ՀԳՄ վարչությունը
շնորհավորում է բանաստեղծ, գեղանկարիչ, հրապարակախոս
ԱՐԵՎՇԱՏ ԱՎԱԳՅԱՆԻՆ
ծննդյան 80-ամյակի առթիվ
«Գրական թերթը» միանում է շնորհավորանքին
ՀԱՅՐԵՆԱԾԱՌ
Հայի էությունը
ծլարձակում է ազգային գենի
աստվածատուր միջուկից,
արմատները տարածվում են
սիրո կորիզից դուրս գտնվող
երկնահողի
խորունկ ենթաշերտերում…
Կորիզից վերը ձգվող
կյանքի հարատևության գաղափարը
ծառաբնով երկինք մտնելով`
սաղարթվում է աստղամերձ երկնքի
լուսարձակումների տակ…
Հայրենածառերն աճում են
Հայրենատների կողքին,
Հայրենիքի պաշտպանների
հայրենաշունչ մեղեդիներով,
նրբերանգներով սիրո ու կարոտի,
գունազարդում են կյանքը
հայոց լեզվի խորիմաստ բառերով…
Ճյուղ առ ճյուղ
ձգվում են վեր,
խառնվում են երկնքի
աստղազարդ երազանքներին,
լուսաշող տերևներով,
ծաղիկներով ու պտուղներով
զարդարում են երկնքի
արարչածին խորհուրդը`
հայրենաշունչ հայերենով խոսող
Բիբլիական երկրում…
ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ
ԶՈՐԱՑՆՈՂ ԱՐԵՎԸ
Արևը, որ այս պահին
արշալույսվում է Հայաստանում,
մայրամուտ է ապրում
օվկիանոսից այն կողմ,
որտեղ ապրում է հայախոս
ու հայաշունչ կարոտը:
Այս պահին մի տեղ կեսօր է,
մի ուրիշ տեղ
արևը չի երևում
կեսգիշերի երկնքում…
Բայց ամեն տեղ
հայորդիների և հայուհիների
էության մեջ հոսում է
հայի հարատևող արյունը…
Հողագնդի բոլոր կողմերում,
բացվող ու փակվող օրերի
արշալույսների և մայրամուտների մեջ
ապրում են հայրենապաշտ
հայախոս համայնքների
ու գաղթականների
հայաշունչ զավակները…
Մեր երկիրը, մեր մոլորակը
զարդարենք հայրենակարոտ սրտերի
ու հոգիների
մերձեցման գաղափարով,
մեր Հայրենատները լցնենք
հայախոս մանուկներով,
հայրենիքի գալիք զինվորներով,
հայոց մշակույթի հոգեկերտվածքով
ամրապնդենք նրանց էությունը:
Հայոց բարձրիկ սարերը
դարձնենք անառիկ բերդեր,
մեր նոր պատմության,
ամրոցները թող դառնան
Հայրենապաշտ հայրենիքում
և հայրենի մոլորակի
բոլոր այն տներում,
որտեղ հնչում է հայոց լեզուն,
և հայոց մշակույթը շողարձակում է
կարոտը հայրենաբաղձ՝
գիշեր ու ցերեկ,
հավիտյանս հավիտյան…
ԱՐԱՐՉԱԿԱՆ ՀԱՂԹԱՇՈՒՆՉ ԼԵԶՈՒՆ
Հայոց լեռնային աղբյուրների
սառնորակ շշուկները
գնում, խառնվում են
համաշխարհային ծովերի
փրփրաբաշ ու ալեբախվող
ծովի ջրերին…
Հայոց լեզվի
ու հայոց հոգու
արարչաստեղծ արմատները
համ ու հոտ են տալիս
աշխարհով մեկ սփռված
լեզուների, լեզվաճյուղերի
ու լեզվախմբերի բարբառներին…
Կամուրջներ չհանդուրժող
Արաքս գետի կողքին լեռնացած
Արարատ լեռը
ալեհավաքն է արդարության,
որ աստղաշխարհների ձայնը
Հաղթականչի պես
սփռում է հողագնդով մեկ՝
արարչաստեղծ նախնական լեզվի
հայաշունչ հնչյուններով…
ՆՊԱՏԱԿԱԴՐՈՒՄ
Ուզում եմ հայաշունչ
ու հայախոս երգեր գրել
համայն աշխարհով մեկ սփռված
հայերի մասին…
Ամեն բառի մեջ ուժ,
ամեն տողում կորով,
ուզում եմ զորությամբ օժտվի
հայեցի խոսքի
միասնական ու ամուր
արարչածին հավատը…
Մեսրոպյան այբուբենի
հնչյունաշար իմաստը
և խորհուրդն եմ ուզում դնել
երգիս բոլոր հնչերանգների
բնածին ներդաշնակության մեջ…
Ուզում եմ հավատով
ու սիրով զորանան
բոլոր հայրենատները,
որոնք պիտի զորակոչով ընդլայնեն
հայրենիքի հոգեղեն սահմանները
հայրենատներով լցվող
մոլորակով մեկ…
ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆՉ
Կանչում եմ, արի տղա,
բարի տղա, արի տուն,
արի հայոց հողի վրա
հայոց սառնորակ աղբյուրների
ակունքների մոտ
կառուցենք հայրենատները՝
քաջ, արի, քաջարի
հայորդիների ու
հայուհիների համար…
Սրբազան մեր հողում,
մեր արիասիրտ ու քաջասիրտ
զավակների համար,
կառուցենք հայրենատները
հայոց լեզվով խոսող,
հայոց լեզվով գրող,
հայեցի հոգով ու մտքով
ապրող ու բազմացող
մեր զավակների համար…
Կանչում եմ, արի տղա,
քաջ ու բարի տղա,
աշխարհի բոլոր անկյուններում
թող արձագանքի
հայրենականչի ձայնը.
հավաքվել է պետք,
համախմբվել է պետք
մեր հայրենիքում՝
հզոր, հայաշունչ
ու հայրենախոս
հայրենատները կառուցելու համար:
Արի, բարի ու բարեսիրտ
հայորդիներ ու հայուհիներ,
եկեք աշխարհի բոլոր անկյուններից,
սիրով, հավատով, վստահաբար
կառուցենք նոր, հզոր ամրոցները՝
հայրենատները մեր նոր հայրենիքի…
ՋՐԻ ՃԱՄՓԱՆ
Գետաբերանից վեր ձգվող
թեք, աստիճանաձև լանջով
վեր էր ձգվում
մշտահոս գետից պոկված
գոլորշու ծվենը՝
թեթևասահ ամպի
երազանքի նման…
Ձորալանջի ճեղքված
ժայռի արանքից
դուրս էր հորդում
սառնաղբյուր ջուրը
ու նորից թափվում էր
գետի մեջ`
հեռավոր ծովին հասցնելով
թափառական ամպերի երազանքը:
ԿՅԱՆՔԻ ՀԱՐԱՀՈՍ ԻՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ
Օղակ – օղակ
շղթայվում են իրար օրերը,
միանում են իրար
երկու և երեք թվերը.
դառնում են չորս ու հինգ
սերերը, սերմերը, սերունդները.
գումարվում ու բազմապատկվում են
ամիսները, տարիները, դարերը.
տարրերն ու տառերը
դառնում են նոր բառեր,
հնչյունափոխվում են բառերը,
նոր բառեր են ծնվում.
հնացող բարքերը նորանում են,
օղակվում, շղթայվում են հին ու նորը,
որ շղթայվեն իրար, ամրապնդեն
կյանքի ու կամքի
նորացող ինքնությունը…
ԾԱԾԿԱԳՐՎԱԾ ՀՈԳԵՊՏՈՒՂՆԵՐ
Արարման ծառը
արմատներով մտած է
սրտիս ու երակներիս
սրբազան հոգենյութի
ելևէջումների խորքերը…
Հիշողությանս անհունից
գալիս են նախապատմական
եղելությունների պատկերները,
մտաշխարհիս մեջ
անցյալն ու գալիքը
հանդիպում են ներկայի
չընդհատվող հոլովույթում…
Իրերի, դեպքերի ու դեմքերի
առօրյա ընթացքի մեջ
երազանքներիս ծառերը
հոգեպտուղներ են տալիս
անմահության գաղտնագրված
իմաստակիր կորիզներով…
ՕՐՀՆԵՐԳԸ՝
ՄԱՐԴԵՂԵՆԱՑԱԾ ՍԻՐՈ
Ջուրը ելումուտ է անում
մտքիս մեջ,
թափանցում է գիտակցությանս
խորունկ գաղտնարանները,
արյանս շրջապտույտի հետ
ռիթմավորում է սրտիս
ու զարկերակներիս
ներդաշնակված տրոփյունը…
Օդը ելումուտ է անում
էությանս մեջ,
թափանցում է ուղեղիս,
խելքիս ու մտքիս
ոգեշնչվող բջիջների մեջ,
շունչ ու կյանք է տալիս
մարմնիս մեջ հոգեղենացած
հողին ու ջրին…
Կրակը, հուրը լուսածին
ելումուտ են անում
մարմնիս մեջ՝
հնչեցնելով օրհներգը
մարդեղենացած սիրո…
ՀԱՄԵՐԱՇԽ
ԱՊՐԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ
Այն քամիները,
որոնք փչում են կնաբարո
քաղաքական դաշտից,
արհեստական այն թայֆունները,
փոթորիկները և ցունամիները,
որոնք ստեղծում են
աշխարհի կարծեցյալ տերերը,
արհեստածին երկրաշարժերը,
արյունահեղ ահաբեկչությունները,
վթարներն ու սպանությունները`
Երկիր մոլորակի կարծեցյալ տերերի
հոգեխախտված
մոլուցքի արդյունքներն են…
Ուշադիր ու զգոն պետք է լինել
մեր հանապազօրյա արդար հացին,
մեր մաքրամաքուր ջրերին
թունավոր հավելումներ անողներից,
սեռափոխված տղամարդկանցից
ու կանանցից զգույշ պետք է լինել…
Հավատի ու վստահության կողքին
թող գոյատևեն
նաև կասկածամիտները,
բայց չարակամ, ստոր ու նենգ
դավադիրներին պետք է
արմատախիլ անել կյանքից`
բարեհոգի, ազնիվ մարդկանց հետ
համերաշխ ապրելու համար…
ՄԻԱՍՆՈՒԹՅԱՆ ՇՂԹԱ
Միասնության շղթայի
ամբողջության մեջ
սկիզբն ու վերջը օղակված են իրար
սկզբի ու վերջի միացյալ կապերով…
Սերն ու սիրտը շղթայված են
կենսաբեր արյան շրջապտույտով,
որ կյանք ու զորություն է տալիս
համերաշխ միասնության
բոլոր օղակներին:
Առաջին ու վերջին
տարբերակումը չկա
միասնական ամբողջությամբ
կապված
բոլոր օղակների մեջ,
որոնք նույնական են հոգեպես
և մարմնական են՝ վզնոցի
առողջ կենսակերպով
իրար միացած…
***
Կան մարդիկ, որոնց բնությունը օժտում է և՛ պոետական, և՛ պլաստիկ մտածողությամբ։ Նման երջանիկների թվին է պատկանում Արևշատ Ավագյանը։
Նրա նկարները գեղեցիկ են գույնով և կոլորիտով, կատարման անկաշկանդ տեխնիկայով։ Դա է նրա աշխարհի գեղեցկության գաղտնիքը։
Արևշատ Ավագյանը նկարիչ է, որ կրում է իր մեջ ջերմություն ու անկեղծություն, և հարուստ է իր ապրումների լուսավոր հիշողություններով։
Ռոբերտ ԷԼԻԲԵԿՅԱՆ
***
Արևշատ Ավագյանը Հայաստանի պատմության ներկայի ու ապագայի, նրա վառ գույների և մաքառող լույսերի երգիչն է։ Նա ո՛չ հավաստիացումներ է անում, ո՛չ էլ՝ խոստումներ տալիս, նա պարզապես կատարում է այն, ինչ ասում է, և այն, ինչ ասում է, կատարում է։ Այսինքն՝ նա ամենից առաջ իրենից է պահանջում, հետո՝ ուրիշներից։ Սիրում է առաջինը, տխրում ու անհանգստանում՝ առաջինը, հրճվում և հպարտանում՝ առաջինը։ Միշտ առաջինը։
Վազգեն ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆ
***
Արևշատ Ավագյանը նկարչի խորաթափանց հայացքով գույներն ու երանգները որսում է հենց շարժման պահին, իրենց անվախճան ընթացքի մեջ, դրա համար էլ բառերը գունազգեստ հոսում են, պատկերները ներքին ճառագումով սահում-գնում են բնություն, ասել է թե՝ մարդկային հոգեբանության բազմաշերտ կտավի վրա ամբողջանալու, այդ կտավին իրենց անհանգիստ տրոփյունն ու ներքին շարժումը հաղորդելու։
Արմեն ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
***
Արևշատ Ավագյանը, դատելով նրա անցած ճանապարհից, բանաստեղծ է առանց հարցականի։ Բավականաչափ շեշտված երևում է նրա բանաստեղծական կերպարանքը. ոչ թե առարկաների նկարագրություն՝ հանրահայտ «հուզական» կաղապարների մեջ, այլ՝ այդ առարկաների մեջ եղած ներքին-անտեսանելի կապերի բացահայտում, ոչ թե բանաստեղծական կառուցվածքների զարդարանքներ ու զարդաձևեր, այլ՝ էության թափանցումներ, ոչ թե տեքստային հարթագծեր, այլ՝ խորքային-ներտեսքային նրբագծեր… Ասել է թե՝ կյանքի նյութը, առարկաների «ստատիկ», հարաբերականորեն անշարժ վիճակները հոգևոր նյութի, հոգեկան շարժման ու վերաբերմունքի վերածելու միանգամայն ճիշտ մեկնակետ։
Սուրեն ԱՂԱԲԱԲՅԱՆ
***
Գեղանկարչության աշխարհում հազվադեպ է պատահում, որ ապրենք զարմանքի զգացում՝ բախվելով բնագրաբնույթ աշխատանքների, որոնք մեջբերումներ չունենան նորաձև նկարիչների գեղանկարչական ժառանգությունից։ Ճշմարիտ նկարիչն աճել է ոչ թե նորաձևության քաղվածքների, այլ հայ մշակույթի հարուստ հողի վրա։
Ալգիմանտաս ԲՈՒՉԻՍ
ԱՆՎԱՆ ՊԱՏԻՎՆ ՈՒ ԳՈՒՆԵՐԱՆԳԸ
Արևշատ Ավագյան անուն-ազգանունը պարտավորեցնող է։ Անունը նրան մղում է լուսերգության, բարության ու այգեպանության, վկա՝ նրա բանաստեղծական բնապաշտական, գունագեղ աշխարհը, նկարչության շրջանակում առասպելականի ու տոհմականի հաշտեցումը, հայրենի բնության թրթռուն ալեբախը գրաֆիկական հորինվածքներում, աստղերի ցոլացումը երկնքում և աչքերում մարդկանց, և այս ամենին գումարած՝ Յոթ մուսաների այգում Ծիրանատոնի, ընկույզի, խաղողի և այլ մրգերի տոնակատարություններ, մշակութային հավաք, որտեղ երգողների մեջ է Արևշատը, ծառերն էլ նրա քանդակներն են։ Մշակույթ բառը նրա անձնագրի մեջ չի գրվել, բայց նրա անձի բացահայտիչ բառ է՝ մշակույթի ֆոնդ, մշակութային խորհրդարան, մշակութային ամսագրեր, հաղորդումներ, բանավոր ու գրավոր զրույցներ և մի ողջ կենսագրություն։ Նրա կյանքում գրականությունն ու մշակույթը առանձնացված չեն, գիրն էլ է հագեցած նկարչական գուներանգով, երաժշտական ռիթմով, մարդկանց ուղղված, երբեմն ուղիղ, հորդորներով, խորհրդածություններով։
Նրա նմաններին մայրս կոչում էր «անդադրում»։ Այդպես տեսել եմ նրան, երբ ես 14 տարեկան էի, և նա դեռ մազեր ուներ գագաթին, տեսնում եմ հիմա, երբ և՛ նա, և՛ ես բավականին ճաճանչափայլ գագաթներ ունենք և հավատացած ենք, որ կարևորը ծառ, ծաղիկ աճեցնելն է և գումարած՝ մագաղաթներին ծաղկելը, վայելչագրելը և ծառայելը Մշակույթին։
Որպես կրտսեր ընկեր՝ շնորհավորում եմ տաղանդավոր գրող, տաղանդավոր նկարիչ և տաղանդավոր մշակութապահպան իմ ավագ ընկերոջ 80-ամյակը։
Ազգանունը պարտավորեցնում է միշտ լինել Ավագ և ապրել որպես Արևշատ։
Էդվարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ
ՅՈԹ ՄՈՒՍԱՆԵՐԻ ԺԱՄԱԴՐԱՎԱՅՐԸ ԱՇՏԱՐԱԿՈՒՄ
Իր ծննդավայր Աշտարակի հետ Արևշատ Ավագյանը կապված է հազար թելերով։ Հռչակավոր Կարմրավոր եկեղեցու դիմաց Գաղթականների հին թաղն է, ուր 1915- ից հետո եկան ու բնակություն հաստատեցին Մոկսից, Վանից ու Ռշտունիքից գաղթած հայեր։ Իրար վրա կռթնած, հողով ու կոպտատաշ քարով շարված խրճիթներ էին, ոլործուն փողոցներ ու նրբանցքներ, թթենիների ու ընկուզենիների ստվերների մեջ թպրտացող լույսի թռչուններ… Հին տները հիմա գրեթե չկան, հիմա այստեղ քարուցեմենտի ուղղաձիգ պարիսպներ են, մի քանի հնաբույր պատեր, փլվելու պատրաստ կարկատած տանիքներ։ Այս անհետացող թաղի մի տան մեջ, մոկացի Խոսրով Ավագյանի ընտանիքում է ծնվել Արևշատ Ավագյանը։ Գերդաստանի ուղին, ծննդավայրի գեղեցկությունները, պատանության տարիներից ի վեր բարձր արվեստի հանդեպ հափշտակությունը նրա ստեղծագործությունների մեջ վերարծարծվել են ջրաներկի թափանցիկությամբ ու գծանկարի շեշտով, խիստ տպավորիչ բանաստեղծական խոսքով, որ տարեցտարի դարձել է ավելի հարուստ, տարողունակ ու հանճարամիտ։ Նա արդի հայ պոեզիայի մեծերից է՝ հսկայական գրական վաստակով, հայ գրականությանը և մշակույթին մատուցած անգնահատելի ծառայություններով։ Տող առ տող, պատկեր առ պատկեր նա ծանոթ ու անծանոթ ճանապարհներով մեզ տանում է դեպի լուսավոր ու գունագեղ մի ոլորտ, որտեղ իրար են հյուսված իր ծննդավայրի կարմրավոր շողերն ու աշխարհի քաղաքացու մտահոգությունները, կորուսյալ հայրենիքի կարոտն ու իր երազների երկիրն ունենալու տենչն ու ձգտումը։
Աշտարակից Օշական տանող ճանապարհից ձախ, դեպի Քասախի գեղատեսիլ կիրճը փռված հարթության վրա փթթում է նրա ծառաստանը, որ իր բոլոր ընկերներին, գրչի, վրձնի ու մտքի հարյուրավոր մշակների հայտնի է որպես «Յոթ մուսաների այգի»։ Ավելի քան 100 տարի առաջ այս նույն վայրում տարածված է եղել բազմավաստակ թարգմանիչ Նիկողայոս Թումանյանի այգին, կառուցված է եղել մի համեստ այգետնակ, որտեղ հյուրընկալվել են Նիկողայոս Մառը, Լևոն Շանթը, Ավետիս Ահարոնյանը, Մանուկ Աբեղյանը, ժամանակի մյուս մեծերը։ Եվ որպեսզի դարավոր ավանդույթը նորից միս ու արյուն ստանա, տասնվեց տարի առաջ, գարնանային մի օր, նկարիչ-բանաստեղծն այստեղ էր հրավիրել մեր գրականության և մշակույթի մեծերին՝ Սեն Արևշատյանին, Անահիտ Սահինյանին, Էդվարդ Իսաբեկյանին, Բաղիշ Հովսեփյանին, Արամ Սաթյանին, Վահան Խորենյանին, հայագիտության, արվեստի ու գրականության 60 անվանի գործիչների՝ վերահիմնադրելու պատմական ծառաստանը։ Նրանց համատեղ տնկած ծառերն այսօր արդեն ծանրանում են բերքի տակ և շողում տարատեսակ գույներով։
Տարվա մեջ յոթ անգամ Արևշատ Ավագյանն այստեղ կազմակերպում է մշակույթի օրեր, որոնք ձոնվում են այգում աճող յոթ պտուղներին՝ թթին, կեռասին, ծիրանին, դեղձին, խաղողին, նռանը և ընկույզին։ Տարվա մեջ յոթ անգամ այս այգին դառնում է յոթ մուսաների տոնական ժամադրավայր, Արագածի, Արարատի և Արա լեռան շողերի այս հանգուցակետում հնչում են բանաստեղծություններ, թնդում են երգեր, նկարիչները բացում են իրենց նկարակալները, ճարտասանները կենաց խոսքեր են զեղում՝ նվիրված մայր բնությանը, նրա շքեղ ու շռայլ բարիքներին, հայրենի հողին ու երկրին։ Պտղատոների փառապսակն, իհարկե, Ծիրանատոնն է, որ մեծ շուքով նշվում է ամեն տարի հուլիսի 1-ին։ Գրականության ու արվեստի մարդկանց անմիջական շփումը, մտքերի անկաշկանդ փոխանակումը տոնական հանդիսավորությունը աննկատելիորեն վերածում են սրտամոտ զրույցի, գրականության և արվեստի շուրջը ծավալվող լուրջ քննարկումների։
Արդեն ավանդական դարձած դաշտահանդեսները, հայրենի բնօրրանի հանդեպ սիրո վկայություն լինելուց բացի, մեր հոգևոր հարստության, գրի ու գրչության, արվեստի ու մշակույթի հանդեպ բանաստեղծի սիրո և ստեղծագործական ներշնչանքի յուրատեսակ արտահայտություն է։ Արևշատ Ավագյանը հռչակ վայելող նկարիչ է, ազնիվ հրապարակախոս, արվեստաբան ու մշակութային գործիչ, թարգմանիչ և գրող-քաղաքացի։ Բայց ամենից առաջ նա բանաստեղծ է։ Նրա բոլոր գունանկարների, նույնիսկ մատիտանկարների մեջ բանաստեղծություն կա, երբեմն թաքուն ու գաղտնագիր, երբեմն պարզ ու շոշափելի՝ գրված մարգարտաշար ձեռագրով՝ որպես նույն կտավի տարր, պատկեր, վրձնահարված։ Բանաստեղծությունը անկասելիորեն խուժում է նրա ապրած տասնամյակների, նրա իրականացրած գործերի ու մտահղացումների, նույնիսկ իր աճեցրած ծառ ու ծաղկի մեջ։ Եվ ինչպես ամեն մի հեղինակ, նա ուզում է նույն ներշնչանքով վարակել նաև իր գրչակիցներին, ընկերներին, ընթերցողներին, իրեն բաժին հասած պարգևը կիսել ամենքի հետ։ Արևշատ Ավագյանը ծրագրում է Մաշտոցատուն անունով սրահ և պուրակ ստեղծել Հայ գրերի օշականյան հուշարձանի մոտ, որն հարմարեցված կլինի ուխտագնացությունների, գրական-մշակուային միջոցառումների համար, հյուրընկալ տանիք կտրամադրի օտար և սփյուռքահայ գրողներին, արվեստագետներին, մշակութային գործիչներին։ Այսօր իսկ Քասախի կիրճի ժայռակոփ զառիվայրում, ուրարտական ջրանցքի ափին նկարիչ բանաստեղծն իր շնորհալի որդիների հետ գողտրիկ դարավանդներ ու զրուցարաններ է ստեղծում՝ օգտագործելով բնության պատկերասրահի գծերն ու գույները, ժայռեղեն զանգվածներն ու ընկուզենու դարավոր ծառերը։
Նա անխոնջ մշակ է, գործի ու աշխատանքի մարդ, բարի ընկեր և խորհրդատու, որի համար 80 տարին մեծ վաստակի մի մասն է միայն։ Յոթ մուսաների աշտարակյան ժամադրավայրը բանաստեղծի, նկարչի, բնության մեծ սիրահարի և տոհմիկ այգեգործի տքնաջան վաստակի փառաբանումն է։
Արտավազդ ՆԱԶԱՐՅԱՆ
ՍԻՐՈ ԷՆԵՐԳԻԱՆ
Դարերն իրար էներգիա են փոխանցում, ինչպես բարձրավոլտ հաղորդալարերը, և որևէ ժամանակի մեջ ծաղկելով-վառվելով՝ մշակութային մթնոլորտում արարչագործությունն են շարունակում՝ իբրև կյանքի փառաբանություն: Եվ՝ «երգը հողից է աճում», և՝ երգը հոգուց է աճում: Եվ սիրո աստվածային էներգիան բնավորվում է այն անհատների մեջ, ովքեր ի ծնե են պատրաստ ընդունելուն: Հայոց միջնադարի բանաստեղծներն ու ծաղկողները, շնորհիվ աստվածային էներգիայի, նորոգ շնչում են ներկաներիս մեջ:
Արմատներով մոկացի Արևշատ Ավագյան մշակութային անհատն այս երևույթի կրողն է արդեն կես դարից ավելի, երբ իր բանաստեղծական յուրատիպ ժողովածուներն էր հրապարակ հանում և հանում է մեր փառավո՛րը՝ ժառանգորդաբար յուրացրած, դարձնում հոգևոր կյանքի, մթնոլորտի անանջատ մաս: Նա սերն է շատացնում՝ իբրև տաղանդավոր բանաստեղծ, նկարիչ, թարգմանիչ, արձակագիր, արվեստաբան, մեծ հաշվով՝ Մշակույթի գործիչ: Խաղաղ տարածվել ու տարածվում է իբրև Գեղեցկությունը, որը չի ավերում, որը ջերմ է, որը գթասիրտ, ապրումակցող, որը կառուցողաբար գիտակցված է և ունի սփռման նշանակետեր՝ մեր ինքնության մեջ ներառելու նաև իր հոգուն համահունչ աշխարհի մարդասիրական արժեքները:
Արևշատի ձուլվածքը շինարարի, մշակի, այգեպանի ոգենյութից է կազմված. ինքնամոռաց թափառում Գեղեցկության սահմաններում, ինքնաբերաբար հակում ավետարանական լույսի աղբյուրին՝ ո՛չ իբրև հակադրանք այլոց: Ովքեր տիեզերական շրջափուլերը փիլիսոփայական հայացքով են տեսնում, ավերների, պատերազմների, աշխարհաքաղաքական տեսանելի և անտեսանելի խարդավանքների, կարճ ասած, չարի դեմ մաքառումներում հավասարակշիռ են և խոսք են հնչեցնում ողջախոհությամբ, տիրոջ տագնապով պահպանում ազգային և համամարդկային հոգևոր-գեղեցկագույնը: Ես համոզված եմ, որ սրտի ու հոգու ամեն մի ճառագայթ նույն պայծառությամբ ու ջերմությամբ Աստծուց և աշխարհից վերադառնում է իր տիրոջը… արտացոլանքի ոսկե օրենքով:
Իմ ավագ գրչեղբայր Արևշատ Ավագյանը 80-ամյակի իր բարձունքին հավաքում է այդ ճառագայթները՝ որպես դափնեպսակ, որպես բարեմաղթություն ու քաջալերանք՝ իր ահել ու ջահել ընկերներից և բազում երկրպագուներից:
Շանթ ՄԿՐՏՉՅԱՆ
