Արծ­վի ԲԱԽՉԻՆՅԱՆ

Պատ­մութ­յու­նը շա­րու­նա­կում է հար­վա­ծել մեզ։ Մենք ցնցվում ենք, ող­բում, ընկճ­վում, դի­մադ­րում, փոր­ձում դարձ­յալ շտկել մեր մեջ­քը, բայց այդ­պես էլ դա­սեր չենք քա­ղում։
Ե­րե­սուն տա­րի ա­ռաջ մեզ կար­ծես թե շանս տրվեց վեր­ջա­պես քչից-շա­տից եր­կիր դառ­նա­լու, ազ­գա­յին պե­տութ­յուն կեր­տե­լու, հա­մախմբ­վե­լու և բ­ռունցք­վե­լու, ա­մե­նօր­յա աշ­խա­տան­քով նվա­ճե­լու հայ­րե­նիք ու­նե­նա­լու ի­րա­վուն­քը։ Մինչ­դեռ լա­վա­գույն դեպ­քում ա­մեն ինչ ար­վեց կի­սատ-պռատ, ար­տա­քին ու հատ­կա­պես ներ­քին թշնա­մին ա­րեց ու շա­րու­նա­կում է ու դեռ շա­րու­նա­կե­լու է ա­նել ա­մեն ինչ, որ­պես­զի հա­յը դարձ­յալ մնա ստո­րա­դաս՝ աշ­խար­հին և­ ինքն ի­րեն։
Եվ այ­սօր ու­նենք այն, ինչ ու­նենք՝ կրծմրծված հայ­րե­նիք, մեկ տա­րի շա­րու­նակ ար­յու­նա­հո­սող պա­տե­րազ­մա­կան վեր­քեր, հա­զա­րա­վոր զո­հեր, ա­մե­նօր­յա կտտանք­նե­րի են­թարկ­վող ռազ­մա­գե­րի­ներ, սպաս­վե­լիք ժո­ղովր­դագ­րա­կան, տնտե­սա­կան և­ այլ տի­պի ճգնա­ժա­մեր։ Եվ չու­նենք այդ մար­տահ­րա­վեր­նե­րին ընդ­դի­մա­նա­լու հստակ ծրագ­րեր ու մի­ջոց­ներ, դրանք լու­ծե­լու կամք՝ վե­րին ատ­յան­նե­րից, ո­րո­շում ըն­դու­նող­նե­րից, ո­րոնց ձեռ­քին քիչ թե շատ լծակ­ներ կան…
Նոր էր լրա­ցել իմ 17 տա­րին, երբ տե­ղի ու­նե­ցավ Սում­գա­յի­թը։ Այդ ժա­մա­նակ ես՝ նոր-նոր «կյանք մտնող» դե­ռա­հասս, հստակ հաս­կա­ցա, որ մենք ան­տեր ժո­ղո­վուրդ ենք և խա­ղա­լիք՝ մեծ ու­ժե­րի ձեռ­քին։
Այ­սօր ես 50 տա­րե­կան եմ, և­ ան­տեր ժո­ղովր­դի պատ­կա­նե­լու զգա­ցո­ղութ­յու­նը չի ան­ցել ան­ցած ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում։ «­Տեր» ա­սե­լով` նկա­տի չու­նեմ «մեծ եղ­բայր», «փրկիչ», «ռազ­մա­վա­րա­կան դաշ­նա­կից», ո­րը միշտ կու­շա­նա օգ­նութ­յան հաս­նել և­ ա­վե­լի մեծ թա­փով կզի­նի թշնա­մուդ, որն իր ռազ­մա­վա­րա­կան դաշ­նա­կի­ցը չէ։ Ն­կա­տի ու­նեմ սե­փա­կան ժո­ղովր­դի մա­սին օր­նի­բուն մտա­ծող իշ­խա­նութ­յուն­ներ, ո­րոնք ա­մեն քայ­լով, մեծ ու փոքր քա­ղա­քա­կա­նութ­յան բո­լոր գրված ու չգրված օ­րենք­նե­րով կա­պա­հո­վեին բնակ­չութ­յան գեթ ֆի­զի­կա­կան պաշտ­պան­վա­ծութ­յու­նը փխրուն, հի­վանդ ու վա­ռո­դի տա­կառ հի­շեց­նող տա­րա­ծաշր­ջա­նում՝ ա­ռանց նրան տա­րի­ներ շա­րու­նակ բազ­մաբ­նույթ ստե­րով օր­րե­լու…
Չեմ հետ­ևում ԶԼՄ-նե­րի, ֆեյս­բուք­յան և խորհր­դա­րանա­կան ա­նի­մաստ գզվռտոց­նե­րին, իսկ պա­տե­րազ­մի վերսկս­ման վե­րա­բեր­յալ ա­մե­նօր­յա մե՛րթ մտա­հոգ, մե՛րթ չա­րա­խինդ հի­շե­ցում­ներն ինձ ստի­պում են նոր թա­փով շա­րու­նա­կել գրա­կան-հե­տա­զո­տա­կան գոր­ծերս՝ թեև սրտա­բեկ ու վհատ­ված, թեև մո­լոր­ված ա­պա­տե­ղե­կատ­վութ­յան ճահ­ճում (թե՛ «ընդ­դի­մութ­յան», թե՛ «դի­մութ­յան»), մեկ տա­րի շա­րու­նակ մտո­րե­լով այս ազ­գա­յին ա­ղե­տի մա­սին, ա­նընդ­հատ հի­շե­լով մեր նա­հա­տակ­նե­րին (ո­րոն­ցից ին­նին ան­ձամբ էի ճա­նա­չում՝ հատ­կա­պես մե­կի հետ մտե­րիմ լի­նե­լով)… 21-րդ դա­րի աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան վի­ճակն իր թե­լադ­րանք­ներն է ստի­պում բո­լո­րին, իսկ մենք տա­կա­վին մնում ենք հույս­ներս Աստ­ծո և «բա­րի քե­ռի­նե­րի» վրա դնող ժո­ղո­վուրդ՝ վստահ, որ «Աստծո պա­հած ժո­ղո­վուրդն ենք», «փյու­նի­կի պես հառ­նե­լու ենք», մնում ենք ա­ռա­վե­լա­պես ճառ ա­սող, ո՛չ զանգ կա­խող ժո­ղո­վուրդ… Մի­գու­ցե վեր­ջա­պես ժա­մա­նա՞կն է անդ­րա­դառ­նալ դեռևս 5-րդ դա­րում Խո­րե­նա­ցու ախ­տա­ճա­նա­չած ու մատ­նան­շած ազ­գա­յին թե­րութ­յուն­նե­րին ու հա­մառ ջան­քե­րով սրբագ­րել դրանք, իսկ 20-րդ դա­րում հայ բա­նաս­տեղ­ծի՝ ազ­գա­յին միաս­նա­կա­նութ­յան մեջ փրկութ­յուն տես­նե­լու կոչն ի­ջեց­նել պա­տե­րից ու ա­մե­նօր­յա աշ­խա­տան­քով դարձ­նել կեն­սաձև…
Բայց հնա­րա­վո՞ր է դա…