Ֆարիբա Վաֆին իրանական արդի գրականության հայտնի կին արձակագիրներից է, բազմաթիվ գրքերի հեղինակ, որոնք թարգմանվել են մի քանի լեզուներով, ինչպես նաև շահել գրական մրցանակներ Իրանում: Նրա պատմվածքների ու վեպերի հերոսները հիմնականում կանայք են: Վաֆիի աշխարհը լեցուն է առերևույթ աննշան թվացող իրադարձություններով, որոնք, սակայն, վախերի, ձախողումների և կերպարների վերափոխման խթան են: Բոլոր գործերում կարմիր թելի պես անցնում են ազատագրվելու և ապահովություն գտնելու մոտիվները: Գործող անձինք ավելի շատ իրենք իրենց հետ են խոսում, քան ուրիշների, այդ իսկ պատճառով նրանց արտաքին վարքը երբեմն զարմանալի ու խորհրդավոր է թվում: Վաֆիի պատմվածքներին բնորոշ են սեղմ ու հակիրճ խոսքը, վավերագրական ոճը և խորազնին հայացքը:
Ֆիլմի հերոսուհին վաճառեց իր տունը, նաև կահկարասին: Իրեն դավաճանած տղամարդու հագուստներն ու հիշատակները լցրեց աղբի տոպրակների մեջ և նետեց փողոցի ծայրի աղբարկղը: Ինքս ինձ ասացի. «Ի՜նչ ափսոս էր, բոլոր շորերը նոր էին»: Ասես ռեժիսորը ձայնս լսեց, որովհետև խոշոր կադրով ցույց տվեց տոպրակները, ապա մեկին ուղարկեց դրանց ներսը պրպտելու: Ռեժիսորի այդ արարքն ինձ գոհացրեց, կարծես ինքս էի գնացել տոպրակների հետևից:
Կինն իր ամբողջ ունեցվածքը փողի վերածեց, ինչ ուներ-չուներ լցրեց փոքրիկ պայուսակի մեջ և ճանապարհ ընկավ: Ոչ մի հետք չթողեց իրենից, միայն իր մանկության ընկերոջը տեղեկացրեց, որ գնում է: Հեռանալուց առաջ մի քանի օր էլ իր ծեր մոր հետ անցկացրեց: Դրանից հետո շարունակ գնացքի մեջ էր: Այնուհետև տեսախցիկը ցույց տվեց, թե ինչպես նա կարճատև հեռախոսազրույցից հետո իր բջջայինը գցեց զուգարանակոնքի մեջ: Մտածեցի` ո՜նց ձեռքը գնաց, կարելի էր պարզապես անջատել, բայց նա խզեց իր կապն ամբողջ աշխարհի հետ:
Ինքս ինձ ասացի. «Չի՛ կարող, կվերադառնա՛»: Եվ ընդհանրապես, հնարավոր չէ այս ձևով հեռանալ, այսինքն` եթե նույնիսկ հեռանա էլ` օգուտ չունի, իսկ ի՞նչ է անելու իր հիշողության ու հուշերի հետ: Եթե այդքան հե՜շտ լիներ, բոլորն էլ այդպես կվարվեին: Անընդհատ սպասում էի, թե ահա ինչ-որ փորձանք է գալու գլխին, ոտքը քարին է դիպչելու, և վերադառնալու է: Ինձ վախեցնում էր այդ աստիճանի մենակությունը:
Սակայն նա մի գնացքից իջնում և մյուս գնացքն էր նստում, մի քաղաքից մյուս քաղաքն էր գնում: Գիշերները քնում էր մենության մեջ և երբեմն վեր թռչում քնից: Վերջիվերջո գտավ մի խրճիթ` բլրի բարձունքից օվկիանոսին նայող, և հենց այդտեղ էլ մնաց: Ամեն օր գնում էր լողալու` մեն-մենակ:
Արդեն սկսում էի զայրանալ այս կնոջ վրա, որ անթիվ ցերեկներ ու գիշերներ նստում էր օվկիանոսի դիմաց, և սրտի միակ ուրախությունն այն էր, որ երբեմն ցատկում էր ու լողում: Շա՜տ կենսուրախն էր: Բայց չէ՛: Մի անգամ ասաց. «Անիծվի՛ էս աշխարհը», ու իրեն նետեց մահճակալի վրա. սպիտակ սավանները ճմրթվեցին նրա մարմնի տակ: Ինքս ինձ ասացի. «Այս կինը ո՛չ մի ուրիշ ճանապարհ չունի, բացի նրանից, որ հետ գնա և ապրի մյուս մարդկանց պես, այսինքն` նորից տուն առնի, նորից սիրահարվի, գնա իր մոր մոտ և էլի անի այն ամենը, ինչ բոլորն են անում»:
Նստած սպասում էի մինչև ռեժիսորն ինչ-որ հնարք գտներ, որպեսզի այս կինը կյանքի հետ հաշտվեր: Աշխարհի հետ խռովելը անիմաստ գործ է, այսինքն` դրանից որևէ լավ բան դուրս չի գա: Այն օրվանից, երբ եկա այդ եզրահանգմանը, այլևս ավելի քիչ էի խռովում: Գիտեի, որ մի քանի ժամ, մի քանի օր կամ մի քանի ամիս անց պետք է հաշտվեմ: Ինքս ինձ ասացի. «Իսկապես, կխռովեմ այն օրը, երբ վստահ լինեմ, որ այլևս հաշտվել չկա»: Ֆիլմն արդեն սկսում էր ինձ դուր գալ: Մտածում էի. «Գուցե խռովելն էլ վերջ ունի, այսինքն` գուցե խռովելու մեջ ինչ-որ բան կա, որ ես չգիտեմ»:
Կինը ստիպված եղավ վերադառնալ, որովհետև մայրը մեռել էր: Ինքս ինձ ասացի. «Ահա, խնդրե՛մ, սա էլ առիթը, որպեսզի նա վերադառնա իր նախկին տեղը»: Սակայն թաղման արարողությունն ավարտվելուն պես կինը ցանկացավ նորից գնալ, այսինքն` վերադառնալ բլրի բարձունքի խրճիթը` հենց այն վայրը, որի լռությունն ու մեկուսիությունը վախեցնում էին մարդու: Մանկության ընկերը խնդրեց նրան, որ մնա: Կարծում էի` այս տղամարդը կշահի կնոջ համակրանքը, բայց կինն ասաց, որ պետք է գնա: Կրկին բարկությունս եկավ այս կնոջ վրա. շատ հանգիստ էր գնալու որոշում կայացնում:
Ավելի քան մի ժամ էր անցել ֆիլմից, և ռեժիսորը դեռ որևէ բան չէր ձեռնարկել: Կինը գնաց օվկիանոսամերձ իր խրճիթը, տեսախցիկն էլ նրա հետևից գնաց: Փայտյա խաղաղ խրճիթ` մաքուր մահճակալով և մի հնամաշ ճոճաթոռով: Մի ճերմակ շրջազգեստ էլ կար, որ ասես, անփույթ շպրտվել էր ու ընկել ճոճաթոռի բազկատեղի վրա: Մի պահ գետնին քսվող այդ զգեստը վերցնելու և ծալելու գայթակղություն ունեցա: Տեսախցիկը կտրուկ անցում կատարեց և կանգ առավ խրճիթի պատուհանի վրա, որի երկու փեղկերը դեպի ներս էին բացվում` օվկիանոսին դեմ դիմաց: Քիչ-քիչ սկսում էին ինձ դուր գալ այդքան գույները, լուսավորությունն ու օդը, որ կինն ըմբոշխնեց մեկ շնչով: Սրտահույզ մի երգ մեղմորեն սահեց ջրի եզերքից և ալիքի բարձրանալու հետ թափ առավ: Սիրտս ուզեց մեկ անգամ էլ հետ գնալ խրճիթի ներսը. ինձ դուր էր գալիս ամեն ինչ նրա բարձունքից տեսնելը: Ռեժիսորն այս անգամ ձայնս չլսեց և օվկիանոսի մեջտեղում, ճերմակ թռչնի թևի վրա ավարտեց ֆիլմը:
Պարսկերենից թարգմանությունը`
Էմիկ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԻԻ
