Բնության ընծայած բերքն ու բարիքը նաև հայ շինականի տքնաջան աշխատանքի վարձատրությունն է: Բերքահավաքը միշտ էլ առանձնակի բերկրանք է պատճառել հայ մարդուն, և ամեն մի պտղահաս նշանավորվել է նաև տոնական հանդեսներով, զանազան խրախճանքներով, խաղերով, մեծի ու փոքրի անխառն ուրախությամբ: Այսօր Աշտարակում վերականգնվում են այդ հրաշալի ավանդույթները: Արդեն քանի տարի շատ ընտանիքների հարկի տակ, նորաստեղծ հյուրատներում, պանդոկներում ու միկիտաններում նշում են ընկույզի տոնը, և սա մեկն է բերքահավաքին նվիրված հին ու նոր տոնախմբություններից:
Պտղատոների ավանդույթի վերականգնմանը խթանեց անվանի բանաստեղծ և նկարիչ, Մշակույթի հայկական ֆոնդի նախագահ Արևշատ Ավագյանի նախաձեռնությունը: Ամեն տարի, Քասախի ափին գտնվող նրա այգում յոթ մրգերի հասունացման օրերին նշվում են թթատոնը, կեռասատոնը, ծիրանատոնը, դեղձատոնը, խաղողատոնը, նռնատոնը: Տոնախմբությունների շարքն այս տարվա հոկտեմբերի 4-ին եզրափակվեց ընկուզատոնով, որին ներկա էին գրողներ Արտակ Ավագյանը, Արտավազդ Նազարյանը, Ալբերտ Հովհաննիսյանը, նկարիչ Սոս Վարդազարյանը, երգիչ-երգահան Արսեն Համբարյանը, լրագրող Վարդևան Գրիգորյանը, մշակույթի գործիչներ և արվեստասերներ: Պոեզիայի ու երգի հանդեսը կայացավ Քասախի կիրճի ժայռակոփ զառիվայրում, ուրարտական ջրանցքի ափին, որտեղ նկարիչ-բանաստեղծի ընտանիքի շնորհալի անդամները գողտրիկ դարավանդներ ու անկյուններ են ստեղծել` օգտագործելով բնության պատկերասրահի գծերն ու գույները, ժայռեղեն զանգվածներն ու ընկուզենու դարավոր ծառերը: Եվ կանաչ, վիթխարի ընկուզենու տակ կրկին ու կրկին հնչեց հայոց բառն ու բանը, արձագանքվեցին հնագույն ու նոր մեղեդիներ:
Լ. ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ
