ԿԱՆԳՈՒՆ ՊԱՀԵԼՈՎ ՀԱՎԱՏԻ ՏԱՃԱՐԸ

­Նո­յեմ­բե­րի 12-ին ՀԳՄ Կ­լոր սրա­հում տե­ղի ու­նե­ցավ բա­նաս­տեղծ, ար­ձա­կա­գիր, հրա­պա­րա­կա­խոս ­Ռու­զան Ա­սատր­յա­նի «Ան­կորն­չե­լի ­Հա­յաս­տան» գրքի (6-րդ) հա­տո­րը:
ՀԳՄ նա­խա­գահ Էդ­վարդ ­Մի­լի­տոն­յա­նը, ­Ռու­զան Ա­սատր­յա­նին բնու­թագ­րե­լով իբրև ան­հան­գիստ գրո­ղի, մտա­ծող մար­դու, նշեց. «­Լի­նե­լով հրա­շա­լի հրա­պա­րա­կա­խոս՝ ձեռ­քը դրել է մեր կյան­քի զար­կե­րա­կին և սր­տի ա­մեն զարկ վե­րա­ծել է վեր­լու­ծութ­յան, քննարկ­ման, պատ­մա­կան ո­րո­շա­կի էքս­կուրս­նե­րի, ժա­մա­նա­կի քննա­խո­սութ­յան, ո­րոնք հրա­պա­րա­կա­խո­սի հո­գու թրթիռ­ներն են, ար­ձա­գանք­նե­րը, նրա մտա­ծո­ղութ­յան ել­ևէջ­նե­րը»,- ա­սաց Էդ. ­Մի­լի­տոն­յա­նը:
ՀԳՄ քար­տու­ղար ­Պետ­րոս ­Դե­միրճ­յա­նը, գիր­քը հա­մա­րե­լով տա­րեգ­րութ­յուն, հա­վաս­տիաց­րեց, որ թե՛ այս, թե՛ հե­ղի­նա­կի մյուս՝ «Օ­րե­րի դեմ­քը», ժո­ղո­վա­ծու­նե­րով կա­րե­լի է հստակ պատ­կե­րա­ցում ու­նե­նալ, թե մեր ժո­ղովր­դի, մեր հա­սա­րա­կութ­յան հետ ինչ է տե­ղի ու­նե­ցել 1913-1921 թթ. ըն­թաց­քում: ­Նա պա­տա­հա­կան չհա­մա­րեց այն, որ գրքում հա­վաք­ված տար­բեր տի­պի ֆեյս­բուք­յան գրա­ռում­նե­րից հե­տո դրված է պիես ­Տիգ­րան ­Մե­ծի մա­սին, քա­նի որ ֆեյս­բուք­յան այդ գրա­ռում­նե­րի մեջ բազ­միցս հան­դի­պում ենք ­Տիգ­րան ­Մե­ծի ժա­մա­նակ­նե­րին ու կեր­պա­րին: Ա­պա անդ­րա­դառ­նա­լով պիե­սին՝ Պ. ­Դե­միրճ­յա­նը նկա­տեց, որ հրա­պա­րա­կա­խո­սութ­յու­նը գե­րակշ­ռում է գե­ղար­վես­տա­կա­նութ­յա­նը, ո­րով­հետև Ռ. Ա­սատր­յա­նը ցան­կա­նում է շատ ա­վե­լի հե­ղի­նա­կա­յին խոսք ա­սել ի­րա­վի­ճակ­նե­րի, մարդ­կանց, պատ­մութ­յան մա­սին, քան հե­րոս­նե­րի երկ­խո­սութ­յուն­նե­րից պի­տի ըն­կալ­վեր: «Գր­քի ար­ժա­նի­քը հենց այն է, որ սա կեն­դա­նի, ան­մի­ջա­կան, ապր­ված զգա­ցո­ղութ­յուն­նե­րի, տպա­վո­րութ­յուն­նե­րի ժո­ղո­վա­ծու է, ո­րը կա­րող է իս­կա­պես շատ օգ­նել հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րող­նե­րին մեր այս բա­վա­կան բարդ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը քննութ­յան են­թար­կե­լու ժա­մա­նակ»,- ամ­փո­փեց Պ. ­Դե­միրճ­յա­նը:
Ըստ դրա­մա­տուրգ, «ԳԹ»-ի գլխա­վոր խմբա­գիր ­Կա­րի­նե ­Խո­դիկ­յա­նի` «­Մեր դա­ժան օ­րե­րի, մեր ապ­րում­նե­րի քրո­նի­կոն է սա: ­Ռու­զա­նը հետ­ևո­ղա­կա­նո­րեն ու սկզբուն­քայ­նութ­յամբ այս և ­նա­խորդ գրքե­րում շա­րու­նա­կում է ա­մեն օր գրա­ռել և՛ իր մտքե­րը, և՛ իր զգաց­մուն­քե­րը, և­ այդ օ­րե­րի հա­րա­հո­սում եր­բեմն նաև այն­պի­սի հետ­ևութ­յուն­ներ է ա­նում, որ հաս­կա­նում ես՝ ան­գամ է­մո­ցիո­նալ դժվար դաշ­տի մեջ, իս­կա­պես, սթափ միտք պետք է ու­նե­նաս, որ սթա­փութ­յան կոչ ա­նես,- ա­սաց Կ. ­Խո­դիկ­յա­նը և ­հա­վե­լեց,- գրո­ղի գրի­չը հա­վա­տի տա­ճարն է փոր­ձում կան­գուն պա­հել»:
Արև­շատ Ա­վագ­յա­նը, նշե­լով, որ Ռ. Ա­սատր­յա­նը ա­նուղ­ղա­կի ձևով դար­ձել է մեր ժա­մա­նա­կի տա­րե­գի­րը և ­պատ­մի­չի նման ներ­կա­յաց­նում է ­Հա­յաս­տա­նում կա­տար­ված ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը, վստա­հեց­րեց, որ այս գրա­ռում­նե­րը ժա­մա­նա­կի հա­մար կար­ևոր նյութ են պա­րու­նա­կում գա­ղա­փա­րա­կան, քա­ղա­քա­կան, տնտե­սա­կան, սո­ցիա­լա­կան և­ ազ­գագ­րա­կան ա­ռու­մով:
Ե­լույթ ու­նե­ցան նաև պատ­մա­բան Ան­ժե­լա ­Տեր­յա­նը, ­Վան Ար­յա­նը և­ ու­րիշ­ներ՝ հա­վաս­տիաց­նե­լով, որ Ռ. Ա­սատր­յա­նի «Ան­կորն­չե­լի ­Հա­յաս­տան» գիր­քը նաև հույ­սի, լա­վա­տե­սութ­յան, ա­պա­գա­յի հան­դեպ հա­վա­տով լցված գիրք է:
Շ­նոր­հա­կա­լա­կան խոս­քում ­Ռու­զան Ա­սատր­յա­նը, նշե­լով, որ գրքի գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յու­նը Նժ­դե­հի խոս­քերն են՝ «­Հայ­րե­նիք­ներն ապ­րում են հայ­րե­նա­սի­րութ­յամբ և ­կոր­ծան­վում հայ­րե­նա­սի­րութ­յան պա­կա­սից», որ կար­միր թե­լի պես անց­նում են գրքի է­ջե­րով, ա­սաց. «­Վեր­նագ­րե­ցի «Ան­կորն­չե­լի ­Հա­յաս­տան» և ­կար­ծես թե կնիք խփե­ցի այն բո­լոր օ­րե­րի վրա, որ միև­նույն է, ­Հա­յաս­տա­նը ան­կորն­չե­լի է: Ինչ էլ պա­տա­հի, մենք նո­րից կծաղ­կեց­նենք մեր եր­կի­րը»: