Հարցազրույց գրող, հրապարակախոս ՌՈՒԶԱՆ ԱՍԱՏՐՅԱՆԻ հետ
Ս. Կոսյան – Տիկի՛ն Ռուզան, ըստ Ձեզ՝ բոլորս Նժդեհ ու Անդրանիկ ենք, այդ դեպքում՝ որտեղի՞ց Սյունիքը կորցնելու տագնապն ու անհանգստությունը:
Ռ. Ասատրյան – «Հայրենիքն ապրում է հայրենասիրությամբ և կործանվում՝ հայրենասիրության պակասից»,- խոսքս սկսում եմ Նժդեհի պատգամով: Այստեղ Հայրենիքը պահելու ողջ գաղափարախոսությունն է դրված: Նժդեհը հայի ինքնությունը պահող մեր ազգային ողնաշարն է, դա գիտեն մեր թշնամիները նաև, որոնք բացահայտ հայոց ազգի կործանման ծրագրեր են մշակել բոլոր ժամանակներում: Վերջերս «Մոսկովսկի կոմսոմոլեց» թերթում ՌԴ Պետդումայի պատգամավոր Կոնստանտին Զատուլինը բացեիբաց արտահայտվել է, որ «Ադրբեջանը Նժդեհի խաղաքարտն օգտագործում է ՀՀ-ի և ՌԴ-ի միջև հարաբերությունները լարելու նպատակով, Նժդեհի հուշատախտակի ապականումը ադրբեջանցիների ձեռքով էր արվել»,- ասել է նա: Հայերս գնահատել չգիտենք մեր ազգային հոգևոր արժեքների անհրաժեշտությունը, որից օգտվում են Հայաստան ներթափանցած թշնամական գործակալները և ներսի տականքի միջոցով, Նժդեհի բառերով ասած, 30 արծաթով վաճառում ու խարխլում են մեր ազգային դիմադրության ուժը, ինչը որ արվեց այս վերջին պարտադրված աղետալի պատերազմի ընթացքում: Այդ նպատակով մենք, ազգային ուժերս, այո՛, գիտակցաբար, որպես ներկա ու գալիքի հրամայական, պետք է հայտարարենք, որ մենք բոլորս ՆԺԴԵՀ ենք, հաստատելու նրա գերիմաստուն կտակը՝ «Ես քո կենդանի սուրն եմ, Հայրենի՛ք, քո բոլոր հաղթանակների համար… Հաղթում է նա, ով համոզված է իր հաղթանակի մեջ»:
Ս. Կ. – Հայտնի պայմանագրով Թուրքիան Զանգեզուրով կապվելու է Բաքվի հետ, ապա դուրս է գալու դեպի Կասպից ծով՝ Կենտրոնական Ասիայի թրքախոս երկրներ, իրականացնելու «Հինգ երկիր, մեկ ազգ» գործարքը: Արդյոք այս ծրագիրը վտանգավոր չէ՞ Հայաստանի համար և հղի չէ՞ անկանխատեսելի հետևանքներով:
Ռ. Ա. – Անշուշտ, վտանգավոր է, և այն անձինք, ովքեր անտեղյակ են թուրքական հոգեբանությանը, աղետ են ազգի համար, որովհետև մոռանալ հայերիս հետ կատարված ազգային ողբերգությունը՝ Հայոց մեծ եղեռնը, մոռանալ երկրաշարժի օրերին Բաքվից եկող վարկաբեկիչ գրությունները, մոռանալ երեկ, նախորդ օրը ահաբեկիչներով և միջազգայնորեն չթույլատրված զինատեսակներով հայոց գենի հաջորդ սերնդի բնաջնջումը, մոռանալ 100 տարվա շրջափակումը, կնշանակի հավատալ թուրքերի «ոսկե ձվեր» ածելուն: Ինչո՞ւ, որովհետև կոնկրետ դրված է Մեծ Թուրանի ստեղծման գաղափարի իրագործումը, որին մասնակից են այն գերտերությունները, որոնք աջակցում են Թուրքիային՝ ունենալով նավթագազային ու ճանապարհային շահեր նրանից: Դեմ եմ Հայաստանով ընդհանրապես ճանապարհ տալուն, որովհետև այն ոչնչով չի օգնելու Հայաստանին: Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, որ Ադրբեջանով հայկական բեռները անվնաս ծով դուրս գան, ես՝ երբեք, և ոչ միայն դա. Թուրքիայի հետ բարիդրացիական հարաբերությունները կբռնեն Բայդենի ձեռքը՝ նրանց նկատմամբ սանկցիաներ կիրառել: Էլ չեմ խոսում թուրքական լիրայի մասին, որը չարիք կդառնա, երբ մուտք գործի տնտեսապես խարխլված մեր երկիրը: Այնպես որ, ոչ միայն հինգ թուրքալեզու երկրների միասնությունը, այլև մինչև 2050 թ. Թուրքիան որոշել է 25 պետություն գրավել, այդ թվում՝ նաև Ռուսաստանից հսկա տարածքներ, և Աստված գիտե, երբ ու ինչպիսի զիջումներ կլինեն թուրքերին, դարձյալ մեր տարածքների զիջողության ու գենի կորստի հաշվին…
Ս. Կ. – Այսօր բազմակիացել են ազերիների և թուրքերի հետ համագործակցության աջակիցները: Հնարավո՞ր է թշնամու հայատյացության և ամենօրյա սպառնալիքների պայմաններում նորմալ հարաբերություններ ակնկալել:
Ռ. Ա. – Ասում են՝ չկան հավերժական բարեկամներ և հավերժական թշնամիներ, համաձայն եմ, սակայն, նայած, թե ով է քո թշնամին.. Եթե նա 100 դոլարով 18-ամյա պատանու կամ քայլելու անունակ ծերունու գլուխ կտրող հազար տարվա թշնամիդ է, նշանակում է՝ հազար տարվա փորձով հեռու պետք է մնալ նրանից և թույլ չտալ, որ ձեռք բարձրացնի քո գենի և կենսաբանական տարածքների վրա, ինչը որ արվեց նոյեմբերի 9-ին։ Այո՛, Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի ռազմական մեծ ուժի տեր պետություններից է, կարծեմ 16-րդ տեղն է գրավում, սակայն աշխարհի սիրտն արդեն հիվանդ է թուրքական ագրեսիաներից, և շահերը՝ շահ, բայց նաև մեծ դժգոհություններ են սկսվել Թուրքիայի անկառավարելի հարձակումների և անհագուրդ ձգտումների արդյունքում: Արդեն ձևավորվել է տարածաշրջանային հակաթուրքական դաշինք, որի կազմի մեջ մտնում են Ֆրանսիան, Հունաստանը, Սաուդյան Արաբիան, Բահրեյնը, Եգիպտոսը, ԱՄԷ-ն և Կիպրոսը: Ես այդ մասին հանդես եկա և հայտարարեցի, թե ամենից շատ Հայաստանն է տուժել թուրքերի պատճառով, ինչո՞ւ Հայաստանը չի միանում այդ երկրներին, ասեմ՝ ահավոր թույլ դիվանագիտություն ենք ունեցել և ունենք այսօր, մենք մեր շահերը չենք կարողանում պաշտպանել, սա տարողունակ թեմա է, և այս կարճ տողատակերում հնարավոր չէ հիմնավորել:
Ս. Կ. – Երկրի անվտանգության ճակատագրով մտահոգ Ձեր ելույթներից այն տպավորությունն է, որ բանաստեղծ, ստեղծագործող Ռուզան Ասատրյանը իր դիրքերը զիջել է քաղաքագետ Ռուզան Ասատրյանին:
Ռ. Ա. – Ինձ համար խորքային հարց եք տալիս, ուստի՝ սկսեմ բանաստեղծական իմ տողերով՝ «Դրախտի դուռ իմ Հայրենիք, // Սիրաշաղախ քո շուրթերին ո՞վ է դրել վշտի կնիք…». այս տողերի հեղինակը ինչպե՞ս կարող էր պոեզիան թողնել թիկունքում: Այո՛, որովհետև ոչ մեկիդ էլ գաղտնիք չէ, որ ես պայքարի առաջնագծում էի որպես գրչի զինվոր ու նաև երբեմն անմիջական մասնակցությամբ եղել եմ այնտեղ, որտեղ չէր կարող լինել փխրուն պոետը: «Ձայնս՝ խեցու մեջ», «Սերն է աշխարհի բանալին», «Արմատի վրա կրակ մի՛ վառեք», «Շուշի», «Ռեքվիեմ՝ զրույց Աստծո հետ» և այլ գործեր ժամանակին մեծ ուշադրության են արժանացել, բայց բանաստեղծության զգացմունքային պաթոսը իր մեջ չէր կարող ներառել այն փաստերն ու դատապարտելի իրականության մերժելի երևույթները, որոնց անհրաժեշտ էր ուժեղ կամք, հալածանքներին դիմադրելու մեծ ուժ, տոկունություն, մարտադաշտ մտնելու մեծ ռիսկ… Եթե մոռացել եք, հիշեցնեմ, թե ինչպիսի գրավոր ու բանավոր հարձակումներ եղան իմ դեմ ու նաև ձեր դեմ, երբ տպագրել էիք իմ ծավալուն հոդվածը «Գրական թերթում». ես համարձակվել էի գրել հզորներից մեկի եղբոր ավազակությունների մասին… Այո՛, ես զոհողության գնացի, սակայն հազարավոր հոդվածներ կանխեցին ազգին իջնող սրի հարվածների ուժգնությունը, ընդհուպ իմ կարիերային վնասելը: Ամեն ինչ ունի իր ժամանակը, այն, որ պիտի ասվեր, պոետը չէր կարող չասել… Ժամանակը այսօրվա երիտասարդ պոետներինն է, թող ծնվեն նրանց հրաշք տողերը, ես իմ ավագներին եմ ընդօրինակել՝ Չարենցին, Թումանյանին, Սևակին, Շիրազին, Վահագն Դավթյանին, Սիլվա Կապուտիկյանին, որ խղճիս դեմ չբողոքեմ: Ազգի անվտանգության համար առավել, քան անհրաժեշտ է Բանաստեղծի սիրտը, այլապես գիտությունը չարիք կդառնա: Ինչ արել եմ, չեմ զղջացել, ես իմ ազգի ֆանատն եմ: Պատիվ ունեմ…
Ս. Կ. – Ապագայի Ձեր տեսլականը…
Ռ. Ա. – Իմ անձնական երազանքը ՀԱՅՔԻ վերամիավորումն է՝ իր բոլոր նահանգներով, իսկ այս օրերի համար՝ Արցախի վերամիավորումը Հայաստանին, հզոր բանակով ու ռազմական արդյունաբերությամբ՝ նոր ու անպարտելի Հայաստան… ՀԶՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ:
