գի վե­րած­նութ­յան հու­սո ու հա­վա­տի խնկար­կում­ներ: Ա­հա այս­պես.
Հենց այս­պես ենք մենք գո­յատ­ևել, կռվել չա­րի դեմ,//Այ­սօր էլ նո­րից զեն­քի կո­չով են տղեր­քը ե­լել,//որ մենք ազ­գո­վի պայ­քա­րենք հա­մառ, կռիվ տանք կե­նաց//ու պաշտ­պան կանգ­նենք հո­ղին, օ­ջա­խին, տա­նը հայ­րեն­յաց:
Ու նաև՝
Պետք է պայ­քա­րենք, պետք է պայ­քա­րենք//ու մեր կյան­քը մենք նո­րից կա­ռու­ցենք:
Նույն հայ­րե­նա­խոս զգա­ցում­նե­րի ծնունդ է քո «Անձ­նա­զո­հութ­յուն», «­Դա­վի­թը», «Ընտ­րութ­յուն», «­Զին­վո­րա­կա­նի ե­րազ» պա­տու­մա­շա­րը, «­Բա­րի գա­լուստ դժոխք» թա­տե­րա­խաղ-պիե­սը, ո­րոնց հե­րոս­նե­րը նույն­պես Հա­յոց ա­զա­տա­մար­տի մաս­նա­կից­ներ են, ով­քեր խի­զա­խո­րեն մարտն­չել են ա­նարգ թշնա­մու դեմ՝ հա­վա­տով, որ «պետք է հա­մախմբ­վենք, միա­բան լի­նենք, և մեզ հաղ­թող չկա»: Ու զին­վո­րի խոս­տո­վա­նութ­յուն՝ «Ըն­կեր­նե­րիս կորց­րի, հայ­րե­նիքս կորց­նել չեմ ու­զում»:
Եվ նույն այս ցա­վա­գին զգա­ցում­նե­րով գրել ես մի վի­պակ՝ «Ե­ղունգ ու­նես՝ գլուխդ քո­րիր»՝ ժո­ղովր­դա­կան ա­սույ­թի հան­գույն, նույնն է թե՝ ու­րի­շի վրա հույսդ ա­ռանձ­նա­պես մի՛ դիր (տվյալ դեպ­քում՝ ռուս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի), այլ ինքդ (հայ զին­վոր) վճռիր քո ճա­կա­տա­գի­րը, հող հայ­րե­նիի ճա­կա­տա­գի­րը…
Ա­նա­հի՛տ, իմ լա՛վ բա­րե­կա­մու­հի, փոր­ձե­ցի քո ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ճա­նա­պար­հի և նոր գրքի մա­սին գնա­հա­տան­քի իմ խոսքն ա­սել այս նա­մա­կով, գրա­կա­նա­գե­տի խղճի մտոք, որ­քան հնա­րա­վոր է ար­դա­րա­ցի ու ճիշտ դի­տար­կում­ներ ա­նել քո գրա­կա­նութ­յան վե­րա­բեր­յալ: Թ­վում է, իմ խոսքն էլ բարձ­րա­հունչ ե­րանգ ու­նե­ցավ, բայց ճշմար­տութ­յուն է, որ մեր նո­րօր­յա պոե­զիա­յի, ար­ձա­կի և դ­րա­մա­տուր­գիա­յի մայ­րու­ղում վստա­հո­րեն իր տեղն է հաս­տա­տել մի տա­ղան­դա­վոր գրող՝ ծնուն­դով ա­պա­րան­ցի Ա­նա­հիտ Ժո­րա­յի Թադևոս­յա­նը՝ Ա­նա­հիտ ԱՐՓԵՆ գրա­կան ան­վամբ:
Քո ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ճա­նա­պար­հին
կրկին հան­դի­պե­լու սպա­սու­մով՝ Լ­յուդ­վիգ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ