«­Հե­տա­մուտ՝ բա­րուն ու գե­ղե­ցի­կին, ճշմա­րիտ ու կա­տար­յալ եր­գին» / Սամ­վել ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

Սամ­վել ԿՈՍՅԱՆ – 24 բա­նաս­տեղ­ծա­կան ժո­ղո­վա­ծու եք հրա­տա­րա­կել, ո­րը Ձեր կյան­քի 24 տար­բեր գույն և­ ապ­րում­ներ պա­րու­նա­կող շեր­տեր է են­թադ­րում: Հե­տա­դարձ հա­յաց­քով, ո՞ր հատ­վածն է ա­ռա­վել հի­շար­ժան, և ո­րից կու­զե­նա­յիք հրա­ժար­վել:
Սամ­վել ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ – Վեր­ջերս հրա­տա­րակ­վեց «­Տիե­զե­րա­կան սեր» վեր­նագ­րով բա­նաս­տեղ­ծութ­յուն­նե­րի նոր ժո­ղո­վա­ծուն: Իմ հրա­տա­րա­կած գրքե­րի թի­վը հա­սավ 33-ի: Ի դեպ, բա­նաս­տեղ­ծա­կան ժո­ղո­վա­ծու­նե­րից եր­կու­սը՝ «Օրհ­նութ­յուն դաշ­տե­րին» և «Ե­րազ­գա­վորս», հրա­տա­րակ­վել են Խորհր­դա­յին Միութ­յան տա­րի­նե­րին: Մ­նա­ցած գրքե­րը լույս աշ­խարհ են ե­կել, ըն­թեր­ցող­նե­րին մա­տուց­վել պե­տա­կան և բա­րե­գործ­նե­րի ա­ջակ­ցութ­յամբ: Օգտ­վե­լով ա­ռի­թից՝ կրկին շնոր­հա­կա­լութ­յան, ե­րախ­տի­քի խոսք եմ հղում իմ մեծ բա­րե­կա­մին՝ ան­վա­նի գյում­րե­ցի, բա­րե­գործ ու բա­րե­րար Ռազ­միկ Դար­բին­յա­նին, ում ա­ջակ­ցութ­յամբ հրա­տա­րակ­վել են իմ 10 գրքե­րը: Գր­քե­րիցս եր­կու­սը՝ «Աշ­խար­հի սի­րա­հար­նե­րին» և «Սր­բա­զան լեռ­նաշ­խարհ», հրա­տա­րակ­վել են ռու­սե­րեն: Վ­րա­ցե­րեն է հրա­տա­րակ­վել «Աստ­ղի նման ու խաչ­քա­րի» ժո­ղո­վա­ծուն: 2019-ին հա­յե­րեն, ռու­սե­րեն, անգ­լե­րեն, ֆրան­սե­րեն, գեր­մա­նե­րեն, վրա­ցե­րեն, պարս­կե­րեն, ա­րա­բե­րեն, թուր­քե­րեն, չի­նա­րեն տպագր­վեց «­Մար­գա­րեի ու­ղեր­ձը» գիրքս:
Խա­ղա­ղութ­յա­նը, ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մութ­յա­նը նվիր­ված այս ժո­ղո­վա­ծուն հաս­ցեագր­ված է աշ­խար­հի բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, պե­տութ­յուն­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րին և հոգևոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րին: Կա­րո­ղա­ցանք շուրջ 20 երկր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի և հոգևոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րի գրքեր ու­ղար­կել: Այդ գրքե­րի շնոր­հան­դես­ներ, խա­ղա­ղութ­յան եր­թեր կազ­մա­կեր­պե­ցինք Հա­յաս­տա­նում, Ռու­սաս­տա­նում և Վ­րաս­տա­նում: Այս տար­վա մար­տի 3-ին Վ­րաս­տա­նի Ռուս­թա­վի քա­ղա­քում ինձ շնորհ­վեց «Ի­վե­րիա» մի­ջազ­գա­յին գրա­կան մրցա­նակ: Կո­րո­նա­վի­րուս կոչ­վող հա­մաշ­խար­հա­յին հա­մա­ճա­րա­կի պայ­ման­նե­րում չկա­րո­ղա­ցա խա­ղա­ղութ­յան, ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մութ­յան եր­թեր անց­կաց­նել Թուր­քիա­յում և Ի­րա­նում: Հու­սով եմ, որ ա­ռա­ջի­կա տա­րում կկա­րո­ղա­նամ իմ ծրա­գի­րը ամ­բող­ջո­վին ի­րա­կա­նաց­նել:
Իմ գրքե­րում ամ­փոփ­ված են իմ կյան­քի գույ­ներն ու բույ­րե­րը, իմ հույ­սերն ու ե­րա­զանք­նե­րը, ցա­վերն ու տագ­նապ­նե­րը: Բա­նաս­տեղ­ծա­կան ժո­ղո­վա­ծու­ներս ար­տա­ցո­լում են իմ նե­րաշ­խար­հը: Այդ գրքե­րը ո­գե­ղեն զա­վակ­ներ են, բո­լորն էլ հո­գե­հա­րա­զատ են ինձ, ինչ­պես մո­րը հո­գե­հա­րա­զատ են իր բո­լոր զա­վակ­նե­րը, և նա չի հրա­ժար­վում ոչ մե­կից: Կա լա­վը, ա­վե­լի լա­վը և­ ա­մե­նա­լա­վը, թող այդ մա­սին ի­րենց խոսքն ա­սեն ըն­թեր­ցող­ներն ու գրա­կա­նա­գետ­նե­րը:
Ս. Կ. – Որ­քա­նո՞վ է Ձեր խմբագ­րած «­Շի­րակ» թեր­թը նպաս­տում Շի­րա­կի մար­զի մշա­կու­թա­յին մի­ջա­վայ­րի աշ­խու­ժաց­մա­նը:
Ս. Մ. – «­Շի­րա­կը» 80 տա­րե­կան է: 2001-ին Ա­խուր­յա­նի նախ­կին շրջա­նա­յին թեր­թին երկ­րորդ կյանք պարգևե­ցինք՝ վե­րագ­րանց­վե­լով ՀՀ ար­դա­րա­դա­տութ­յան նա­խա­րա­րութ­յու­նում, «­Շի­րա­կը» վե­րահ­րա­տա­րակ­վեց որ­պես մար­զա­յին գրա­կան, կրթամ­շա­կու­թա­յին ան­կախ, ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան երկ­շա­բա­թա­թերթ: Հա­վա­տա­րիմ իր կոչ­մանն ու ա­ռա­քե­լութ­յա­նը, լրա­գի­րը լու­սա­բա­նում է մար­զի գրա­կան, կրթամ­շա­կու­թա­յին կյան­քը և զ­գա­լիո­րեն նպաս­տում մշա­կու­թա­յին մի­ջա­վայ­րի աշ­խու­ժաց­մա­նը: Թեր­թում ի­րենց ստեղ­ծա­գոր­ծութ­յուն­նե­րով, հրա­պա­րա­կում­նե­րով պար­բե­րա­բար հան­դես են գա­լիս շի­րակ­ցի գրող­ներ, սկսնակ և­ ե­րի­տա­սարդ ստեղ­ծա­գոր­ծող­ներ, նաև՝ թա­տե­րա­կան, ե­րաժշտա­կան, նկար­չա­կան և ար­վես­տի այլ բնա­գա­վառ­նե­րի վար­պետ­ներ ու նվիր­յալ­ներ:
Մեր հիմ­նադ­րած «­Բագ­րա­տուն­յաց աս­պետ­ներ» հայ­րե­նա­սի­րա­կան – հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յան հետ հա­մա­տեղ, «­Շի­րա­կը» ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սա­նող­նե­րի հա­մար պար­բե­րա­բար կազ­մա­կեր­պում է հայ գրա­կա­նութ­յա­նը, հայ ժո­ղովր­դի պատ­մութ­յա­նը նվիր­ված բաց դա­սեր, հե­տաքր­քիր ա­սու­լիս­ներ, հան­դի­պում­ներ Հա­յոց բա­նա­կի մար­տիկ­նե­րի հետ, մշա­կու­թա­յին այլ մի­ջո­ցա­ռում­ներ: Մեր խմբագ­րութ­յան դռնե­րը բաց են հան­րա­պե­տութ­յան բո­լոր գրող­նե­րի, մշա­կույ­թի գոր­ծիչ­նե­րի առջև:
Ս. Կ. – Ձեր պոե­զիա­յի անկ­յու­նա­քա­րե­րից են հայ­րե­նա­սի­րութ­յունն ու քա­ղա­քա­ցիա­կան հստակ դիր­քո­րո­շու­մը: Այս թե­մա­նե­րը որ­քա­նո՞վ են փո­խազ­դե­ցութ­յան մեջ Ձեր հո­գե­կերտ­ված­քի և հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նեութ­յան հետ:
Ս. Մ. – Հայ­րե­նա­սի­րութ­յունն ու հայ­րե­նա­պաշ­տութ­յու­նը, բնա­սի­րութ­յունն ու բնա­պաշ­տութ­յունն առ­կա են իմ բո­լոր ժո­ղո­վա­ծու­նե­րում: Հայ­րե­նա­սի­րութ­յունն ինձ հա­մար վե­րա­ցա­կան հաս­կա­ցո­ղութ­յուն չէ, այն ա­ռար­կա­յա­կան է, շո­շա­փե­լի, նյութ է և հո­գի, կեն­սա­հորդ ա­վիշ, գո­յութ­յան խորհր­դա­նիշ: Ես բնակ­վում են հա­յոց 9-րդ մայ­րա­քա­ղաք Ե­րազ­գա­վորս-­Շի­րա­կա­վա­նի մա­տույց­նե­րում, ոտք եմ դնում այն հո­ղի վրա, ո­րի վրա ոտք են դրել Ա­նա­նիա Շի­րա­կա­ցին, հա­յոց անձ­նա­զոհ թա­գա­վոր Սմ­բատ Ա­ռա­ջին Բագ­րա­տու­նին, նրա հե­րոս որ­դի­ներ Մու­շե­ղը, Ա­շոտ Եր­կա­թը, լե­գեն­դար սպա­րա­պետ, այ­նու­հետև՝ Կար­սի թա­գա­վոր Ա­բա­սը, տա­ղան­դա­շատ գե­ղան­կա­րիչ­ներ Մա­րիամ, Ե­րա­նու­հի Աս­լա­մազ­յան քույ­րե­րը, Ա­վե­տիք Ի­սա­հակ­յանն ու Հով­հան­նես Շի­րա­զը… Ո­գեշնչ­ված մեր հե­րոս նախ­նի­նե­րի սխրանք­նե­րով, ան­թա­ռամ հու­շե­րով ու հի­շա­տակ­նե­րով՝ հրա­տա­րա­կել եմ իմ «Ե­րազ­գա­վորս» գիր­քը, «Սմ­բատ Ա­ռա­ջին» չա­փա­ծո վեպ-վի­պեր­գութ­յու­նը, Զո­րա­վար Անդ­րա­նի­կին և Ս­պա­րա­պետ Վազ­գեն Սարգս­յա­նին նվիր­ված «­Հայ­դու­կա­պետն հա­յոց» և «­Դափ­նեպ­սակ՝ սպա­րա­պե­տին» գրքե­րը: Բա­ցի այդ, իմ գրքե­րի վա­ճառ­քից գո­յա­ցած մի­ջոց­նե­րով, Ռու­սաս­տա­նում բնակ­վող եղ­բայր­նե­րիս և­ ըն­կեր­նե­րիս ա­ջակ­ցութ­յամբ Գ­յում­րիում կանգ­նեց­րել ենք Վազ­գեն Սարգս­յա­նի մար­մա­րից կի­սանդ­րին, Ե­րազ­գա­վորս գյու­ղում՝ Զո­րա­վար Անդ­րա­նի­կի փառ­քի հու­շա­կո­թո­ղը, Մեծ հայ­րե­նա­կա­նում զոհ­ված իմ 64 հա­մագ­յու­ղա­ցի­նե­րի հի­շա­տա­կը հա­վեր­ժաց­նող հու­շար­ձա­նը: Իմ այ­գում, որ կրում է «­Բագ­րա­տուն­յաց փառ­քի հու­շա­պու­րակ» ա­նու­նը, կանգ­նեց­րել ենք խաչ­քար և հու­շա­կո­թող­ներ Ա­շոտ Ա­ռա­ջի­նի, Սմ­բատ Ա­ռա­ջի­նի, Ա­շոտ Երկ­րոր­դի (Եր­կա­թի), Ա­շոտ Եր­րոր­դի (Ո­ղոր­մա­ծի) հի­շա­տա­կին:
Մեր սերն ու նվի­րու­մը առ Աստ­ված ան­սահ­ման է: Կա­րո­ղա­ցանք Ե­րազ­գա­վոր­սում կա­ռու­ցել բա­զի­լի­կե ե­կե­ղե­ցու հիմ­քը, ցա­վոք, ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի բա­ցա­կա­յութ­յան պատ­ճա­ռով ե­կե­ղե­ցու շի­նա­րա­րութ­յու­նը դա­դա­րեց­վել է: Հայ­րե­նա­սի­րա­կան, մշա­կու­թա­յին բե­ղուն գոր­ծու­նեութ­յուն է ծա­վա­լում մեր «­Բագ­րա­տուն­յաց աս­պետ­ներ» հայ­րե­նա­սի­րա­կան-հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յու­նը:
Ս. Կ. – Թե­կուզ պայ­մա­նա­կա­նո­րեն, Մ­շա­կույ­թի նա­խա­րար լի­նե­լու պա­րա­գա­յում ո՞­րը կլի­ներ Ձեր ա­ռա­ջին գոր­ծո­ղութ­յու­նը:
Ս. Մ. – Գ­նա­լով ա­վե­լի է ծան­րա­նում մեր գրող­նե­րի սո­ցիա­լա­կան վի­ճա­կը, շա­տե­րը, ստեղ­ծա­գոր­ծե­լուց զատ, այլ աշ­խա­տանք, գո­յատ­ևե­լու անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­ներ չու­նեն, կա­սեց­վել է պե­տա­կան ա­ջակ­ցութ­յամբ գրքե­րի հրա­տա­րա­կու­մը, գնա­լով նվա­զում է պե­տա­կան հո­գա­ծութ­յու­նը… Մ­շա­կույ­թի նա­խա­րար լի­նե­լու պա­րա­գա­յում իմ ա­ռա­ջին գոր­ծո­ղութ­յու­նը կլի­ներ՝ վե­րա­կանգ­նել պե­տա­կան ա­ջակ­ցութ­յամբ գրքե­րի հրա­տա­րակ­ման գոր­ծը, ստեղ­ծել հա­տուկ հիմ­նադ­րամ, որ կա­ջակ­ցի սո­ցիա­լա­կան ծանր պայ­ման­նե­րում ստեղ­ծա­գոր­ծող գրող­նե­րին և մշա­կույ­թի նվիր­յալ­նե­րին:
Ս. Կ. – Բ­նութ­յան հետ ինչ­պե՞ս եք հա­րա­բեր­վում՝ դուք-ով, թե՞ դու-ով:
Ս. Մ. – Ձեր հար­ցին պա­տաս­խա­նեմ հար­ցով՝ զա­վա­կը ծնո­ղի հետ, հա­րա­զա­տը հա­րա­զա­տի հետ դուք-ով է հա­րա­բեր­վում, թե՞ դու-ով, ի­հար­կե՝ դու-ով: Բ­նութ­յու­նը իմ երկ­րորդ մայրն է, իմ գո­յութ­յան, լի­նե­լիութ­յան, ներշնչան­քի մայր ա­կուն­քը: Ինձ հա­մար իմ բնօր­րան Ե­րազ­գա­վոր­սը, Ա­խուր­յան գետն ու գե­տա­հո­վի­տը աշ­խար­հի ու տիե­զեր­քի կենտ­րոն են: Ա­հա ին­չու իմ բո­լոր ժո­ղո­վա­ծու­նե­րում եր­գեր եմ ձո­նել իմ մայր բնութ­յա­նը, բնութ­յան հրա­շա­լիք­նե­րին: Ծառ տնկե­լը, ջրելն ու խնա­մե­լը ինձ հա­մար սրբա­զան պար­տա­կա­նութ­յուն է: Վեր­ջին 30 տա­րի­նե­րին, իմ զա­վակ­նե­րի հետ, Բագ­րա­տուն­յաց փառ­քի հու­շա­պու­րա­կում, Ա­խուր­յա­նի գե­տա­հով­տում, գյու­ղի հե­րոս­նե­րի պու­րա­կում տնկել ենք հա­զա­րա­վոր ծա­ռեր ու թփեր: Բ­նութ­յան գե­ղեց­կութ­յուն­նե­րը ինձ պարգ­ևում են ներշն­չան­քի, երևա­կա­յութ­յան նոր թևեր ու թռիչք­ներ, և­ ես ապ­րում ու ստեղ­ծա­գոր­ծում եմ՝ հե­տա­մուտ բա­րուն ու գե­ղե­ցի­կին, ճշմա­րիտ ու կա­տար­յալ եր­գին: