ՀԳՄ վարչությունը
շնորհավորում է բանաստեղծ
ԱՎԱԳ ԵՓՐԵՄՅԱՆԻՆ
ծննդյան 60-ամյակի առթիվ
«Գրական թերթը»
միանում է շնորհավորանքին
ՄԵԶՆԻՑ ԴՈՒՐՍ
Սահման է, և ահա խաղաղ մահեր են ինձ այցելում,
բարեհաճ են նրանք, առանց հետին մտքի, և նրանց
սահքը դեպի ինձ, սա՜հքն ուրվագծող անգույն կայծերում
աղետի հետք անգամ չկա, բայց դեռ չկա նաև, թե ինչ է գրած
այնտեղ, ուր գրած պիտի լիներ… այնպիսի բաներ,
որ մարդը դեռ չի գրել (պռնկին պիտի մոռացվի Ելիցը),
և դրանցից մեկն էլ ահա, գուցե, խաղաղությամբ կբաներ՝
թե երկինքը որ կա, երկի՜նքը… մեզանից դուրս է երիցս:
Մեզանից դուրս ինչ կա՝ երկինքն է, ինքն է հենց,
այս կամ այն ամայն աշխարհում նույնն է մարդը՝ նույն
աներկինքն է՝ իր սահմաններից կառչած սահմանահեղձ
և միշտ անտուն: Չեմ հիշի` ո՞ւմ տան առջև էր… բալենու
ճյուղերից էին կախված մահերը՝ կանչող ու կարմիր ու կարմիր,
շողշողուն-հատ առ հատ-ասես տան անընդհատ խոստում…
…Տունը, կարմիրը, և ահա` հիմա արդեն երկինքն էլ-ճախրելով առ մի-
ճխում են այնտեղ՝ մերձ այն սահմանին, որ կա այլևս միայն իմ խոսքում:
IMPRESSION – ԴԱՍԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՇՈՇԱՓՈՒԿՆԵՐ
Անվերջությունը օրերից մեկում
նույն հանգով թափվող սառը անձրև է:
Հիշում եմ ինչ-որ բովանդակություն,-
հիմա լիովին տարտամ-անձև է:
Աշխարհը եղավ, աշխարհն անցել է:
Ներման խոսքն ահա տեղ են հասցրել,
բայց բանտարկյալին արդեն կացնել են:
ԳԱԼԱՐ
Մարդը մեռնում է և լռում:
Հավերժության մեջ՝
հինավուրց գիշեր, հինավուրց շները
«լուսին» են գռմռում: Կյանքը
աճում է մահվան սրտից:
Ծաղիկը՝ ցրտից
նույն մահվան:
Եվ՝ ամենաթաքունը.
բառերը շատանում
ու սայթաքում են:
Եվ եղբայրը սպանում է
եղբորը: Չապրածի
բորը թաղկում է
Ե՛վ հոգին, և՛ մարմինը:
Կարմիրն է տեղին,
բայց կարմիրը
նախասև է, իսկ սևը՝ սպի, տաք…
և սերը մնում է հավատի հույսին:
Մինչ այդ շներ են հավաքվում:
Նորից՝ լուսին: Մոտիկ է:
Շատ մոտիկ:
Այդ ժամին ամենայն
անանուն խրտնում է
կեղծ եռանդով
տարածվող կյանքահոտից:
Չեմ ատում, ընդամենը`
ամեն ինչ պատկեր է,
և պատկերները չներված
պարտքեր են… ցավը,
պաղած արյունը,
երազը, ոսկե սյունը… Այսպես
խմբվում են ճշմարիտ պատկերները,
որ թաքցնեն իսկությունը: Ելքի դուռը
երգով էին գոցելու: Լռության
բոցերում, կախված անմահության փառից,
մարդը լռում է և մեռնում՝ առ իս:
ՀԵՌԱՎՈՐ ԽՆՋՈՒՅՔ
Այս տարածության մեջ – Արարչից մինչև Ավերիչ…
Էլ ո՛չ հանդիպում կարող ես ճաշակել, ո՛չ բաժանում.
նույնկերպ լցվել ու թափվում են իրենց գավերից
և՛ կյանքը, և՛ մահը… ինչպե՞ս սա որևէ ժանրում
վերապրես… Նորից դարեր, ժանրեր, սրտեր հատել՝
խմելով թափվող բաժակներից. ամեն մի կումը
դառն է ավելի, իմ անկարեկից հանդիսատես,
քան աշխարհը, որ Եղավ: Որ հիմա հոգուս միգում է.
հեռավոր այնտեղ են՝ նույն սեղանի շուրջը՝
և՛ կյանքի կտավին մահեր Նկարողը, և՛ Հայրը, և՛ Որդին,
և՛ բառեր բռնկող Շունչը,
և բառերը՝ մնացած առանց կոկորդի…
ՉՄԵՌԱԾ ՄԵԿԻ ՏԱՊԱՆԱԳԻՐԸ
շնչավոր որպես մահկանացու
կյանքը մի հսկա անքնություն է
և սրտի կոպերը չեն փակվում
և սրտի աչքերը շաղվել են
և մշուշների մեջ է կյանքը
և մշուշների միջում կյանքը
ավելի շատ է
քան թե աստղերն են երկինքներում
քան մեռյալները հողերի տակ
քան ընկրկումը
անահ սփռված
մեռյալների ու
աստղերի միջև
ԲԱՌԵՐԸ
Allein: du mit den Worten
Und das ist wirklich allein…
Gottfried Benn
Աշխարհը փոխեցիր բառերի հետ, ոսկին
արդեն չկար: Գոհացար մնացյալ արծաթով.
գաղտնիքի պաղարյուն այդ գետը՝ սոսկ իր՝
վտարանդի շնչառմամբ՝ ցավերը ներս ծաթող:
Գրեթե չի հոսում. մահեր
ու քիչ դեռ կյանք, իսկ դրսից՝ հայելին սառցակալ
մի Դեմք է միայն – որին մարդու ածական
չի կպչում երբեք – մտապահել:
Բառե՞րը. դեռևս իրենք են՝ երկնային նույնը,
դրանք շարակցելու շնորհն է, որ հետ են առել,
և ահա – բառերս, ես, աշխարհի ցավ առթող անունը,
ցավերն իրենք էլ՝ կարգված թե տարատարափ –
պաղ ծփում ենք… որպես աշնան արծաթե մառեր,
որպես… արարչակա՞ն… նախապարապ…
ԵՐԿԻՐ ԵՎ ՋՐԵՐ
Այն Երկիրը, որը նման է
ուրիշ երկրների, Հայաստանը չէ,
և Հայաստան չէ առհասարակ.
բանաստեղծություն է, որը, գուցե,
գրել են ներշնչանքից առաջ կամ հետո,
ստվեր, որը չի ճանաչում իր լույսը,
խաղաղություն չընդգրկող պատերազմ,
ցերեկվա խավար, գիշերվա բնազդ,
մարգարե, որ ժամանակների մեջ պարապ
թափառելով՝ անհուսորեն հետ է ընկել
Ժամանակից, պարտություն է կամ
հաղթանակ, երբ ճակատամարտ չկա էլ,
մահ է, որ հասու է յուրաքանչյուրին,
ու փորձություն, որը չի կրելու ոչ ոք…
Իսկ բառերը – եթե նույնիսկ գրված են
քարերի վրա – ծփում են ալիքների պես
(քանզի ծնվել են առաջին ջրերից),
ուրեմն վաղուց վերևում բերված
հերթականությունն այլևս չունեն…
ՀԻՆ, ՀԻՆ
Բանաստեղծություն իմ, մի՛ աղմկիր,
Սա երազ է, ձյուն է, մի՛ աղմկիր:
Սոված այստեղ գայլի կաղկանձն անգամ
Կարկամ քնքշություն է, մի՛ աղմկիր:
Սրան էինք հասու, սեր կարծեցինք նաև
Դավաճանությունը, մի՛ աղմկիր:
Երկնակամարը, տես, կա-կլինի,
Քանի դեռ դու սյուն ես, մի՛ աղմկիր:
Նույնիսկ եթե արդեն ունկդ է պատռում
Մահվան վայնասունը, մի՛ աղմկիր:
Չէ՞ որ կյանքը եղավ, և դու եղար
Նրա մի խոր սույլը, մի՛ աղմկիր:
ARS POETICA – սև տարբերակ
Կյանքը բազմապատկում է իր մահերը,
բազմապատկված մահերը տեղում են որպես ձյուն,
ձյունը փակում է ճանապարհները բանաստեղծության,
բանաստեղծությունը դառնում է հուղարկավոր բահ,
հուղարկավոր բահը խրվում է բառերի
ձնախառն հողի մեջ, բառերի ձնախառն հողը լցվում է
շիրիմներին, շիրիմների մեջ բանաստեղծ եղած
կամ չեղած հանգուցյալներ են, բանաստեղծ
եղած կամ չեղած հանգուցյալները՝ ցնծումն են մահվան,
մահը, բանաստեղծի պես՝ միշտ վերջին, տեղում է որպես
առատ ձյուն, առատ ձյունը փակում է ճանապարհները,
փակ ճանապարհներին ելք փնտրող բառեր են,
ելք փնտրող բառերը հին են, ինչպես ելքերը, հին
ելքերը բազմապատկում են կյանքի մահերը, կյանքի
մահերը նման են մարդուց թաքնվող աստվածների,
աստվածներն անմահ են,
որպես մարդուց թաքնվողներ, մարդուց
թաքնվող ամեն բան առատ ձյուն է՝ մահեր հուշող,
մահեր հուշող կյանքը միակ ելքն է ճանապարհների,
ճանապարհները մահկանացուներն են՝ կյանքով
ցնծացող, կյանքով ցնծացողները միշտ վերջինն են՝
ապրելիս, ապրելիս գտած բառերը
բազմապատկվող մահեր են…
ԱՆՔՆՈՒԹՅՈՒՆ
Бессонница. Гомер.
О. Мандельштам
Անքնություն՝ առլի-խճող-Հոմերոսով.
Ժամեր, երբ լինում է Ժամանակը կարդալ՝
Հավերժող այդ Կիրքը: Մեկմեկու մեջ հոսող
Աստվածներն են նույնիսկ այդտեղ կամակատար:
Տրոյական, թող որ, արյուն ու տարազով՝
Կյանք է դառնում՝ ինչը գիտե գահավիժել,
Պատերա՛զմ կա միայն՝ անհաղթ և անձնազոհ,
Եվ դուք չեք բաժանվել երբեք՝ տիվ ու գիշեր:
Երկինք, կռվախնձոր, Հեղինե ու Պարիս,
Եվ արքաներ՝ արթուն, քնած, թագափրփուր…
Գրված ալիքներ են, բախվում են սնարիս
Եվ արարումն իրենց խուլ շառաչով սրբում:
