Առավոտ վաղ երկիրը քնից վեր ելավ՝ պատերազմ է ահասարսուռ գույժով: Բոթն ալիքվեց՝ տնից տուն անցավ, մտքից միտք, բջիջից բջիջ, երկիրը ցնցվեց, համրացավ, թվաց՝ կաթվածահար կլինի, բայց արդարատենչության հազարամյա գենը մռնչած, ու Սասնա Դավթի բազկի ուժով երկիրն իրեն թափ տվեց, ոտքի ելավ ու անցավ գործի: Սահմանին տղերքն արդեն աներևակայելի սխրանքներ էին գործում, արյան գնով սրբագործում մի բուռ Հայրենին: Իսկ կանայք… այս ասքը կանանց մասին է, պատմությանը երկնչող հայ կին ծանոթ չէ: Ամեն մի հայ մոր արգանդում հայրենիքը պաշտելու գեն է անթեղված, որ ծնվում է զավակի հետ: Ամեն հայ մայր իր կաթի հետ ապագա զինվորի զորություն է ներարկում իր զավակին՝ արու կլինի թե էգ: Եվ ահա պատերազմի մեկնարկից ժամեր անց հայ մայրերն իրենց որդիներին համբուրելով ռազմաճակատ էին ուղարկում՝ վարչապետի տիկնոջից մինչև հասարակ գյուղացի, թե՝ քեզ սիրում եմ կյանքիցս առավել, բայց հայրենիքը պաշտպանելը բոլորիս պարտքն է: Ամեն հայ կնոջ համար հայրենիքը-կյանքը-որդին նույն հարթության վրա են: Այսպիսին է ավաղ հայ մոր ճակատագիրը, նա գիտի, որ արարչագործության մասնիկ լինելը հեշտ չի տրված իրեն, որ երբևիցե կյանքի ու մահվան երկդիմի տանդեմը կանգնելու է իր առջև, որ Երկիր մոլորակի վրա պարզապես ապրելու համար ծնվելը հայի մասին չէ. նա ծնվում է, որ մաքառի, որ արյամբ վաստակի սեփական հողում սեփական լինելիության իրավունքը:
Պատերազմ է գույժից ժամեր անց հայ կինը գիտեր ինչ անել. հանապազօրյա հաց թխողն արդեն բանակի համար էր հացթուխ, կարի արհեստանոցներում զինվորի համար հագուստ կարելը առաջնահերթություն է հիմա, մանկաբույժը դարձել է վիրաբույժ, վիրաբույժը սահմանին է: Բլոգեր աղջկա ժամանցային, թեթև թեմաները սահուն փոխադրվեցին ռազմաճակատ, նրանք զինվորագրվեցին մեդիագրոհայինների բանակին: Հայ մայրերը մանուկներին ժպտալով են դպրոց ճանապարհում, որ վերջիններս չզգան իրենց հայրերի ու եղբայրների բացակայությունը, ու Արցախից տարհանված մանուկներին են հյուրընկալում իրենց հարկի տակ՝ սեփական զավակի պես: Այս օրերին թատրոնների խաղացանկերը արցախցի երեխաների համար են, որ նրանց մի փոքր ուրախություն պարգևեն: Համացանցում մի սրտակեղեք գրառում էլ կարդացի՝ ուսուցչուհին առաջին անգամ ձայնը բարձրացրել ու հրամայում է զիվորին, ով երեկ իր աշակերտն էր՝ չհամարձակվես բացակայել, այս անգամ չեմ ների, հաղթանակած հետ արի ու անպայման ներկա ստացիր: Իսկ երեկ սոցհարթակներում փեսացու որոնող ու գեղեցիկ լուսանկարներով սեթևեթող աղջիկը, համակ գիտակցություն ու պատասխանատվություն դարձած, մթերք ու շոկոլադ է պատրաստում սահման ուղարկելու համար՝ վրան գրելով՝ արի, որ ամուսնանանք: Որ պատմության անիվը նորից պտտվի, որ էլի հայ զավակներ ծնվեն՝ աշխարհին ապացուցելու համար, որ քաղաքական խաղերը, վերլուծությունները, չոր հաշվարկներն ու տրամաբանությունները գուցե մեծ աշխարհի համար ճիշտ են, բայց մեր փոքր հայրենիքի պարագայում՝ ոչ էական: Այստեղ ուրիշ ոգի կա, ուրիշ զարկերակ է բաբախում, այստեղ ազգը բանակ է ու բանակը՝ ազգ: Այստեղ հազարամյա աղոթք է ամեն քար ու թուփ, սա Աստծո տունն է, ուրեմն անպարտելի է:
Սակայն հայ կինը միայն թիկունքում չէ, նա այսօր նաև սահմանին է՝ զենքը ձեռքին, քանի որ նրա համար հայրենիքը-կյանքը-զավակը նույն գծի վրա են: Քանի որ նա հարյուր տարի անց էլ նույն մուսալեռցի կինն է, սիրուն ու հզոր, կամային ու անկոտրում, ոգեղեն է ու հրեղեն՝ իր ծնած զինվորի պես:
Եկեղեցիներն այս օրերին չեն փակվում, եկեղեցին մինչև ուշ գիշեր լեփ-լեցուն է՝ ինչպես Սուրբ Ծննդյան տոնին, ինչպես Սուրբ Մարիամի Վերափոխման ու Հարության տոներին: Բայց այնտեղ այս անգամ միայն կանայք են ծնկաչոք՝ մի մարմին ու մեկ հոգի դարձած հայ մայրերն ու քույրերը, որ իրենց հզոր աղոթքներով անխոցելի են պահում Հայոց բանակը, Հայոց ազգը, Հայոց սահմանները:
Պատերազմ է՝ արդեն քանի օր է հաղորդում են աշխարհի լրատվամիջոցները: Խաղաղության անդեմ ու անհասցե կոչերի ու հորդորների պակաս չկա: Մի նոր Հիտլեր մետաղական մահաբեր խաղալիքներ է ձեռք բերել ու հոխորտալով փորձարկում է դրանք՝ հյուսիսից հարավ, արևելքից արևմուտք, նահատակների արյամբ խրախճանում, ի հեճուկս ողջ աշխարհի՝ ոտնատակ անում մարդասիրական բոլոր նորմերն ու կառույցները:
Իսկ հայ կինը մի անկոտրում հավատքով, միևնույն է, արու զավակներ է լույս աշխարհ բերելու, որ անվանակոչի նրանց՝ Դավիթ, Մհեր ու Մոնթե:
