ԱՇԽԱՐՀԸ ՀԻՎԱՆԴ Է ՈՒ ԱՆԳԻՏԱԿ / Գա­գիկ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

 

Ինչ էլ ա­սե­լու լի­նենք, մեկ է, հա­մոզ­ված ենք, որ աշ­խար­հը` երկ­րա­գունդն ինքն էլ մի կեն­դա­նի մար­մին է, իր կեն­սա­ռիթ­մե­րով առաջ­նորդ­վող գոր­ծուն օր­գա­նիզմ: Այն ներ­քին ու ար­տա­քին գո­յա­բա­նա­կան կա­նոն­նե­րով պահ­պա­նում է իր գո­յութ­յունն ու հա­րատ­ևում: Որ­քա՛ն նման ենք միմ­յանց, աշ­խա՛րհ ջան, դու և ­մենք՝ հա­յերս: Եր­կիր մո­լո­րա­կի վրա ա­մեն ինչ, ա­մեն եր­ևույթ փոխ­կա­պակց­ված է, և­ աշ­խար­հի գո­յա­բա­նութ­յան, բնա­կան է­վոլ­յու­ցիա­յի ցան­կա­ցած խախ­տում կամ ար­հես­տա­կան խո­չըն­դոտ, բնա­կան գոր­ծըն­թա­ցի ան­հար­կի մի­ջամ­տութ­յուն կա­րող է ա­ռաջ բե­րել ան­հա­վա­նա­կան շե­ղում­ներ՝ թե՛ դրա­կան և ­թե՛ բա­ցա­սա­կան ի­մաս­տով: ­Կա­րող են ծայր առ­նել երկ­րա­շար­ժեր, ջրհե­ղեղ­ներ, տա­րածք­նե­րի ա­նա­պա­տա­ցում, կեն­դա­նա­կան աշ­խար­հի ո­րոշ տա­րա­տե­սակ­նե­րի ան­հե­տա­ցում և ն­մա­նա­տիպ այլ կա­տակ­լիզմ­ներ… Որ­քա՛ն նման ենք միմ­յանց, աշ­խա՛րհ ջան: Ար­հա­վիր­քի պա­հին մենք էլ ազ­գո­վի փո­թորկ­վում ենք, միա­բան­վում, կենտ­րո­նաց­նում մեր ողջ նե­րուժն ու, ե­թե պետք է, հանց փո­թո­րիկ պայ­թում ո­սո­խի գլխին: ­Միա­բան­վում ենք և ­փոր­ձում մեր միաս­նութ­յամբ հաղ­թա­հա­րել ծա­ռա­ցած դժվա­րութ­յուն­նե­րը, հաղ­թել ո­սո­խին: Աշ­խար­հի ար­տա­քին գո­յա­բա­նա­կան կա­նոն­նե­րի պահ­պա­նութ­յունն ու դրանց հսկո­ղութ­յու­նը, որ­պես բա­նա­կան էակ, վե­րա­պահ­ված է մարդ ա­րա­րա­ծին… ­Սա­կայն աշ­խարհն այ­սօր տա­ռա­պում է ծանր հի­վան­դութ­յամբ, և­ այդ հի­վան­դութ­յու­նը կա­րե­լի է ախ­տո­րո­շել մեն-մի բա­ռով` ԱՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ: Իսկ ո՞ւմ և­ ին­չի՞ հան­դեպ է այդ ան­տար­բե­րութ­յու­նը: Ա­ռա­ջին հեր­թին՝ հենց իր, իր վաղ­վա օր­վա: Իսկ ա­վե­լի ո­րո­շա­կի՝ ան­տար­բե­րութ­յու­նը հա­նի­րա­վի մեզ պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մի հան­դեպ է, մարդ­կա­յին ցա­վի, ռմբա­կոծ­վող շե­նե­րի ու քա­ղաք­նե­րի ա­վեր­ման, ի­րենց տնե­րում, ի­րենց հո­ղի վրա մեռ­նող հայ մայ­րե­րի, մա­նուկ­նե­րի ու ծե­րե­րի, նրանց ճա­կա­տագ­րի հան­դեպ է: ­Մենք՝ հա­յերս, ա­զա­տա­տենչ ժո­ղո­վուրդ ենք, որ դա­րե­րով ապ­րում է Աստ­ծո կող­մից շնորհ­ված և­ ար­յան գնով պահ­պա­նած իր հայ­րե­նի­քում: ­Հա­ճախ աշ­խար­հը, աշ­խար­հում ապ­րող մարդ ա­րա­րածն ան­տար­բեր է ի­րե­նում ծայր առ­նող հա­կա­սութ­յուն­նե­րի ու մարդ­կա­յին բա­խում­նե­րի հան­դեպ: Ան­տար­բեր է մար­դատ­յա­ցութ­յան ու վրեժ­խնդրութ­յան, մարդ­կա­յին ար­յու­նա­հեղ պա­տե­րազմ­նե­րի, մարդ­կա­յին կյան­քե­րի, կո­րուստ­նե­րի ու մահ­վան հան­դեպ: ­Վա­ղուց ար­դեն՝ հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ, աշ­խարհն իր մեջ կրում ու հան­դուր­ժում է նաև մար­դա­կերպ ար­յու­նար­բու մի ցե­ղա­տե­սա­կի, ո­րի գո­յութ­յան նպա­տա­կը ոչ թե ստեղ­ծա­րար կյան­քով ապ­րելն է, այլ ու­րի­շից խլելն ու սե­փա­կա­նելն է, իր լե­զուն, իր մշա­կույթն ու­նե­ցող մարդ­կանց ոչն­չաց­նե­լը, նրանց տանն ու երկ­րին տի­րա­նա­լը… Այդ ցե­ղա­տե­սա­կը շա­րու­նակ հակ­ված է խա­թա­րել աշ­խար­հի ար­տա­քին գո­յա­բա­նա­կան ա­ռանց­քա­յին հատ­կա­նիշ­նե­րը և ­պատ­րաստ է իր ճա­նա­պար­հին վնա­սել ա­մեն ինչ և­ ա­մեն­քին, ու­ժի և բռ­նութ­յան մի­ջո­ցով տեր դառ­նալ հնա­գույն ազ­գե­րի ու պե­տութ­յուն­նե­րի նյու­թա­կան ու հոգ­ևոր-մշա­կու­թա­յին ար­ժեք­նե­րին, ընդ­լայ­նել իր բազ­մաց­ման տա­րած­քա­յին սահ­ման­նե­րը, տե­ղա­հա­նել բնիկ­նե­րին, ու­նեզր­կել և ­վե­րաց­նել: Այ­սօր գի­շա­տիչ այդ տե­սա­կը, միա­բան­վե­լով իր` ար­շա­վանք­նե­րի ճա­նա­պար­հին թո­ղած թափթ­փուկ ցե­ղա­կից­նե­րի հետ, կրկին հար­ձակ­վել է դա­րե­րով իր սրբա­վայր երկ­րում ապ­րող մեզ` հա­յե­րիս վրա: ­Զար­մա­նա­լին այն է, որ այս գի­շա­տիչ ցե­ղը աշ­խար­հում դեռ հա­մա­խոհ­ներ, պաշտ­պան­ներ ու ա­ջա­կից­ներ ու­նի: Այն էլ այն դեպ­քում, երբ նրան­ցից շա­տերն ի­րենք էլ դա­րեր շա­րու­նակ տա­ռա­պել են նման­նե­րի լծի տակ: Ա­յո՛, աշ­խարհն ի­րոք հի­վանդ է ան­տար­բե­րութ­յամբ: ­Գի­շա­տի­չը ար­տա­քուստ որ­քան էլ նման է բա­նա­կան մար­դուն, ի­րա­կա­նում ար­յու­նար­բու և­ ար­յուն­ռուշտ մի գա­զան է: ­Յու­րա­քանչ­յուրն ան­մի­ջա­պես կա­րող է կռա­հել, որ խոս­քը թուր­քի` մեր ո­խե­րիմ թշնա­մու մա­սին է: Այդ ցե­ղա­տե­սա­կի բնո­րոշ հատ­կա­նիշ­ներն են նեն­գութ­յու­նը, դա­վա­դիր լի­նե­լը, մարդ­կա­յին ար­յան ծա­րա­վը և ­տա­րա­ծա­պաշ­տութ­յու­նը: ­Հի­վանդ աշ­խար­հը տա­ռա­պել ու դեռ տա­ռա­պում է նաև այդ գի­շա­տիչ ցե­ղի պատ­ճա­ռած ան­բու­ժե­լի վեր­քե­րից՝ ար­յու­նա­հե­ղութ­յուն­նե­րից, ջար­դե­րից, կո­տո­րած­նե­րից, ի վեր­ջո, ցե­ղաս­պա­նութ­յու­նից… Աշ­խար­հը հա­ճախ այդ ցե­ղի, դրա գոր­ծած վայ­րա­գութ­յուն­նե­րի հան­դեպ ան­տար­բեր է գտնվել կամ ե­ղել է չա­փա­զանց հան­դուր­ժող: ­Գու­ցե պե­տութ­յուն­նե­րի շա­հերն են ստի­պել դրանց չան­տե­սել և ­լի­նել հան­դուր­ժող: Ո՞վ ի­մա­նա: ­Կամ գու­ցե ո­րոշ տե­րութ­յուն­նե­րի թվա­ցել է, թե ինչ­պես գայլն է բնութ­յան մեջ սա­նի­տա­րի դեր կա­տա­րում, այդ ցե­ղին էլ կա­րե­լի է հան­դուր­ժել և­ անհ­րա­ժեշ­տա­բար օգ­տա­գոր­ծել ի­րենց հե­ռու գնա­ցող նպա­տակ­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար: Ո՞վ գի­տե: ­Սա­կայն աշ­խար­հը մո­ռա­նում է, որ սո­ված գայ­լը դա­դա­րում է տար­բե­րել ա­ռող­ջին՝ հի­վան­դից, խե­լո­քին՝ ան­խել­քից և ­պատ­րաստ է հո­շո­տել ճանկն ըն­կա­ծին… Այդ գի­շա­տիչ ցե­ղա­խում­բը դա­րեր շա­րու­նակ մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում ա­նար­գել ի­րա­կա­նաց­րել է ե­րեք հիմ­նա­կան գոր­ծա­ռույթ, այն է՝ բնիկ­նե­րի էթ­նիկ զտում­ներ կամ ու­ծա­ցում՝ ջար­դե­րի, ցե­ղաս­պա­նութ­յուն­նե­րի մի­ջո­ցով և ­նո­րա­նոր տա­րածք­նե­րի բռնա­զավ­թում: Չկա՛ հին կամ նոր թուրք: ­Թուր­քը մնում է թուրք: Եվ սա է, որ աշ­խարհն այդ­պես էլ դեռ չի ըմբռ­նել: Եվ սա է այ­սօր աշ­խար­հի հի­վան­դութ­յան` ԱՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, բուն պատ­ճա­ռը: ­Թուր­քիա­յի և Ադր­բե­ջա­նի կող­մից Ար­ցա­խի դեմ սան­ձա­զեր­ծած այս մե­կամս­յա դա­ժան պա­տե­րազ­մի հան­դեպ դեռ չկան պե­տութ­յուն­նե­րի կող­մից ներ­կա­յաց­ված մար­դա­սի­րա­կան ո­րո­շում­ներ, ի­րա­վա­րար վճիռ­ներ, չեն հնչում դա­տա­պար­տող հստակ քա­ղա­քա­կան մո­տե­ցում­ներ և ­չեն կի­րառ­վում սաս­տող սանկ­ցիա­ներ: ­Միայն Սփ­յուռ­քում մեր ազ­գա­կից­ներն են, որ զօ­րու­գի­շեր ի­րենց ցույ­ցե­րով ու մի­տինգ­նե­րով փոր­ձում են խախ­տել այդ լռութ­յու­նը և լ­սե­լի դարձ­նել մեր ար­դար պա­հան­ջը: Այ­սօր թուր­քը ա­զե­րու բե­րա­նով դարձ­յալ հո­խոր­տում է, պա­հան­ջում դա­տար­կել Ար­ցա­խը: Այ­սինքն՝ հար­յուր տա­րի անց սրանք նոր ցե­ղաս­պա­նութ­յուն են ձեռ­նար­կել: ­Բայց թուր­քը լավ գի­տի, որ այդ լեզ­վով հա­յի, ար­ցախ­ցու հետ այլևս խո­սել չի կա­րե­լի, որ հայն այլևս եր­բեք չի հան­դուր­ժե­լու բռնութ­յուն: ­Հայն ա­պա­վի­նում է հա­յոց հաղ­թա­կան բա­նա­կին և­ իր հե­րոս մար­տիկ­նե­րին: Ն­րանք ինք­նա­պաշտ­պա­նա­կան մտած­ված ու նպա­տա­կաս­լաց մար­տե­րով կա­րո­ղա­նում են կա­սեց­նել ու ետ շպրտել թշնա­մուն՝ դառ­նա­լով բա­զում սխրա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի հե­ղի­նակ… Ան­հոգ ե­ղիր, աշ­խա՛րհ, քեզ էլ կբու­ժենք ու կստի­պենք թո­թափ­վել ան­տար­բե­րութ­յու­նից:
…Ա­ռա­վոտ­յան, կես­քուն-կե­սար­թուն, երբ պառ­կած մտմտում էի, թե արդ­յոք Արծ­րուն ­Հով­հան­նիս­յանն այ­սօր ի՛նչ պի­տի ա­սի ճա­կա­տի դեպ­քե­րից, հան­կարծ բա­կի կող­մից լսե­լի ե­ղան հա­յոց ռազ­մի եր­գե­րի ո­րո­տըն­դոստ մե­ղե­դի­ներ: Մտ­քովս ան­ցավ՝ «­Մի՞­թե հաղ­թել ենք»: ­Կի­սա­մերկ՝ ինձ նե­տե­ցի պատշ­գամբ: Ս­պի­տակ մե­քե­նա­յի թափ­քին, հա­յոց ե­ռա­գույ­նը ծա­ծա­նե­լով, բազ­մա­թիվ մե­քե­նա­նե­րի ու­ղեկ­ցութ­յամբ դի­մա­ցի բազ­մաբ­նա­կա­րան շեն­քի բակ էր մտնում հա­յոց անն­կուն բա­նա­կի հաղ­թա­կան զին­վոր­նե­րից մե­կը… ­Նա մար­տա­կան ա­ռա­ջադ­րան­քը կա­տա­րել ու կարճ ժա­մա­նա­կով վե­րա­դար­ձել էր տուն: Ի՜նչ ոգ­ևո­րութ­յուն էր, ի՜նչ ցնծութ­յուն, հպար­տութ­յուն, գրկա­խառ­նութ­յուն­ներ, կա­րո­տի համ­բույր­ներ…
Ա՜խ, երբ պի­տի ձեր սու­րը փառ­քով դնեք պատ­յան, հա­յո՛ց քա­ջեր:
­Միև­նույն է, հաղ­թե­լո՛ւ ենք:

Գրեք մեկնաբանություն

Ձեր էլ․փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են * -ով։