(արձակ բանաստեղծություններ)
Ուզում էի երկար ճանապարհ կտրել,
Հասնել քեզ ու ասել.
– Ռմբակոծումից հետո ծաղկել են ծիրանենիները:
ՌՈՒՄԲԵՐՆ ԵՐԿՆՔԻՑ ՉԵՆ
Գարնան սրտահույզ օր է, թե աշնան թաց օր,
Տարին տասներկու ամիս, առանց հոգնության
Շարեղեն լույսն ու անձրևի ծամերն երկնքից իջնում են երկիր:
Ահազդու որոտը թուխերես ամպերի կուրծքը խոցած,
Ամպից ամպ գլորվում է ցած:
Լազուրի մեջ կորչող հայացքով մի՛ նայեք երկինք,
Վերևից մրրկուն թափվող ռումբերն երկնքի հետ կապ չունեն:
Լայնատարած երկինքն ուրիշ հնչյուններ ունի:
ՀԱԶԸ
Կաթնագույն բուքուբորանը երկար հեծեծումով
Տիղմից սև գիշերվա կուրծքն էր պատռում:
Մթին գույն տվող, քարաճեղք ռումբերի ոռնոցի տակ
Կոտորածների հոտը վրան պահած թշնամին
Հորդ հեղեղի գալարումով
Մոտենում էր տան հիմքի պես փորված խրամատին:
Խավարի մեջ նռնենու նման կանգնած զինվորը,
Չհիշելով մահի սև շողի մասին,
Կողքից լսում էր զինակից ընկերոջ
Թմբուկի զարկի պես ճայթուն հազը:
Խզզացող հազը մարտակոչ երգի պես ալիք էր փռում
Ու խենթորեն գոտևորող հենարան դառնում:
– Թեև դժվար է ումպ-ումպ հազիդ նոպան լսելը,
Դրանից սիրտս ցավում է,
Քխկա՛, իմ ընկեր, չլռե՛ս, հազիդ զարկերն ապտակի պես թո՛ղ խփեն ականջիս:
Ռումբերից խորխորատ դարձած երկա՜ր դիրքում
Մնացել ենք ես, դու ու պաղ գիշերվանից սկսված հազդ:
Հազա՛, իմ ընկեր, չթմրե՛ս, բքի հետ հազա՛,
Դժոխքից ելած թուրքը, որ իր յաթաղանի սպին է թողել մեր սրտին,
Ցրտահար քարափի բացված թևից այս կողմ չի գա,
Քանի որ խավարի ճաքած կամարի տակից տեսնում է
Անվերջ թռչող գնդակների երամը բաժանված մթի շրթից,
Որոնք բքի անթարթ ահով աչքն են հանում տեղից:
Հազա՛, իմ ընկեր, դիրքի հետ պահիր խոսքին փոխարինող հազդ:
Առավոտյան, իմ կողմ նետված սոսափյուն հազդ
Կկախենք լուռ բացվող օրվա պայծառ արևից:
***
Լույսի տաք հևքով եկար:
Լույսը լույս էր սենյակում,
Մութը լույս էր սենյակում:
Երբ թողեցիր-գնացիր,
Լույսը տարար սենյակից:
Առանց լույսի ամեն ինչ
Իր տեղում չէ սենյակում:
ՅԱՍԱՄԱՆՆ Է ԾԱՂԿԵԼ
Այսօր յասամանն է թև առած ծաղկել:
Ես իմ մումիան հանում եմ մռայլ սենյակից
Ու անթմբիր քայլում թռչող օրվա միջով,
Մոտենում ծաղկած յասամանի մառ գույնին:
Ինձանից առաջ սար ու ձոր անցած մեղուն էր նրան հասել
Ու կնճիթը բացված ծաղկի շրթին հպել:
Թռչունը, որ շուտ էր տեղ հասել,
Դողացող տերևի հովի տակ էր ծվարել:
Ջուր տանող աղջիկը դույլը մի կողմ էր դրել,
Մով ծաղկի բույրն էր շնչել հովի հետ:
Ես նրան չէի հանդիպի, եթե յասամանը ծաղկած չլիներ:
ՀԵՌԱՁԱՅՆՈՒՄ
Պատերազմ գնացող տղամարդը
Դառնաղի թուրմով հրաժեշտի
Տաքուկ գրկի մեջ առավ կնոջը հղի,
Լսում էր կնոջ տեղահան եղած,
Փայլակ զարկերը տաք սրտի:
Կուլ գնալով անջատման բարձրացող վշտին՝
Շշնջաց շոյանքին տրված կնոջ ականջին.
– Կզանգե՛ս, փառավոր ծննդի լուրը կհայտնե՛ս:
Կինը ծննդաբերելուց առաջ խնդրեց,
Որ պատուհանը բաց թողնեն:
Ու երեխան դեռ մարմնի մեջ՝ ծնկին չհասած,
Շրթից հորդեց բարձր, քրքջուն ծիծաղը:
– Գիտեմ, ողջ ես, լսի՛ր
Խշշուն քամուն, ծղրիդներին ու երկնքին տված ծաղկեղեն ծիծաղս,
Ես և պստիկ որդիդ, որի մարմինը թաց է դեռ, սպասում ենք քեզ:
Հիմա իմ փոքրիկը, որ ճիշտ կրկնությունն է քո,
Վառ աչքերով տեսնում է, բաց պատուհանից այն կողմ
Հողն է հայրենի՝
Կոպաբաց արևի տաք շողերը վրան:
***
Գիտե՞ս, իմ անգին, ձեռքերս չեն հասնում չոր աստղերին,
Հիմա կանգնել ենք այնտեղ, որտեղ ոտնատեղեր և աստղերի պատկերներ չկան:
Ափերիդ մեջ առած ձեռքերս պարզել եմ ադամապտղին:
ԲԱՐԻ ՏԱՐԻՆ ԱՆՑԱՎ
Ժամանակները բարի էին,
Ամենքը լավ գումար ունեին:
Շվեյցարական տեսակի պանիր էինք գնում
Իրիկնահացի համար:
Իսկ թաղի աղքատները նույն խանութից լոռ էին առնում
Ու քրթմնջում.
– Բարի տարի է, հոտած լոռը չի պակասում:
Հիմա մենք վերհուշերը թողած, լոռ ենք ուտում,
Աստվա՛ծ իմ, տեսնես աղքատներն ի՞նչ են ուտում:
ԵՐՋԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ՇՈՂԸ
Պատուհանը բաց է,
Դուռը բաց է,
Բայց երջանկությունը ներս չի գալիս:
Որտե՞ղ է չար անջատումով իր սիրտը փակել
Մեղմանուշ, ժպտե պսակով, սիրուն ուսերով,
Մի քիչ տաք, մի քիչ պաղ երջանկության շողը:
Տարիներիս չորս եղանակները պահել եմ արևի տակ,
Աշխարհը ճոխ պերճանքով չի շրջվել ինձնից,
Միտքս վառել-մարելով շրջում է երկնքից երկիր:
Որպեսզի գորշ մահի շողքը հոգուս վրա չշրջի,
Մի բաժակ կենարար ջուր եմ խմում,
Ծաղիկ եմ փռում այն մառ ճամփեքին,
Որոնցով ինձնից հրաժարված երջանկությունն
Անհայտ եզերքից պետք է տեսության գա:
Հիմա պահը չէ՝ խոնարհ կամ ըմբոստ հեռանալու,
Հետո մեկը, գուցե խոսքերն իրար վրա դարսելով ասի.
– Մեղք էր, մեռավ ու չտեսավ
Մի քիչ տաք, մի քիչ պաղ շողը երջանկության:
ԵՌՈՒՆ ԳԻՇԵՐ
Վարսերիդ սևը նազանք ալիքով
Տվեցիր ճողփացող գիշերին:
Յոթ անգամ յոթը տակ խանդավառությամբ
Գիշերվա շեմից ներս ընդունեցինք
Ամպերի ճեղքից քիթը վեր հանած բրածո լուսնին,
Որը չէր ուզում լքել մեր գլխավերևում իր բռնած դիրքը:
Մթի հնչյուններն այլափոխելով՝
Խավար գիշերը դարձավ ցոլուն:
Ճերմակ կրծքերիդ բուրող ցոլքը
Գիշերվա շունչն էր կտրում:
Առաջին անգամ ափսոսացի,
Որ եռեփ գիշերը շուտ ուշաթափվեց
Կրծքին ծագող, աշխետ արևի:
Գիշերները գալիս-գնում են,
Բայց մի ալիք չեն բերում այն տաք գիշերից:
ՑԱՎԻ ԲԱՑ ԱՉՔԸ
Ցավի կոպերը ձկան աչքերի նման միշտ բաց են:
Ի՜նչ սարսափելի է, երբ աչքերիդ առջև
Հիվանդանոցները լցվում են
Պատերազմի հրախանձ դաշտը թողած վիրավորներով:
Այդպես ոսկեհատ ցորենն էլ չի լցվում կալերի մեջ:
Քայլերը մոռացած, մոխիրների միջից հառնած վիրավորները,
Շատ հաճախ, նույն հարցը, հղկել-կոփելով, տալիս են բուժող բժշկին,
Թե ե՞րբ կարող են վառ, տոնական հագուստ հագնել
Եվ ընկած ընկերներին այցելել քաղաքից դուրս:
– Գուցե ուշ, մի քիչ ուշ, ավելի ուշ,- ջերմ սրտով ժպտում է բժիշկը:
Հաշմանդամների սայլակներին տեղավորված վիրավորները
Մոռանում, տակավին չեն զգում
Իրենց կորստի չարակամ ցավը,
Քանի որ հոգեթափանց խաղաղությամբ
Բժիշկի ծիլ տվող ժպիտն է անցուդարձ անում:
Տաք ժպիտի ցոլարձակ, ցոփ դյութանքի տակ
Խոնջացած ցավը, կուրծքն ու մեջքը բաց,
Քնում է օրոր ասող պաղ անվասայլակի վրա:
ՎԱՅՐԷՋՔ
Օդանավերն երկնքի եղյամն առած թևերին
Ամպերի արահետներից վայրէջք են անում,
Թվում է, կես կորած աստղ ծորում է հողին,
Ու երկինքը մնում է մենակ:
Քանի որ երկինքը լի է օդանավերի մահով,
Ուղևորները բերկրալի ծափահարում են,
Որ արժանացել են երկրի վրա կյանքը շարունակելուն:
Երկինքն աշխարհի նման մեր ոտքի տակ չէ,
Որ մի քայլ այս ու մի քայլ այն կողմ անենք,
Չկան ճանապարհներ, որ հորիզոններ ունենան,
Թեկուզ պարզ մակերեսում մի կնոջ հետ ժամադրության գնանք,
Մի ոտք ավել, մի ոտք պակաս քայլքի մասին էլ խոսք չկա:
Թռիչքից հետո ուղևորները ծարավ աչքերով նայում են հողին
Ու երկար, շատ երկար սեղմում օդաչուների ձեռքերը:
Ձեռքսեղմումով վստահություն են տալիս հաջորդ թռիչքին:
Մի փոքրիկ տղա, որ հաշիվ անել նոր է սովորել,
Երազախառն զարմանքով նայում է
Երկինք բարձրացող և հեռուներեն իջնող սավառնակներին ու հաշվում.
«Մեկ, գումարած մեկ, գումարած մեկ, գումարած…».
Տղան հաշվում էր սկիզբն ու ավարտը թռիչքի,
Ցանկանում էր՝ վայրէջքի ավարտը չմնար ավարտ,
Ու հասունացած թռիչքը միշտ ծնվի:
ՄԱՏԱՂԻ ԳԱՌԸ
Մատաղի գառը
Մի աչքով դանակի շեղբին էր նայում,
Մյուսով՝ ծաղիկ խոտին:
Հոգնեց դանակին ու խոտին նայելուց,
Ուզում էր հայացքը գաղտնորեն ուրիշ մի բանի հառել,
Թե ինչի՞, խեղճը չգիտեր:
Նայելու շատ բան կար,
Կողքին ծառ կար, ճյուղին՝ թռչուն:
