Մեզ ա­կան­ջի օղ է պետք / Սամ­վել ԽԱԼԱԹՅԱՆ

Թ­վա­բա­նութ­յան ոչ մի կա­նո­նի մեջ չեք գտնի, որ 365-ը տե­ղա­վոր­վի 44-ի մեջ: Բայց դա այդ­պես է: Այդ­պես ե­ղավ ան­ցած 365 օ­րե­րի հետ, երբ ամ­բողջ մեկ տա­րին և մենք՝ ազ­գո­վի, այդ հրե­շի մեջ ենք ու չենք կա­րո­ղա­նում թո­թա­փել նրա հասց­րած մոր­մո­քը: Չէ՛, սա պարտ­վա­ծի ան­տե­րունչ մղկտոց չէ, և միայն ահ­ռե­լի կո­րուստ­նե­րի ցա­վից չէ, որ տվյա­տում ենք: Գլխա­հակ, շփոթ­ված, հու­սա­հա­տութ­յան ու հու­սա­խա­բութ­յան մեջ ենք: Հու­սա­խա­բութ­յուն, որ ոչ թե հո­խոր­տա­ցող ակ­ներև թշնա­մուց պարտ­վե­ցինք, այլ հայտն­վե­ցինք հզոր­նե­րի ծա­վա­լա­պաշ­տա­կան նկրտում­նե­րի գրպա­նում այն ման­րադ­րա­մի դե­րով, ո­րը կորց­նե­լուց ցավ չեն զգում: Հու­սա­խա­բութ­յուն՝ բա­րե­կամ ձևա­ցող ու շո­ղոմ բա­րե­կա­մութ­յուն ա­նող­նե­րից, հու­սա­խա­բութ­յուն՝ մտա­տան­ջող և կար­ծես ոչ ան­հիմն այն կաս­կած­նե­րից, որ մեր մա­տաղ շի­վե­րը կտրող կաց­նի կո­թը մեր ան­տա­ռիցն է: Եվ է­լի շատ ու շատ բա­ներ… Որ­տե՞ղ սխալ­վե­ցինք, որ­տե՞ղ ծռվեց մեր ա­կո­սը: Ի՞նչ դաս ե­ղավ սա մեզ հա­մար և արդ­յո՞ք ե­ղավ:
Մենք եր­բեք հե­ռա­տես ու դի­վա­նա­գետ չենք ե­ղել: Ո՛չ ներ­սի հար­ցե­րում, ո՛չ դրսի: Մեզ սի­րով, սուրբ եր­դու­մով հյուր են կան­չել, հլու գնա­ցել ենք, ու սրով ստի­պել են դա­վա­նա­փոխ լի­նել, հլու գնա­ցել ենք, ու ցմահ բան­տար­կել են, գնա­ցել ենք, ու սպա­նել են հենց էն պա­հին, երբ գի­նու թա­սը բարձ­րաց­րած՝ ի­րենց կե­նացն ենք խմել: Մենք ցան­կա­ցել ենք մայ­րա­քա­ղաք կա­ռու­ցել հան­ցա­գործ­նե­րով ու տի­րա­դա­վե­րով, մենք մեր պար­տութ­յու­նը բա­րո­յա­կան ենք հա­մա­րել ու դար ու դա­րե­րով պար­ծե­ցել ենք դրա­նով, մենք մեր թա­գա­վո­րին սպա­նո­ղի զար­մին սուրբ ենք կո­չել, ու էդ սուր­բը հիմ­նա­հա­տակ կոր­ծա­նել է մեր հա­զա­րամ­յակ­նե­րի մշա­կույ­թը… Էս չե՞նք: Դառն է հա­բը, բան չու­նեմ ա­սե­լու, բայց մեր ստեղ­ծած դառ­նութ­յունն է, մի օր կուլ ենք տա­լո՞ւ, թե՞ չէ, որ աչք­ներս բաց­վի ու ա­սենք՝ բա՛-վա՛-կա՛ն է:
Հե­տո՞: Ո՞րն է այն դա­սը, ո­րը ճիշտ կողմ­նա­ցույց ու­նի մեզ հա­մար:
Այս հարցն ի­րենք ի­րենց պետք է տան՝ ղե­կա­վա­րը, զին­վո­րա­կա­նը, գիտ­նա­կա­նը, ճար­տա­րա­գե­տը, ման­կա­վար­ժը, բժիշ­կը, բո­լորս:
Իմ կար­ծի­քով, նախ, ինք­նա­մաքր­վել է պետք: Վեր­ջին 30 տա­րում շատ ենք այ­լա­սեր­վել: Ինք­նա­մաքր­վել է պետք ա­մեն ո­քից և­ այն ա­մեն ին­չից, ո­րոնք ջլա­տում են մեր ու­ժե­րը, սկսած՝ նվնվո­ցից ու անն­պա­տակ գզվռտու­քից մինչև պաշ­տո­նա­մոլ ու ի­րենց կու­սակ­ցա­կան բախ­չի սահ­մա­նից ու­րիշ բան չտես­նող քաղ­գոր­ծիչ­նե­րը:
Կեն­սա­կա­նո­րեն հրա­մա­յա­կան է ազ­գա­յին և պե­տա­կան գի­տակ­ցութ­յա­նը նպաս­տող գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յուն ու­նե­նա­լը: Ազ­գի ո­գին ան­պար­տե­լի պետք է պա­հել: Մ­տա­վո­րա­կան­ներս, ա­ռա­ջին հեր­թին ար­վես­տի, մշա­կույ­թի գոր­ծիչ­նե­րը, որ­քան էլ սո­ցիա­լա­պես թե հո­գե­բա­նո­րեն ծանր լի­նի նրանց հա­մար, պետք է լծվեն այդ գոր­ծին: Ա­ռանց մշա­կույ­թի միայն ա­նա­պատն է լի­նում: Հո­գու և­ ինք­նութ­յան ե­րաշտ չպետք է թույլ տալ՝ ինչ պայ­ման­ներ էլ որ լի­նեն, քան­զի մշա­կույթն ու ար­վեստն ինք­նին այն կեն­սա­տու ա­կունք­ներն են, ո­րոնք սնում են Հայ­րե­նիք կոչ­վող ան­դաս­տա­նի այ­գի­ներն ու դաշ­տե­րը: Իսկ հա­սու­նաց­ման ա­մառն ու բեր­քա­ռատ ա­շու­նը հա­ջոր­դում են դրան: Սա, գո­նե ինձ հա­մար, ա­կան­ջի օղ է: