Նրբերանգներ, որոնք ցավից կուչ են եկել ու դժվարանում են մի քանի հոգու հետ խոսել, այլ մենության քառուղիներում մշտարթուն կսկիծով են պատված. այսպես եմ գրում վերջին ժամանակներում Ժաննա Բեգլարյանի արարած տողերի մասին, որտեղ որդուն կորցրած մոր աչքերն անվերջ երանությամբ ու ազատությամբ են թռչում դեպի անցած ու գնացած օրերը, դեպի երկնային ապագա՝ անսպասելի ու անթափանց: Պատերազմի ժամանակ կորցրեց իր որդուն, բայց սրտի ու մտքի անբաժան իրականության մեջ նրա կողքին է` հսկա, բացարձակ հայրենասեր ու նվիրական իր տեսակով։
Ժաննա Բեգլարյանն անընդհատ շեշտում է` ների՜ր, որդի՛ս… ստեղծում է պատկերներ, որոնք մոռացության տալ չի լինում, քանզի գոյության հիմքը հավատի ու իրականի ներդաշնակ զգացումն է, որը ուղեկից է մարդուն` կյանքի տարբեր փուլերում։ Նա բառերի միջոցով բացահայտումներ է կատարում։ Այնպիսի բացահայտումներ, որոնց մասին չէինք էլ մտածում…
Երկրի ընդերքում
հիմա
ավելի շատ
անկատար
երազանքներ կան,
քան երկրի վրա։
Աշխարհի ինչի՞ն էր պետք
այսքան չբացված
արշալույսները…
Իսկապես, ինչո՞ւ է կյանքն այսքան երկնահաս սլացք, անդրդվելի, անուղղելի երևույթ, պահ, որի մեջ չգիտենք՝ ինչքան ենք ապրելու։ Բառի հմայքը պատերազմից հետո ավելի է շատացնում հարցերի ակունքը, որոնք միշտ չէ, որ պատասխան են ստանում։ Ժողովրդի ցավը երգելու հմտությունը բոլորին չի հաջողվում։ Ժ. Բեգլարյանի ստեղծագործական միտքը նվաճում է մի հարթակ, որտեղ ժողովրդի ցավը միահյուսված է կարոտին, ու լռության միջից մենախոսում է նաև անձնական ցավը։ Իսկ բանաստեղծուհին անընդհատ ասում է` ների՜ր, փոքրացել եմ, զորեղ չեմ… Այո՛, հիմա զորեղ չենք, որովհետև ապրելու իրավունքը մեզ համար արյունով է ձեռք բերվել:
Նա արդեն թուլացել ու անզոր է դարձել ցավի առաջ։ Ո՞վ կիմանա, որ ցավը կարող է կործանել մարդու մնացած կյանքը։
Ների՜ր, զավակս,//ների՜ր, որ փոքրացել եմ,//իջել եմ, որ չեմ մեծարում //հերոսացումդ,//չեմ փառաբանում//անձնազոհությունդ,//վերջին պահի//ազնվությունդ,//ների՜ր…//Քեզնից հետո//մեր ապրելը//պատեպատ զարկվել է,//ինքնակորուստ է,//արժեհամակարգի //փլուզում է,//հաստատունության//զրոյացում է։//Մենք բոլորս//հիմա //քո հորինած //հեքիաթների//հերոսների//նման//երկրից դուրս ենք,//մեր ոտքերի տակից//ավազի նման//սահել է հողը,//ու կորցրել ենք//իրականության //զգացողությունը։
Ժամանակը նոր ձևակերպումներով է ներկայանում ապրողներիս։ Այն դժնդակ օրերին տեսածից հետո Ժ. Բեգլարյանը ապրելը համարում է պատեպատ զարկվել, ինքնակորուստ, արժեհամակարգի փլուզում, հաստատունության զրոյացում։ Իսկապես, հաստատունությունը ձգողականության միջոցով չպահպանվեց: Ձայնեղեն է այն տողը, որը մաքրամաքուր է ու իրականի արտացոլանք։ Իսկ թե որքա՜ն որդիներ ընկան, որ այդ մաքրամաքուր տողերը նորից ծնվեն, ու որքա՜ն որդիներ ստեղծեցին մի կյանք` մեզ համար վերածնունդ կոչվող, որ իրենցից հետո ապրենք` միշտ հիշելով։ Արդարև, միշտ հիշելով, սա է հրամայականը:
Այսօր էլ բանաստեղծուհու համար պատերազմը շարունակվում է, քանի դեռ չի եկել իր Վահագնը: Նա աննկարագրելի մի սպասումով է դռան մոտ նստած հետևում, թե երբ է մի գաղտնի պահի մեջ գալու զորեղ Վահագնը՝ բոլորից գաղտնի:
Բայց գաղտնի//մի պահի մեջ,//բոլորից գաղտնի,//հավատում եմ,//որ գալու ես,//որ նորից//այնպես թեթև,//եթերային//նստելու ես//մեքենայիդ//ղեկին,//ու քո փրկած//Կարմիր շուկայով,//Ազոխով,//Դրախտիկով,//Տողի տակով,//Ծակուռիի//վերելքով,//Ծմակով,//Դիզափայտով,//Չիմանով//գնալու ենք//Խծաբերդ։
Այս տողերում բանաստեղծուհու հայրենի՝ Հադրութի շրջանի Խծաբերդ գյուղ տանող ճանապարհի նկարագրությունն է, թե ինչ գյուղերի միջով են անցնում: Սա նաև կարոտալի իրականության մի մասն է, որ հայրենի Հադրութի կորստի հետ չհաշտվելով՝ նաև որդու հետ ապրած լավագույն ակնթարթներն է հիշում գրելու միջոցով:
Բանաստեղծուհին շարունակում է.
Ու դու ողջ//ճանապարհին//պատմելու ես,//պատմելու ես,//պատմելու ես//ամեն ինչ,//ամեն ինչ,//ամեն ինչ՝//անմնացորդ բաց,//անմիջական,//անսեթևեթ,//բնական,//ինքնաբո՜ւխ։
Ժաննա Բեգլարյանի տողերում նաև հավատարմության ամբողջացումներ կան, որոնք ինչքան էլ ուզում է բանաստեղծուհին պահել որպես անձնական, սակայն ընթերցողի աչքից չի վրիպում: Այդ հավատարմությանն է միանում նաև սպասումը: Սպասումը չի ծերանում, այլ ամեն օր ավելի ու ավելի է հասունանում` կարոտի անթափանց երևույթի մեջ հեքիաթ հորինելով։ Իսկ իրական հեքիաթի քաջորդիների ապրածն ու թողածն անգնահատելի ու անքննարկելի արժեք է: Բայց իրականության զգացողությունը կորցնելուց հետո իր Վահագնի հետ է խոսում` երկրից դեպի երկինք.
Իմ միամիտ,
գաղտնի պահի մեջ
սպասում եմ,
Վահագնս,
սպասո՜ւմ եմ…