Նորայր ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

ԱՌԱՋՆԱԳԻԾ

ՋԱՋՈՒՌ
Ուր հոսում են ջրեր, խոսում՝ քարը,
ուր շողում են դաշտեր արևածին,
նայի՛ր, թե ինչպես է սազում դարը
էն թխոտ ու սևաչ գառնարածին:

Նա այս կիրակի դաշտերից հերթով
մոմեր կհավաքի, ինչպես ծաղիկ,
կանցնի ուխտյաց հոծ ու խոնարհ երթով
ու բույրեր կշարի կանաչ դաղձից:

Ու շաղոտ, յոթնագույն մի հին վրձին
կհուրհրա երկնում, սրբի դիմաց,
կերկնի, կներկի՝ փա՜ռք տո՛ւր մըզի
ու մեր հայրենիքին հողմահալած:

Ու վրձնե մոմեր կհոսեն դեպ ցած,
ու խաչե՜ր, խաչե՜ր դեպի երկինք,
քանի՜ խաչեր են վրձիններ դարձած,
քանի՜ վրձիններ են խաչերին հիմք,

երբ հոսում են ջրեր, խոսում՝ քարը,
երբ շողում են դաշտեր արևածին,
նայի՛ր, թե ինչպես է սազում դարը
էն թխոտ ու սևաչ գառնարածին:

ԷՆ, ՈՐ
Էն, որ ոչինչ ես օրդ դարձնում,
էն, որ չես խոսում ջրի հևքի հետ,
էն, որ գարնանից բան չես հարցնում,
էն, որ չես հիշում ոչ մի արահետ,

ուրեմն փողը աչքիդ է դրած,
բայց դու տեսնում ես ուրիշ մի լույսով,
բութդ՝ ոսոխի սրտի մեջ խրած,
կուրծքդ՝ զարդարուն արեգնալույսով:

***
Պարկուճներով լցված թռչնի
փխրուն սիրտ,
լազուրներով լցված թռչնի թև ու աչք,
սև ձգանին ցուցամատի ստվեր բիրտ,
գահավիժող, գահավիժող թռչնե խաչ:

ՎԵՐՋԻՆ ԿՌՈՒՆԿ
1
Էն թռչնի աչքից միշտ լաց էր կաթում,
երբ չվում էր այդ երկրի տարածքով,
հայացքներ` բարի ճանապարհ մաղթում,
ու նորից դիմում հոգեցունց հարցով։

Ի՞նչ ասեր, երբ իր հարազատ նախնիք
առանց պատասխան թևաբեկ եղան,
ինքն էլ ակամա դարձավ մի գաղտնիք,
ու երկինքն իրեն` մեծ զոհասեղան։

2
Դատարկ ճամպրուկների մեջ
հայրենիքի բույրն էր,
այնտեղ, հեռվում չէր բուրում ոչինչ:
Բոլոր մաքսակետերը փակ էին
դատարկ ճամպրուկների համար.
երբ հանկարծ ճամպրուկներից
ծլարձակեցին ու միանգամից ծաղկեցին
ծիրանը, փշատը, խաղողը:
Այդպիսի երազ տեսա,
որովհետև քնելուց առաջ
աղբարկղ քչփորողը մանկան սայլակով
տանում էր իրեն պիտանի ապրանքը,
նաև մի ջութակ, որ ծնված օրից
«Կռունկ» էր նվագել,
իսկ կռունկները շրջանցում էին
հնամյա տարածության երկինքը,
որ խուսափեին տհաճ հարցերից:

ԱՍԵՍ
Մի թռչուն գիտեմ, որ տեղանք չունի,
ու մի գնչուհի` թափառ քամու պես,
ես ծվարել եմ գետի հին հունին,
ու քո հայացքը այս ջուրն է ասես:

Մի արև գիտեմ, որ դադար չունի,
մի վերև՝ առանց աստղի ու ամպի,
ես ծվարել եմ ուսին անհունի,
կարծես` երկնային լուսավոր թամբին:

Ներքևում չկաս, վերևում չկաս,
թամբը տիեզերքով սահում է կամաց,
ու այն ծեր գնչուն՝ քիչ խելապակաս,
ասում է` նայի՛ր, թռչունն ուր սուրաց:

Մի տարածք գիտեմ, որ անուն չունի,
բայց ջրե՜ր, ջրե՜ր, ջրե՜ր լուսավոր,
ու աչքերի մեջ թախծոտ գնչուի
արտացոլվում է պատկերը ծանոթ:

Մի թռչուն գիտեմ, որ տեղանք չունի,
ու մի գնչուհի` թափառ քամու պես,
ես ծվարել եմ գետի հին հունին,
ու քո հայացքը այս ջուրն է ասես:

ԹԱՓԱՌԱԿԱՆ ԵՐԳ
Ես համբուրեցի սոսափը ծառի
և արծաթածածկ սաղարթը նրա,
մի շշուկ եկավ հեռու անցյալից`
հագի՛ր անցյալս, երազկո՛տ տղա։

Ես համբուրեցի բույրը կածանի
և վաղնջական հևքերը նրա,
մի շշուկ եկավ հեռու անցյալից`
քայլի՛ր հևքերիս, թափառի՛կ տղա։

Ես համբուրեցի ծալքերը լույսի,
թաքուն շոյեցի վարսերը նրա,
մի հայացք եկավ հողածին ուսիս`
գրկի՛ր լույսերս, աստղածի՛ն տղա։

Ես համբուրեցի գույնը երկնքի,
աստղեր շարեցի կածանի վրա,
մի շշուկ ելավ էս թափառ երգից,
շողաց էն ծառի սաղարթի վրա։

ԵՍ ՄԻ ՀՈՎԻՏ ԳԻՏԵԻ
Ես մի հովիտ գիտեի, որ
ժպիտներ էր քամում ցավից,
և ջրերում նրա ոլոր
աստղեր էին հոսում ծավի:

Նրանք մի օր անձրևի հետ
իջան հովտի տաք ծերպերին,
հետո գտան մի արահետ
ու հոսեցին հին վերքերին:

Եվ շողացին խոտ ու ծաղիկ,
հուրհրացին թուփ ու մեղու,
շուրջը ծաղկեց մի թաց շաղիկ,
ջուրը կանաչ լույս էր հեղում:

Առավոտ էր, ու վերքերին
ճերմակ թոն էր իջել մեղմիկ,
ու հողի տաք ընդերքներից
լույս էր ելնում՝ դեղի՜ն-դեղի՜ն:

Եվ լույսի մեջ համատարած
աստղիկներ են հերթով բեկվում,
ու ծերպերից մամռակալած
ժպիտներ են ցավից երկնում:

Ես մի հովիտ գիտեի, որ
ժպիտներ էր քամում ցավից,
և ջրերում նրա ոլոր
աստղեր էին հոսում ծավի:

ԱՐԱՐՈՒՄ՝ ՑՈՐԵՆՈՎ ՈՒ ԳԻՆՈՎ
1
Աստղիկները թեք զարդ են պեծկլտուն,
ու ջրերը հեգ՝ խոսող զարդուղի,
մեկն ինձ դարձրեց երազների տուն,
կախեց պատերին հողե իր հյուղի:

2
Հյուղը ցորենի գույն է շողացող,
ու ճանապարհը՝ դուռը անհունի,
մեկը դռան դեմ դառնորեն լացող.
թե՝ ճանապարհը ինչո՞ւ վերջ չունի:

3
Զարկերակներ են ջրերը հոսող,
հողը՝ խլրտուն լույսի բանալի,
մեկն ինձ դարձրեց լռությամբ խոսող
բառերի հանգով անիմանալի:

4
Հանկարծ շողացի հյուղի պատերից,
և արարումի լույսը բարակեց,
ու նախամարդու արարած կավից
նախնական գինին հանկարծ վարարեց:

5
Զրնգուն ցավ է, թախիծ՝ մեղմօրոր,
ցորենի վրա գինին է հոսում,
և ամայության դաշտերը բոլոր
կարմիր ու ճերմակ լույսով ակոսում:

6
Բառերի հանգով անիմանալի
հոսում եմ գինու, ցորենի վրա,
և կավի վրա իմ զարմանալի
աստղեր են իջնում՝ լույսով հուրհրան։

7
Մեկը թրծում է կավը իմ նորից,
մեկը գծում է իմ մարմինը թեք,
գինի է հոսում իմ անոթներից,
ցորեն՝ ձեռքերից ու մազերից շեկ:

8
Այս ճամփաներին ես նոր անցորդ եմ,
մախաղս՝ դաղձով և ուրցով լցված,
այն զարմանալի երկրի ճամփորդն եմ,
ուր սահմանները ցավից են գծված:

9
Գնում եմ, գալուս օրը չգիտեմ,
ցորենհատիկն է ինձ ճանապարհում,
տե՛ս, այն Լեռնուհին հոնքերը կիտել,
բայց վերադարձի աղոթք է անում:

10
Աստղիկները թեք զարդ են պեծկլտուն,
ու ջրերը հեգ՝ խոսող զարդուղի,
մեկն ինձ դարձրեց երազների տուն,
կախեց պատերին հողե իր հյուղի:

ԿԱՊՈՒՅՏ ԱՉՔԵՐՈՎ ՄԻ ԱՐՑԱԽՈՒՀԻ
Կապույտ աչքերով մի արցախուհի
կամարների տակ աղոթք էր անում,
պատերը հույսով լուսե անհունին
աղջկա անբառ աղոթքն են տանում:

Աղջի՜կ, թափառի՛ր երկնակամարում
հոգիների հետ անաղարտ ու սուրբ,
ոտքերդ մաշի՛ր աստղերի ծովում
և վերադարձի՛ր երկրիդ գիրկը լուրթ:

Ու երբ ծխից զատ, արյունից այն կողմ
գիրկդ կվազի բոցե մի մանուկ,
քո փոքրիկ երկրին կիջնի ծաղկեհողմ
և անցյալներիդ՝ լուսե մի անուն:

ԱՆՈՐՈՇ ՀԱՍՑԵՆԵՐԻՑ
Ես ինձ նամակներ էի գրում
անորոշ հասցեներից:
Ինքս ինձնից նամակներ էի ստանում
անորոշ հասցեներից:
Ծրարները լիքն էին նամակներով,
որ գիշերները ստանում էի
անորոշ հասցեներում:
Ծրարները լիքն էին օրերով,
որոնց վրա հոսում էին
իմ երազների գույները:

Ես ինձ տանում էի այդ օրերի միջով,
և ժամանակը խաղում էր գույների հետ,
և գույները ներկում էին դարպասները,
և գույները ներկում էին պատուհանները:

Եվ դարպասները երազներ էին
տեսնում գունավոր,
և պատուհանները
երազներ էին տեսնում գունավոր:
Եվ դարպասներից ու պատուհաններից
գույները թափառում էին
ժամանակի մեջ,
և հասցեներ գրում վայրկյանների,
օրերի, անգամ դարերի համար:

Ես ինձ նամակներ էի գրում
անորոշ հասցեներից,
ինքս ինձնից նամակներ
ստանում անորոշ հասցեներից
գունավոր դարպասների,
գունավոր պատուհանների,
և գույների հետ խաղացող
ժամանակների մասին:

ՆՈՒՅՆ ՏԵՂԸ
Ես նույն տեղն եմ վերադառնում,
նույն կածանով, նույն անցյալով,
ուր լույսի հետ սեր են շաղում
ու տարածում ոսկե մաղով:

Եվ ալյուրը սեր ու լույսից,
նեկտարով է խմոր դառնում,
և մատներով անհուն Հույսի
նշխարի պես թոնրից հառնում:

– Ո՞ւր էիր, որ կարոտը քո
լուռ թշշում էր քարափներից,
և այն դալար բարդու ներքո
կաթկթում էր թախի՜ծ, թախի՜ծ:

Եվ օրերը համբերատար,
և ջրերը երկնափեշից
մնում էին մերկ ու դատարկ,
հոսում էին կսկիծ, կսկիծ:

Ես նույն տեղն եմ վերադառնում,
նույն կածանով, նույն անցյալով,
նույն լույսի հետ սեր եմ շաղում
ու մաղում եմ ոսկե մաղով:

ՀԱՍՑԵ
Ճոխ քամիները, կարկուտը,
ժլատ անձրևները, շոգ ամառը
և չորացած խոտերի միջով
սողացող օձի պոչը կանաչ
ասում են՝ անհոգ եղիր,
այս վայրերը քեզ չեն լքի:

Եվ խնդությունը, և ժամանակի
բոլոր ծալքերով հոսող դեղին թախիծը,
և հայացքները անբաժան,
և կարոտը սահմռկեցուցիչ,
և արևը՝ մշտապես թեքված
հարավի դաշտերին, ասում են՝
անհոգ եղիր, այս վայրերը քեզ չեն լքի:
Ինչ էլ լինի քամու, կարկուտի
և անձրևի հոտը, ինչ էլ լինի
ցամաքող առուների վրա
կախ ընկած ժամանակի ժանգը
և մրիկը՝ ցորենհասկի
կողերի մեջ սևացող,
ասում են՝ անհոգ եղիր,
այս վայրերը քեզ չեն լքի:

Մնում է առավոտյան հոսել
ցամաքած առուներով,
հոգնած արևի հետ կախվել
հարավի դաշտերին,
ցորենհասկի հետ աճել
ժամանակի մրուրի մեջ,
կանգնել ամենաբարձր քարափին,
պարզել ձեռքերը և
բարձր ձայնով ասել՝
ինչ էլ լինի, ինչ էլ լինի,
այս վայրերը ինձ չեն լքի։