Էդ­վարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ 

*

­Ցե­ղաս­պա­նութ­յուն ապ­րած ժո­ղո­վուր­դը հարկ է ի­մա­նա՝ այ­սօր­վա աշ­խար­հը ա­ռանձ­նա­պես չի փոխ­վել, ա­վաղ, թուր­քը մնում է նույն թուր­քը։

­Հայն էլ նույն միա­միտ հայն է, ո­րին չգի­տես ին­չու այ­լազ­գի­նե­րը խո­րա­մանկ են կո­չում։ ­Ռուսն էլ նույնն է, նա իր պատ­մութ­յու­նը չի մո­ռա­նում, ե­թե թուր­քը Օս­ման­յան կայս­րութ­յունն է հի­շում, նա էլ՝ ­Ռու­սա­կա­նը։ ­Սա է ճշգրիտ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ժա­մա­ցույ­ցը և ­մեր ժա­մը, ա­պա­գան դուրս չէ դրա­նից։

*

­Հա­յե­րը, ինչ­պես և­ ո­րոշ ժո­ղո­վուրդ­ներ, չեն սի­րում լսել դա­ռը ճշմար­տութ­յու­նը, նրանց գայ­թակ­ղում են գե­ղե­ցիկ սու­տը, դյու­թիչ ա­ռաս­պե­լը և ­բա­րի ա­վար­տով հե­քիա­թը։

*

Արդ­յո՞ք մենք մեզ ճա­նա­չում ենք այն­քան, որ­քան մեր թշնա­մի­նե­րը։

Արդ­յո՞ք մեր թշնա­մի­նե­րին ճա­նա­չում ենք այն­քան, որ­քան ի­րենք ի­րենց։

­Հա­վա­տա՞նք, որ հա­յի վեր­ջին խել­քը զի­ջում է ու­րի­շի սկզբի խել­քին։

­Հա­վա­տա՞նք, որ մենք աշ­խարհ կոչ­վա­ծի վե­րա­բեր­մուն­քից հու­սա­հատ­վում ենք ա­նընդ­հատ, քան­զի ապ­րում ենք սին հույ­սե­րով, իսկ աշ­խար­հը՝ պարզ ի­րա­կա­նութ­յամբ։

*

Աս­վում է՝ դի­վա­նա­գի­տութ­յու­նը հնա­րո­վի ար­վեստ է, ար­վես­տի հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներն էլ՝ ան­սահ­ման։

Ա­վաղ, մե­զա­նում եր­բեմն բախ­տո­րոշ դի­վա­նա­գի­տութ­յամբ զբաղ­վում են ար­վես­տա­գետ­նե­րը՝ շփո­թե­լով ար­վեստն ու դի­վա­նա­գի­տութ­յու­նը։ ­Պարզ­վում է՝ դի­վա­նա­գի­տութ­յու­նը իս­կա­պես գի­տութ­յուն է։

*

Իշ­խա­նութ­յուն­նե­րը երբ վա­խե­նան ժո­ղովր­դին ժա­մա­նա­կին ա­սել ճշմար­տութ­յու­նը, կգրանց­վի  ի­րենց և ­ժո­ղովր­դի պար­տութ­յու­նը։

­Պար­տութ­յու­նը հաղ­թա­հա­րե­լու ճա­նա­պար­հը՝ ճա­նա­չել թշնա­մու նեն­գութ­յան, բա­րե­կա­մի սի­րո սահ­ման­նե­րը և, ա­մե­նա­կար­ևո­րը, ինչ­պես աս­վել է մարդ­կանց հա­մար, այդ­պես էլ ժո­ղովր­դի՝ ճա­նա­չենք ինք­ներս մեզ։

*

­Ժո­ղո­վուրդ­նե­րը լա­րի վրա­յով քայ­լող լա­րա­խա­ղա­ցի են նման, մե՛կ կա­րող է ընկ­նեն ամ­բո­խա­վա­րութ­յան վի­հը, մե՛կ թռչեն ազգ կոչ­վե­լու եր­կինք։

*

Ե­րա­նի պե­տութ­յուն­նե­րը մարդ­կանց պես սի­րեն ի­րար։ Ն­րանք հա­րա­բեր­վում են քար­տե­զի վրա ու­նե­ցած տա­րած­քի, բյու­ջեի, զի­նա­նո­ցի հզո­րութ­յան և խմ­բա­կա­յին ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ու­ժի չա­փով։ ­Մարդ­կա­յին որ­ևէ հու­զա­կա­նութ­յուն հա­տուկ չէ նրանց։

*

­Ցա­վա­լի է խոս­տո­վա­նել՝ մեր պե­տութ­յան խորհր­դա­րա­նա­կան կա­ռա­վա­րութ­յու­նը պարտ­վեց ավ­տո­րի­տար, գի­շա­տիչ լծակ­ներ և ­ժա­մա­նա­կա­կից նոր տեխ­նի­կա­կան զի­նա­նոց օգ­տա­գոր­ծող եր­կու պե­տութ­յուն­նե­րի։

­Մե­զա­նում մե­կը մյու­սին հա­վա­սա­րակշ­ռող պե­տա­կան ու­ժերն ի­րար ջլա­տե­ցին, հիմ­նա­կա­նում բա­վա­րար­վե­ցին ի­րենց թույլ իշ­խա­նութ­յամբ։ ­Պա­տե­րազ­մի եզ­րին գտնվող պե­տութ­յու­նը ի­րեն պա­հեց չա­րաճ­ճի մա­նու­կի պես՝ գլխա­վոր հրա­մա­նա­տարն իր վրա վերց­րեց պար­տութ­յան ողջ պա­տաս­խա­նատ­վութ­յու­նը, մյուս պա­տաս­խա­նա­տու­ներն էլ պի­տի խոս­տո­վա­նեն ի­րենց մեղ­քե­րը և­ այդ չա­փով խի­զա­խեն ո­րո­շե­լու ի­րենց ա­պա­գան։

*

­Պա­րա­դոքս է, այս դա­ռը պատ­մութ­յան մեջ մեր կող­մից միակ հաղ­թո­ղը մեր զին­վորն է, ոչ՝ բա­նա­կը, հաղ­թա­կա­նը զին­վո­րի ո­գին էր, ոչ՝ ռազ­մա­կան մար­տա­վա­րութ­յու­նը։ ­Տե՛ր, ո­ղորմ­յա մեր զո­հե­րին, փառք ըն­կած­նե­րին և ­ներ­կա ու ա­պա­գա մեր բա­նա­կին։