ԽՈՐԵՆ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ

ՀԳՄ վար­չութ­յու­նը
շնոր­հա­վո­րում է
բանաստեղծ, թարգմանիչ
ԽՈՐԵՆ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԻՆ
ծննդյան 60-ամյակի առթիվ
«Գ­րա­կան թեր­թը» միա­նում է
շնոր­հա­վո­րան­քին

ԳԱՐՈՒ ԱՐՏՈՒՄ
Սկզ­բում մի քա­նի շիշ գա­րե­ջուր էին վերց­րել: Հե­տո Հա­կո­բը ե­կավ, օ­ղի բե­րեց: Եվ քա­նի որ ջուր չկար, օ­ղի լցրեց ա­փե­րի մեջ ու խնամ­քով լվաց ձեռ­քե­րը: «Ու­տե­լուց ա­ռաջ պետք է լվաց­վել»,-­ ա­սաց ու աչ­քով ա­րեց:
Ին­քը օ­ղուց մեկ բա­ժակ խմեց միայն: Գա­րե­ջուրն էլ դուր չէր գա­լիս: Ա­նա­լի էր մի տե­սակ, ան­համ: Հա­կոբն ու մյուս­նե­րը խմում էին ու խո­սում: «­Քե­մըլ» ծխա­խո­տի տու­փը ձեռ­քե­րի մեջ խա­ղաց­նե­լով՝ Հա­կոբն ա­սում էր, թե ուղ­տերն ա­նա­պա­տում հեշտ են կողմ­նո­րոշ­վում և գտնում ճամ­փան:
– Իսկ ա­նա­պա­տում ձայնն ար­ձա­գանք կտա՞, թե՞ մի լեռ կամ բլուր է պետք,-­ իր այս հար­ցի վրա միայն ու­սե­րը թոթ­վե­ցին:
Մթ­նեց: Ար­դեն տա­քա­ցած զրու­ցում էին: Վի­ճում:
Ձեռ­քը թափ տվեց, վեր կա­ցավ: Դու­ռը բա­ցե­լիս ա­կան­ջին հա­սան Վ­րե­ժի տո­ղե­րը՝ «­Գա­րե­ջուր ենք խմում լուռ»:
Սառն օ­դը խփեց դեմ­քին, մտավ օ­ձի­քից ներս: «­Ցուրտ է»: Տերև­ներ խշխշա­ցին ոտ­քե­րի տակ:
Գան­գի մեջ բզզում էր՝ «­Գա­րե­ջուր ենք խմում լուռ»:
Փո­ղո­ցում խա­վար էր: Ան­ցորդ­ներ չկա­յին: Միայն կի­սա­վեր շեն­քի մո­տով մի գե­ղեց­կու­հի ան­ցավ («Էս ո՞ւր՝ էս ժա­մին»):
Օ­ծա­նե­լի­քի հա­ճե­լի բույր ու՝ կը՛տ-կը՛տ-կը՛տ…
Մտ­քե­րը թռան… Նո­րից լռութ­յուն, խա­վար («­Մեր ճամ­փեն խա­վար…» ):
«­Գա­րե­ջուր ենք խմում լուռ»,- գ­րե­թե բարձ­րա­ձայն ա­սաց ու գլու­խը զայ­րա­ցած թափ տվեց՝ դուրս նե­տե­լու հա­մար բա­ռե­րը:
Ե­կե­ղե­ցու մո­տով անց­նե­լիս ու­զեց նա­հա­տակ­նե­րի խաչ­քա­րը տես­նել, բայց վա­խի պես մի բան զգաց: «­Լա՛վ, ցե­րե­կով…»:
Հա­տու­կենտ ավ­տո­մե­քե­նա­ներ էին անց­նում՝ մի քա­նի վայրկ­յան լու­սա­վո­րե­լով մայթ ու փո­ղոց։ («Երբ լսվում է շուն­չը հո­գե­վար­քում թպրտա­ցող փո­ղոց­նե­րի»):
…Ինչ­քա՜ն գի­շե­րա­թի­թեռ­ներ կա­յին այս­տեղ: Իսկ դո­դոշ­նե՜­րը… Գի­շե­րը դուրս էին գա­լիս և­ է­լեկտ­րա­կան լու­սաս­յու­նե­րի տակ սպա­սում, մինչև որ լույ­սից ու ջեր­մութ­յու­նից շշմած թի­թեռն ընկ­նում էր ցած, հե­տո ի­րենց եր­կար լե­զու­նե­րով որ­սում էին, կուլ տա­լիս: Բայց դա վա­ղուց էր: Հոր հետ թի­թեռ էին բռնում, նե­տում դո­դոշ­նե­րին…
Դու­ռը բա­ցեց մայ­րը: Լույս կար: Ռա­դիոն ցած­րա­ձայն եր­գում էր՝ «…Ինչ­պես եր­բեմն քո գրքե­րը…»:
– Խ­մե՞լ ես:
– …(«­Գա­րե­ջուր ենք խմում լուռ»):
Ներս մտավ: Պառ­կեց բազ­մո­ցին: Կող­քի սե­ղա­նի­կից վերց­րեց բաց­ված գիր­քը:
Մի քա­նի տող կար­դաց. «…Ն­րան թվում էր, թե իր վե­րին կե­սը լո­ղում է կա­տա­րե­լութ­յան ու ե­րի­տա­սարդ եր­գող ձայ­նե­րի աստ­ղա­լից երկ­նա­կա­մա­րում, իսկ մյուս կե­սը ծան­րո­րեն սուզ­վել է ճահ­ճի մեջ, ուր վեր­ջի­վեր­ջո պետք է ընկղմ­վի ամ­բող­ջութ­յամբ»:
Գիր­քը վար դրեց, փա­կեց աչ­քե­րը:
– Ք­նում ես: Հան­վի՛ր, տե՛ղդ մտիր:
– Չեմ քնում, մա՛:
Կո­պերն սկսե­ցին ծան­րա­նալ: Ա­կանջ­նե­րում ծա­նոթ ձայ­ներ հնչե­ցին: Ձախ ա­կան­ջը բար­ձի վրա խշշո­ցով տրո­փում էր՝ սրտի զար­կե­րին հա­մա­չափ: «­Թի­թեռն ըն­կավ»,- պար­զո­րոշ լսեց հոր ձայ­նը: Բայց քնած չէ: Տա­րօ­րի­նակ է: Թափ տվեց ի­րեն:
– Վ­րադ ծած­կե՞մ:
– Չէ՛, մա՛, չեմ քնում, մի քիչ պառ­կեմ՝ վեր կկե­նամ:
«­Գա­րե­ջուր ենք խմում լուռ»… Գա­րի, ջուր: «Ու գա­րին է­ղավ քանց ըն­կուզ մի…»:
Համ­լետն ա­սում էր՝ մի ըն­կույ­զի կեղ­ևի մեջ…
«…­Լուսն­կա­յի շո­ղե­րի տակ
Շր­ջում էինք գա­րու ար­տում»:
Շրջ­վեց մեջ­քին: Ա­ռաս­տա­ղի կա­նաչ նախ­շե­րին շո­ղում էր է­լեկտ­րա­կան ջա­հի լույ­սը…

Ծ­փում է գա­րու կա­նաչ ար­տը: Ին­քը քայ­լում է այդ ար­տի մի­ջով: Ու արևն այն­քան է պայ­ծառ, որ լույ­սից ցա­վում են ա­տամն ու ա­կան­ջը: Գույնզ­գույն թի­թեռ­ներ են պա­րում օ­դում՝ օ­ծա­նե­լի­քի բույր տա­րա­ծե­լով: Ա­պա ծե­րա­նում են, դառ­նում դե­ղին գի­շե­րա­թի­թեռ­ներ:
…­Ջուր է ո­րո­նում, որ ծա­րա­վը հա­գեց­նի: «Այս­տեղ մո­տեր­քում աղբ­յուր պի­տի լի­ներ»: Ու­զում է վա­զել, բայց ոտ­քե­րը չեն են­թարկ­վում, չի կա­րո­ղա­նում ա­ռաջ շարժ­վել: «Ուղտ լի­նեի՝ ծա­րա­վին կդի­մա­նա­յի, ճամ­փան կգտնեի»: Ս­տիպ­ված ձեռ­քերն ի­ջեց­նում է ցած, որ չո­րեք­թաթ վա­զի: Եվ հան­կարծ ար­տի բաց պայ­ծառ կա­նա­չը մգա­նում, մութ-հի­վան­դա­գին, մամ­ռա­գույն է դառ­նում, իսկ մա­մու­ռի տակ ջուր է՝ գա­րեջ­րի պես մուգ դե­ղին։ Տիղմ է: Ճա­հի՛ճ: Պղպ­ջակ­ներ են ել­նում ու պայ­թում: Ձեռ­քերն իս­կույն ետ է քա­շում, ուղ­ղում մեջ­քը, բայց ոտ­քե­րը թաղ­վում են մինչև ծնկնե­րը: Ճա­հի­ճը ձգում է վար… Մի ճյո՜ւղ լի­ներ՝ կառ­չե­լու հա­մար: Արև չկա, ամ­պերն են վեր­ևում:
Փոր­ձում է քայ­լել ու ա­վե­լի է խրվում, մինչև գոտ­կա­տե­ղը: Ու­զում է կան­չել, ձայ­նը չի լսվում: Հայ­րը չի օգ­նի՝ «Տ­ղա­մարդ չե՞ս, ի՛նքդ գլուխ հա­նիր»: Ջուրն ար­դեն լցվում է բե­րա­նը. թթված գա­րեջ­րի զզվե­լի համ ու­նի: «­Մա՜… ա՜… ա՜…»: «­Վե՛րջ»:
…­Վեր­ջին մի ճի­գով վի­զը ձգում է վեր: Աչ­քե­րը վա­րա­գու­րող քո­ղի մի­ջից հան­կարծ ըն­կու­զե­նու ճյուղ է նկա­տում: Գեր­մարդ­կա­յին ճի­գով տիղ­մից հա­նում է ձեռ­քը՝ հոգ­նած ու թմրած: Բռ­նում է ճյու­ղը: Գ­լուխն ար­դեն դուրս է հա­նում: Ա­հա՛… մյուս ձեռքն ա­զա­տե­լով՝ կառ­չում է ճյու­ղից ու տես­նում ա­փը…
…­Հեռ­վում, կապ­տա­մա­նու­շա­կա­գույն քո­ղի մեջ, երկ­րա­գունդն է, որ մո­տե­նում է հետզ­հե­տե: Տես­նում է ի­րեն՝ ծանր, ճա­քած մի խաչ­քար է ու­սով հրում լեռն ի վեր: Ու իր ձայ­նի ար­ձա­գան­քը՝ «­Մա՜… ա՜… ա՜…»,- լսվում է զնգա­լով: Հե­տո՝ լռութ­յուն:
Ձ­յուն է տե­ղում… Հա­ճե­լի զո­վութ­յուն, հե­տո փա­փուկ մի ջեր­մութ­յուն է զգում և տես­նում է ար­ևը՝ կա­նաչ երկն­քում:

Ա­ռաս­տա­ղի նախ­շե­րին շո­ղում էր է­լեկտ­րա­կան ջա­հի լույ­սը: Բազ­մո­ցի մոտ կանգ­նած էր մայ­րը և ձեռ­քի բա­րակ վեր­մա­կով ծած­կում էր նրան, որ կուչ ե­կած պառ­կել էր՝ ձեռ­քե­րը կրծքին խա­չած և ծնկնե­րը ծա­լած…
– Ինչ­քա՜ն ես քրտնել: Գո­նե տեղդ մտնեիր:
(-…քան­զի ջրե­րը հա­սան իմ ան­ձին, ես ընկղմ­վե­ցի խոր անդն­դի մեջ…,- ռա­դիոն էր): – Չէ՛, չեմ քնում: Մի քիչ պառ­կեմ՝ վեր կկե­նամ:

ԵՍ՝ ՅՈՒՐԱՔԱՆՉՅՈՒՐՍ
Ձեզ հետ էլ, եր­ևի, նման բան պա­տա­հած լի­նի. ե­րազ ես տես­նում, որ քնած ես ու ե­րազ ես տես­նում: Բայց չգի­տեմ՝ պա­տա­հե՞լ է, որ ե­րազ տես­նեք, որ քնած եք ու ե­րազ եք տես­նում՝ միա­ժա­մա­նակ գի­տակ­ցե­լով, որ ե­րա­զի մեջ եք ե­րազ տես­նում, և­ ինք­ներդ հյու­սե­լով ե­րա­զում տեսն­վող ե­րա­զի պա­տու­մը: Մի խոս­քով՝ ինչ-որ խճող­ված, խառ­նաշ­փոթ մի բան, ո­րից դժվար թե կա­րո­ղա­նամ գլուխ հա­նել, բայց կփոր­ձեմ պատ­մել, թե ինչ տե­սա ե­րա­զում տե­սածս ե­րա­զում:
Մինչ այդ ա­սեմ, որ ե­րա­զում տե­սած ե­րազս շա­րու­նա­կութ­յունն էր (իմ կամ­քով՝ փաս­տո­րեն) ցե­րեկ­վա ի­րա­կան մեր խո­սակ­ցութ­յան՝ իմ և Դեր­վիշ Բա­բա­յի միջև: Ն­րա հետ եր­բեմն փիքր ենք ա­նում աշ­խար­հի բա­նե­րից՝ փոր­ձե­լով փի­լի­սո­փա­յութ­յամբ սփո­փել մեզ (քաք սրտի մխի­թա­րանք):
…­Դարձ­յալ ու դարձ­յալ շեշ­տե­լով իր սևե­ռուն միտ­քը, թե մեզ միայն հրաշ­քը կփրկի՝ Դեր­վիշ Բա­բան փա­կեց աչ­քե­րը, նիր­հե­լով մի տա­սը րո­պեի չափ: Հե­տո աչ­քե­րը բա­ցեց, բո­ւի հա­յաց­քով նա­յեց դեմ­քիս, ու նո­րից սկսե­ցինք խո­սել: Հի­շե­ցինք մի ա­ռակ, թե ինչ­պես տի­րա­կալ­նե­րից մեկն իր հպա­տակ­նե­րին հոր­դո­րում է, որ ա­մեն մե­կը մի սա­փոր գի­նի լցնի մեծ ա­վա­զա­նի մեջ, իսկ երբ բո­լո­րը լցնում-ա­վար­տում են, պարզ­վում է, որ ա­վա­զա­նը լցված է միայն ջրով: Հ­պա­տակ­նե­րից յու­րա­քանչ­յու­րը, մտա­ծե­լով, թե մյուս բո­լո­րը գի­նի կբե­րեն, սո­վո­րա­կան ջուր է բե­րած լի­նում պար­զա­պես. դե այդ­քան գի­նու մեջ մեկ սա­փոր ջուրն ի՞նչ պի­տի զգաց­վեր: Ա­հա այս հայտ­նի ա­ռա­կը հի­շե­ցինք: Ու հան­կարծ ու­ղեղս լու­սա­վոր­վեց. հրաշք կա­րո՛ղ է տե­ղի ու­նե­նալ…
Իսկ հի­մա՝ ե­րա­զում տե­սած ե­րա­զի մա­սին:
Ես, ու­րեմն, իբր քուրմ եմ ինչ-որ ցե­ղի (ա­սենք՝ մում­բու-յում­բու): Սո­վո­րա­կան, շար­քա­յին քուրմ չէ՛, այլ քրմա­պետ: Ու կա­մե­նում եմ, որ ե­րա­զիս ե­րա­զի մեջ կա­մե­նամ, որ­պես­զի իմ ցե­ղի բո­լոր տղա­մարդ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը (ո­րոնք բո­լորն ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին ես եմ. այս մե­կը գի­տեմ ե­րա­զիս մեջ, բայց ո՛չ ե­րա­զիս ե­րա­զի մեջ) մե­կա­կան սա­փոր գի­նի բե­րեն ու լցնեն հսկա­յա­կան կա­րա­սի մեջ: Այդ­պես է հա­ճո աստ­ված­նե­րին՝ ա­սում եմ ցե­ղա­կից­նե­րիս: Եվ գի­տեմ (ես՝ քնածս, ե­րա­զումս և­ ե­րա­զիս ե­րա­զի մեջ), որ ցե­ղա­կից­նե­րիցս ոչ մե­կը գի­նի չի բե­րե­լու, այլ ջո՛ւր կբե­րի. լավ եմ ճա­նա­չում նրանց: Ու սկսվում է…
…­Մենք՝ տա­սը հա­զար հպա­տակ­ներս, մե­կա­կան սա­փոր լցնում ենք ջրով, ի­հար­կե՝ բո­լո­րից թա­քուն և ձ­ևաց­նե­լով, թե գի­նի է: Բե­րում ենք, խո­նարհ­վում քրմա­պե­տին (ինձ) ու լցնում կա­րա­սի մեջ: Նախ բե­րում եմ ես, հե­տո նա (որ դարձ­յալ ես եմ, բայց ե­րա­զիս ե­րա­զի մեջ չգի­տեմ, որ բո­լորն էլ ես եմ, իսկ ե­րա­զիս մեջ գի­տեմ, և գի­տեմ ու այդ­պես եմ կա­մե­նում կրկնա­կի ե­րազ տես­նող քնածս), հե­տո մյու­սը (դարձ­յալ ես՝ նույն կար­գով), և­ այդ­պես՝ տա­սը հա­զար ան­գամ։ Բե­րում ենք (եմ), խո­նարհ­վում քրմա­պե­տին (ինձ), ջու­րը լցնում կա­րա­սի մեջ՝ որ­պես գի­նի, ու հե­ռա­նում՝ հա­մոզ­ված, որ ոչ ոք չի էլ կաս­կա­ծի, թե կեղ­ծում ենք (եմ)։
Ե­րա­զիս ե­րա­զում քրմա­պետս, որ շատ լավ գի­տեմ ցե­ղա­կից­նե­րիս, ո­րոնց ծո­ցից եմ ե­լել, հա­մոզ­ված եմ՝ կա­րա­սը լցվել է մա­քուր ջրով։ Դա գի­տեմ միայն ես՝ քրմա­պետս, բայց չգի­տենք մենք՝ ցե­ղի (մում­բու-յում­բու) ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներս։ Միայն ցե­ղի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րից յու­րա­քանչ­յուրս (ես+ես+ես+….ես տա­սը հա­զա­րե­րորդս) գի­տենք, որ կա­րա­սի գի­նու մեջ մեկ սա­փոր ջուր կա ըն­դա­մե­նը՝ մեր (իմ) բե­րած ջու­րը. դա ոչ ոք չգի­տե, այլ միայն մենք (ես)։ Մեկ ան­գամ էլ ա­սեմ, որ ես՝ քնածս, իմ կամ­քով հյու­սում եմ ե­րա­զիս ե­րա­զը և­ ա­ռա­ջին ե­րա­զիս մեջ գի­տեմ ինչն-ին­չոց է, իսկ երկ­րորդ ե­րա­զիս մեջ ա­մեն բան գի­տեմ միայն քրմա­պետս, և տա­սը հա­զար ան­գամ եսս գի­տե, որ միայն ինքն է կեղծ բան ա­րել՝ ջուր լցնե­լով կա­րա­սի մեջ։
Փոքր-ինչ շունչ առ­նեմ. ինձ թվում է՝ խճճվե­ցի։

­Կա­րասն, ու­րեմն, լիքն է: Մենք խո­նարհ­վում ենք քրմա­պե­տին (իմ բյուր ե­սե­րով խո­նարհ­վում եմ ինձ): Աստ­ված­նե­րի ցան­կութ­յու­նը կա­տա­րել ենք (կա­տա­րել եմ, կա­տա­րել եմ, կա­տա­րել եմ… տա­սը հա­զար եսս):
Եվ քրմա­պետս հան­ճա­րեղ միտք եմ հղա­նում:
– Ի՛մ ժո­ղո­վուրդ,- դի­մում եմ հա­վաք­ված ամ­բո­խին,- ես հի­մա կխնդրեմ ա­մե­նա­զոր աստ­ված­նե­րին, որ­պես­զի ար­յան պես կար­միր գի­նին ջրի պես թա­փան­ցիկ դառ­նա: Աստ­ված­նե­րի կա­մոք այդ հրաշ­քը կա­տա­րե­լով՝ ես թո­ղութ­յուն կտամ ձեր մեղ­քե­րին:
Ձեռ­քերս եր­կինք եմ կար­կա­ռում ու աբ­րա­կա­դաբ­րա խոս­քեր մրմնջում: Ամ­բո­խը ցնծում է (ցնծում եմ տա­սը հա­զար ան­գամ), գո­ռում-գոչ­յուն­ներ ար­ձա­կում: Մի պահ, միայն մի պահ տա­սը հա­զա­րից յու­րա­քանչ­յուրս (ես՝ տա­սը հա­զար ան­գամ) կար­կա­մում է (եմ). «Իսկ ե­թե իմ լցրած ջու­րը պատ­ճառ դառ­նա, որ ա­մեն ինչ բա­ցա­հայտ­վի, ե­թե դա խան­գա­րի հրաշ­քին, ու բո­լորն ի­մա­նան, որ կեղ­ծիք եմ թույլ տվել»: Բայց հա­ջորդ վայրկ­յա­նին քրմա­պետս շրջում եմ կա­րա­սը, և ջու­րը հո­սում է ճեր­մակ մար­մա­րե հա­տակն ի վար՝ թրջե­լով բո­լո­րիս (իմ+իմ+իմ…+իմ) բո­բիկ ոտ­քե­րը:
Հ­րա՜շք է: Ջուր է, զուտ ջուր, ո՛չ մի կա­թիլ գի­նի: Հ­պա­տակ­նե­րիցս յու­րա­քանչ­յուրն ապ­շա­հար նա­յում է այդ հրաշ­քին: Ես նա­յում եմ քսան հա­զար աչ­քե­րով, չէ՛, նե­րո­ղութ­յուն, տաս­նի­նը հա­զար ի­նը հար­յուր ինն­սու­նի­նը աչ­քե­րով. հպա­տակ­նե­րիցս մե­կը միաչ­քա­նի է (եմ):
Այդ միայն քնածս և­ ե­րազ տես­նողս գի­տեմ, որ բո­լորս ջուր ենք լցրել կա­րա­սի մեջ, բայց ե­րա­զիս ե­րա­զում միայն գի­տեմ, որ մի՛­միայն ես եմ ջուր լցրել կա­րա­սի մեջ ու մյուս­նե­րին չեմ կաս­կա­ծում: Ու չեմ էլ ու­զում (տա­սը հա­զար եսս), որ հան­կարծ մյուս­ներն ի­մա­նան այդ մա­սին: Այդ մա­սին չգի­տեն նաև ո՛չ կո­ղա­կիցս (կո­ղա­կից­ներս), ո՛չ զա­վակ­ներս:
Հ­րաշ­քը կա­տար­ված է: Քր­մա­պետս հա­մոզ­ված եմ, որ աստ­ված­նե­րի կա­մո՛ք իմ հպա­տակ ցե­ղա­կից­նե­րը ջուր բե­րե­ցին՝ չի­մա­նա­լով, որ մյուս­ներն էլ են ջուր բե­րե­լու. այդ­պես ե­ղավ, որ­պես­զի ես հրաշք կա­տա­րեմ: Հ­պա­տակ­նե­րիցս յու­րա­քանչ­յու­րը (ես՝ տա­սը հա­զար ան­գամ) հա­մոզ­ված է (եմ), որ հրաշ­քին մե­ծա­պես նպաս­տել է իր (իմ) բե­րած մեկ սա­փոր (միայն մեկ սա­փոր) ջու­րը: Հ­րաշ­քի ա­րար­մա­նը մաս­նա­կից եմ (ենք) ու­րեմն:
Ցն­ծում ենք ցե­ղո­վի (ցնծում եմ տա­սը հա­զար մեկ ան­գամ՝ երկն­քին նա­յե­լով քսան հա­զար մեկ աչ­քե­րով). աստ­ված­նե­րի ընտր­յալ ցե­ղի հա­մար հրաշք կա­տար­վեց։ Սա՝ ե­րա­զիս ե­րա­զի մեջ։ Մինչ­դեռ ե­րա­զիս մեջ, խո­րա­պես ա­մա­չե­լով իմ տա­սը հա­զար մեկ ե­սե­րի կա­տա­րած կեղ­ծի­քի հա­մար, ուղ­ղա­կի տա­ռա­պում եմ մեղ­քիս ա­հա­վո­րութ­յու­նը գի­տակ­ցե­լով։ Այս­պե՛ս, հիա­ցա­գին ցնծութ­յան (ե­րա­զիս ե­րա­զում) ու մեղ­քի ա­հա­վոր գի­տակ­ցու­մի տա­ռա­պան­քի խառ­նուր­դը (ե­րա­զումս) ինձ հան­գիստ չի տա­լիս ամ­բողջ մի հա­վեր­ժութ­յուն…
Ք­նածս, որ ամ­բողջ ժա­մա­նակ գի­տակ­ցել եմ, որ ե­րազ եմ տես­նում ե­րա­զի մեջ, ու­զում եմ արթ­նա­նալ։ Բա­վա­կան է այս կա­մա-ա­կա­մա փոր­ձութ­յու­նը։ Բայց մե­ծա­գույն ճի­գեր եմ գոր­ծադ­րում ու չեմ կա­րո­ղա­նում։ Այս­պես՝ ամ­բողջ մի հա­վեր­ժութ­յուն…

…­Հե­տո (ո՛չ ե­րա­զումս, ո՛չ էլ ե­րա­զիս ե­րա­զում) քնա­ծիս հու­շում եմ՝ բա­ցի՛ր Գիր­քը։ Եվ իս­կույն արթ­նա­նում եմ…

Գիր­քը բա­ցե­ցի։ Այն­տեղ գրված էր.
«Եւ եր­րորդ օ­րը հար­սա­նիք էր Գա­լի­լեա­յի Կա­նա­յում…»։
ԿԵՐԱԿՐԵԼ ՇՆԵՐԻՆ
Հա­ցը քաղց­րա­համ էր: Դա զգա­ցի, երբ մի նշխա­րա­չափ ծա­մե­լով կուլ տվե­ցի: Շու­կա­յում էի, ուր մարդ չկար: Ե­րե­կո­յան կողմ էր: Իմ դի­մաց աղ­բարկ­ղեր էին, ո­րոնց մեջ աղբն այր­վում էր անկ­րակ, և ծու­խը կծու հոտ ու­ներ ու կսկծաց­նում էր աչ­քերս, քիթս: Ծ­խից ար­ցուն­քոտ­ված աչ­քե­րով նա­յե­ցի աղ­բարկ­ղե­րի կող­մը, և մ­շուշ­ված հա­յաց­քիս եր­կու շուն եր­ևա­ցին: Մթն­շա­ղի մեջ աղ­բարկղն էին քան­դում՝ կեր փնտրե­լով: Ինձ տես­նե­լով՝ աղ­բարկ­ղից դուրս ցատ­կե­ցին և­ ըն­դա­ռաջ վա­զե­ցին՝ պո­չե­րը թա­փա­հա­րե­լով: Ձեռ­քիս հա­ցը կտոր-կտոր պո­կե­լով սկսե­ցի նե­տել նրանց: Ա­րագ կե­րան: Նո­րից նե­տե­ցի: Կե­րան, ա­պա գլուխ­նե­րը վեր բարձ­րաց­նե­լով ինձ նա­յե­ցին ու ժպտա­ցին՝ ցույց տա­լով սուր ու ճեր­մակ ա­տամ­նե­րը: Հաս­կա­ցա՝ սո­վո­րա­կան շներ չէին, այլ շնառ­նետ­ներ: Ես էլ ժպտա­ցի նրանց և նոր կտոր­ներ պո­կե­լով՝ նե­տե­ցի ու գի­տեի, որ նոր շնառ­նետ­ներ են հի­մա հայտն­վե­լու: Այդ­պես էր. մյուս աղ­բարկ­ղե­րից հե­ղե­ղի պես դուրս հոր­դե­ցին շնառ­նետ­նե­րի ոհ­մակ­ներ…
…­Նո­րա­նոր կտոր­ներ պո­կե­լով հա­ցից՝ նե­տում էի շնառ­նետ­նե­րին, ու հա­ցը չէր վեր­ջա­նում: «­Նա մարդ­կանց էր կե­րակ­րում չվեր­ջա­ցող հա­ցով, դու՝ շնե­րին»,- այս­պես ա­սա­ցի ինքս ինձ, ա­պա մտա­ծե­ցի, որ ե­թե հան­կարծ հա­ցը վեր­ջա­նա, շնառ­նետ­ներն ի՛նձ կու­տեն: Վա­խով հա­մակ­վե­ցի, թեև հա­ցը դեռ չէր պա­կա­սում: Փոր­ձե­ցի կա­մաց փախ­չել և­ աջ ձեռքս պար­զե­ցի դե­պի վա­րա­գույ­րը, որ­պես­զի մի կողմ տա­նեմ ու անց­նեմ այս ա­փը: Ձեռքս, սա­կայն, շո­շա­փեց քա­րե պա­տը: Վա­րա­գույ­րը չկար, նրա փո­խա­րեն պատ էր, և զ­գա­ցի, որ ան­դարձ մնա­լու եմ այն ա­փին: Ու թեև շա­րու­նա­կում էի հա­ցի կտոր­ներ նե­տել շնառ­նետ­նե­րին, ո­րոնք լա­փում էին, ժպտում՝ ա­տամ­նե­րը չխկչխկաց­նե­լով, ու հա­ցը թեև չէր վեր­ջա­նում, բայց մարմ­նիս վրա ար­դեն զգում էի, թե ինչ­պես են ինձ ու­տե­լու: Ոտ­քիս բթա­մատ­ներն ու ոտ­նա­կո­ճերս ար­դեն կրծում էին շնառ­նետ­նե­րի սուր ժա­նիք­նե­րը, ոս­կոր­ներս ծա­կող ցա­վը հաս­նում էր սրտիս՝ ան­վա­րա­գույր խա­վա­րում, պա­տից այն կողմ: Սա­կայն շա­րու­նա­կում էի կե­րակ­րել շնե­րին: